بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تبیین کارکرد های اجتماعی و انطباقی دانش آموزان دختر متوسطه بر حسب شیوه های فرزند پروری و پیوند والدینی در شهرستان رامسر سال تحصیلی 941393 انجام شده است. برای تعیین حجم نمونه از طریق جدول مورگان، تعداد 248 نمونه انتخاب گردید. در این پژوهش، از پرسشنامه شیوه فرزند پروری بامریند، مقیاس عملکرد اجتماعی و انطباقی کودک و نوجوان و پرسشنامه پیوند والدینی پارکر استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و آمار استنباطی با استفاده از آزمون آماری رگرسیون چند متغیره به روش گام به گام استفاده شد. در این پژوهش از میان مولفه های فرزند پروری بامریند، اقتدار منطقی مادر و مولفه های پیوند والدینی پارکر، توجه پدر و مادر رابطه مثبت و معنی دار با کارکرد اجتماعی و انطباقی دانش آموزان داشته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سبک های فرزند پروری استبدادی و حمایت افراطی باعث اختلال در عملکرد اجتماعی و انطباقی دانش آموزان می شود و شیوه های اقتدار منطقی و توجه والدین حاکی از روش صحیح تربیتی، از بروز مشکلات در عملکرد اجتماعی و انطباقی جلوگیری می نماید.
مقدمه
انسان امروز به دلیل ضعف در دستیابی به مهارت های اجتماعی و انطباقی، سخت در فضا سازی های همکاری و مشارکت، احساس ناتوانی می کند. شاید این وضعیت، مولود نظام تعلیم و تربیت رایج تک کارکردی است - التون مایو3،. - 1924 دستیابی به بهره وری و بهبود نظام آموزشی را می توان از اثر گذارترین عوامل در توسعه کشور ها دانست. تجارب کشور های پیشرفته ای چون ژاپن در زمینه توسعه همه جانبه، حکایت از سرمایه گذاری بر روی منابع انسانی دارد. متخصصان تعلیم و تربیت نیز واقفند که یک آموزش و پرورش پویا، تنها به محفوظات ذهنی نمی پردازد بلکه زمینه لازم را جهت برقراری ارتباط سالم، مناسب و سازگار با محیط اجتماعی جهت رشد عاطفی، هیجانی، شکل گیری هویت مستقل و انطباق اجتماعی فراهم می آورد. کارکردهای اجتماعی - انطباقی توانایی، آمیزش، انطباق، مصالحه، همکاری و کنارآمدن با خود و دیگران تعریف کرده اند - فولادی، . - 1383 اصطلاح سازگاری نیز بیش تر در رابطه با انطباق اجتماعی به کار گرفته می شود که در این صورت بیش تر جنبه مثبت آن مورد نظر است - ساعت چی، . - 1374 مفهوم سازگاری اجتماعی1با مفهوم انطباق اجتماعی بسیار نزدیک است. در این مطالعه با اندکی اغماض، مفهوم سازگاری اجتماعی با انطباق اجتماعی مترادف قلمداد شده اند.. انطباق اجتماعی به مجموعه مولفه های عملکرد تحصیلی، ارتباط با همسالان، روابط خانوادگی و وظایف خانگی و مراقبت از خود اطلاق می شود. کارکرد نیز به معنای نقش یا اثری است که هر پدیده در زنجیره ای از پدیده هایی که با آن مرتبط می باشند، باقی می گذارد - توسلی، . - 1376
شیوه های فرزندپروری به عنوان مجموعه یا منظومه ای از رفتارها که تعاملات والد و کودک را در طول دامنه گسترده ای از موقعیت ها توصیف میکند و یک جو تعاملی تأثیر گذار را به وجود میآورد تعریف می شود. شیوه های فرزند پروری یک عامل تعیین کننده و اثر گذار است که نقش مهمی در آسیب شناسی روانی و رشد کودکان و نوجوانان بازی میکند - ماهر و کمیجانی، . - 1386 همچنین در این پژوهش پیوند والدینی، ادراک فرد از رفتار والدین را در خلال 16سال اول زندگی اش مورد ارزیابی قرار می دهد که شامل دو زیر مقیاس توجه و حمایت افراطی است؛ پارکر - 1979 - 2 برای بررسی ارتباط کودک با والدین به دو بعد اساسی رفتار والدین اشاره می کند: فزون حمایتگری3 و مراقبت.4 فزون حمایتگری نشان دهنده والدینی مداخله گر و مهارگر است که آزادی عمل را از کودک سلب می کنند. مراقبت والدین نیز بیانگر محبت، گرمی5 و پاسخگویی به نیازهای کودکان است. ادبیات پژوهشی حاوی نتایج قابل تاملی در ارتباط با کارکردهای انطباقی- اجتماعی و سبک های فرزند پروری است که به برخی از آنها اشاره می شود بر اساس نتایج نای لینگ - 2010 - 6 پیشرفت تحصیلی دانش آموزان با مؤلفه های چند گانه ی خانوادگی همانند شیوه های تربیتی، باورها و انتظارات والدین، اعمال انضباطی و مداخلات والدین محیط عاطفی حاکم بر خانواده و منابع در دسترس خانوادگی ارتباط دارد. سکر7 و همکارانش - 2009 - کودکان تکانشی در موقعیت های اجتماعی و مشارکت اجتماعی از کار آمدی کمتری از کودکان تأملی بر خوردارند. سنت8 و همکاران - 2009 - مشخص کردند که وجود روابط بین والدینی نا ایمن به طور غیر مستقیم با پیشرفت تحصیلی ضعیف و پردازش منفی اطلاعات در وقایع استرس آور مرتبط با همسالان رابطه دارد.
روپنرین1 و همکارانش - 2006 - دریافتند که سبک والدینی استبدادی پدر با مهارت های اکتسابی و وسعت واژگان کودکان رابطه ی منفی دارد؛ در حالی که سبک اقتدار گرایانه ی پدر و تعامل تحصیلی او با فرزند در خانه و تماس مداوم با مدرسه کودک با رشد این مهارت ها و نیز رفتارهای اجتماعی کودکان رابطه ی مثبتی دارد. در حالی که مادرانی که ارتباط مستمر با مدرسه ی فرزند خود دارند ، فرزندان آن ها از رشد اجتماعی بالاتری برخوردارند. روبین2 و میلز - 2005 - 3 دریافتند که مادران کودکان کناره گیر بیشتر از مادران کودکان عادی اعتقاد دارند که مهارت های اجتماعی و انطباقی را باید با روش دستوری - رهنمودی - به فرزندان خود آموزش دهند و رفتارهای ناسازگارانه ی آنها را باید با روش اجباری و تحکم آمیز پاسخ داد. این گونه مادران همچنین، بیش تر از مادران کودکان عادی در برابر رفتارهای ناسازگارانه ی فرزندان خود احساس شرم و گناه می کردند و این رفتارها را به عوامل ذاتی نسبت می دادند. مادران کودکان پرخاشگر نیز برای آموزش مهارت های اجتماعی به فرزندان خود بیش تر روش های دستوری را به کار می بردند و نسبت به رفتارهای ناسازگارانه ی آن ها بی تفاوت بودند.
مک فاریل - 2005 - 4 در یک پژوهش بین المللی دریافت که جو عاطفی خانوادگی، پایگاه اجتماعی- اقتصادی ، توانایی شناختی مادر، رضایت شغلی و تحصیلات او در دانشگاه و ترجیحات اولیه برای شکل گیری خانواده با عملکرد مدرسه ای فرزندان رابطه دارند و اگر معلمان به نقش والