بخشی از مقاله
چکیده
تحقق آثار مثبت توسعه و نوسازي بخش کشاورزي، تامین امنیت اقتصادي، آرامش خیال بهره برداران و حتی کاستن خطرها و عدم اطمینان در این بخش را نمی توان به تنهائی از سازمان هاي بیمه گر انتظار داشت، بلکه حضور و هماهنگی دیگر سازمانها و نهادها نیز ضروري است.
از طرفی دین مبین اسلام مکتبی است جامع که تمام نیازمنديهاي مادي و معنوي انسان در دستورات و احکام آن لحاظ شده است و از همان آغاز و مقارن با تأسیس حکومت اسلامی و طرح احکام عبادي مانند: نماز، حج، روزه و زکات را به عنوان یکی از منابع بیتالمال واجب گردانید تا از آن براي رفع مشکلات اقشار محروم و نیازمند و همچنین توسعه امکانات رفاهی براي عموم مردم و نیز گسترش دین و تقویت دینداري، بهره گرفت.نظر شارع مقدس بر این است که با حلّمشکلات فردي، جامعه را به سمت سازندگی بیشتر و تعاون جمعی براي پیشرفت و اعتلاي جامعه اسلامی سوق دهد.
این پژوهش به منظور بررسی کارکرد مکانیسم امنیتی زکات بر "رضایت شغلی و زندگی" و "تعلق احساسی و کارکردي به مکان" در بین 197 گندمکار استان فارس انجام گردید. نتایج نشان می داد که "رضایت از شغل و زندگی"، "تعلق احساسی و کارکردي به مکان" و " نگرش نسبت به پرداخت زکات" در بین پرداخت کنندگان زکات بالا است. براي تعمیم کارکردهاي این مکانیسم امنیتی پیشنهادهائی در مقاله ارائه شده است.
.1مقدمه
زکات آنچه امروز در جامعه اسلامی مشاهده می شود، غیر از آن جامعه ایده آلی است که اسلام ترسیم کرده است و هنوز فقر از بزرگترین مشکلات جامعه است؛ در حالی که اسلام زکات را مهمترین راه ریشهکنی فقر معرفی کرده و آن را هم ردیف نماز میداند. متأسفانه این فریضه الهی در جوامع اسلامی به درستی و کمال، شناخته نشده و یا جلوه ضعیفی داشته است.مؤید این امر که اسلام توجهی خاص به زکات دارد، این است که:
-1 در اکثر آیاتی که نماز مطرح شده، زکات نیز با تعابیر مختلف در کنار آن مشاهده می شود که همتایی ناگسستنی این دو در قرآن مشهود است. دو آیه زیر از این جمله است.
- آیه بندگان من که ایمان آوردهاند بگو: نماز را به پا دارند و از آنچه به آنها روزي دادیم، پنهان و آشکارا انفاق کنند.«
-همانها که نماز را به پا میدارند و - در حال رکوع - زکات میدهند.«
2 عدم پرداخت زکات از اوصاف مشرکین شمرده شده است؛ چنان که قرآن کریم میفرماید:
واي بر مشرکان، همان کسانی که زکات نمیدهند و آنان که به آخرت کفر می ورزند.
قرآن مجید احیا و ترویج زکات را وظیفهاي اساسی براي مسئولین نظام اسلامی مقرر داشته و در بیان آن فرموده است:
مؤمنان و یاران خدا همان کسانی هستند که هرگاه در زمین به آنها قدرت و امکانات دهیم، نماز بر پا می دارند و زکات میدهند
به تعبیر روشنتر، آن کسانی که در زمین تمکنی پیدا میکنند و توانایی آن را پیدا می کنند تا هر برنامهاي که بخواهند انجام دهند، میبایست جامعه صالحی را به وجود آورند که در آن جامعه، نماز برپا می ش.د و زکات داده می شود و امر به معروف و نهی از منکر انجام می گیرد.
رابطه با خدا و دستگیري از محرومان و آگاهی دادن به جامعه و جلوگیري از مفاسد، از یکدیگر جدا نیستند و از وظایف و کارهاي قطعی حکومت اسلامی به شمار میروند؛ چه آن که حاکمان مؤمن، هم در فکر ارتقاء روحی و رشد معنوي جامعه هستند و هم به دنبال رفاه و حل مشکلات اقتصادي و فقرزدایی و اصلاح جامعه میباشند، که البته چنین جامعهاي تحت حمایت خداوند قرار میگیرد
بر پایه پژوهش هاي تاریخی، زکات در سال دوم هجري تأسیس شد. واژه زکات، حدود 32 بار و با مشتقاتش، حدود 60 بار در قرآن آمده است. در بیشتر موارد 26 - مورد - با صلاه همراه است. همراهی زکات با اقامه نماز، میرساند که این دو، لازم و ملزوم و کاملکننده یک دیگرند. یعنی، با انجام یکی، دین کامل نمیشود، بلکه شرط قبولی نماز، پرداخت زکات میباشد.
زکات، یکی از منابع تأمین هزینههاي حکومت اسلامی، در زمینههاي اجتماعی است. این که دین اسلام، یک دین فردي بوده و کاري به جامعه و سیاست نداشته باشد، درست نیست . اسلام، تامین کننده نیازهاي اجتماعی جامعه و حکومت اسلامی نیز میباشد. بیشتر مفسران بر آن بودهاند تا این واژه، پس از این که در قرآن و ادبیات اسلامی وارد گردید، افزون بر معناي اولیه آن، معناي دیگري نیز گرفته است. در حقیقت، فرهنگ اسلامی، آن را به صورت قاعدهمندتري به کار برده است
لذا دین مبین اسلام مکتبی است جامع که تمام نیازمنديهاي مادي و معنوي انسان در دستورات و احکام آن لحاظ شده است؛ از این رو از همان آغاز و مقارن با تأسیس حکومت اسلامی و طرح احکام عبادي مانند: نماز، حج، روزه و زکات را به عنوان یکی از منابع بیتالمال واجب گردانید تا از آن براي رفع مشکلات اقشار محروم و نیازمند و همچنین توسعه امکانات رفاهی براي عموم مردم و نیز گسترش دین و تقویت دینداري، بهره گرفته شود.
آنچه از بررسی مصارف زکات به دست میآید، این است که نظرشارع مقدس بر این بوده که از طریق حلّ مسائل و مشکلات فردي، جامعه را به سمت سازندگی بیشتر و تعاون جمعی براي پیشرفت و اعتلاي اجتماعی اسلامی سوق دهد؛ چرا که پیشرفت افراد در خلاقیتها و حرفههاي اقتصادي و هر گونه نبوغ در بعد مادي و روحی مسلماً در تقویت اساس زندگی اجتماعی آحاد مسلمین اثر خواهد گذارد و از طرف دیگر، عملکردهاي مختلف جامعه نیز در رفتار افراد مؤثر است و احکامی مانند زکات، امیدواري افراد را به همراهی حکومت با آنها افزایش میدهد و پشتوانهاي اجتماعی و سیاسی براي آنها تعبیه میکند
گذشته زکات نباید پنداشت که زکات، معناي جدیدي است که پس از بعثت پیامبر اسلام - ص - ، به وجود آمده است.
این واژه و عمل به آن، در تعالیم ادیان ابراهیمی نیز دیده میشودمثلاً. در سفر لاویان7 چنین آمده است: »چون محصول خود را دور میکنید، خوشههاي مزرعه خود را تمام نکنید. محصول خود را خوشه چینی نکنید. تاکستان خود را دانه چینی نکرده و خوشههاي ریخته شده تاکستان خود را مچیند، بلکه آنها را براي فقیر و غریب بگذارید و بلکه مقدار آن در سال مشخص شود
همینطور، در کتب عهد عتیق آمده است:
با این همه براي بینوایان، با گذشت باش، ایشان را براي صدقه خویش در انتظار مگذار. براي پیروي از احکام، به یاري تنگدست برو، اگر نیازمند است، او را با دست خالی باز مگردان. داراییهاي خویش را براساس احکام خداي تعالی به کاربند. این براي تو سودمندتر از زر خواهد بود. صدقههاي خود را، در انبارهاي خود نهان دار. اینها تو را از هر معصیتی خواهند رهاند.
این خصلت، در تمام پیروان ادیان رواج داشته است. از جمله معینین10، یک ضریب مالیاتی از حیوانات و محصولات کشاورزي و .. پرداخت میکردند. این مسئله مستند به روشهاي تاریخی کهن براي جداسازي اموال بوده است.
در فرهنگ جاهلی، نه فقط صدقات جاري بوده، بلکه واژه زکات، به معناي اصطلاحی آن رایج بوده است. زکات، هدیهاي مالی محسوب میشد که مردم عرب جنوبی به عنوان عبادت به معابد پرداخت میکردند. مقدار معینی داشته و در واقع، دو بعد داشته است: بعد عبادي، دینی، یعنی، براي پاك کردن مال، از حقوق دیگران و تأمین نیاز بینوایان
آثار زکات با بررسی روایات معصومین - ع - آثار و برکات فراوانی از زکات در جنبههاي فردي، اجتماعی، اقتصادي، فرهنگی و غیره حاصل میشود که با مطالعه آنها، علت تاکید و اهتمام اسلام به این فرضیه الهی روشنتر میگردد. برخی از این آثار عبارت اند از:
لاویان، از اسفار کتاب تورات در عهد عتیق است. یهودیان و مسیحیان معتقدند که قوانین و مقررات این کتاب در زمانی که بنیاسرائیل در کوه سینا اردو زده بودند؛ به موسی وحی شده است.بیشتر قوانین شرعی یهود درباره طهارت، اخلاق، روزهاي مقدس و رسوم مذهبی از این کتاب گرفته شده است.
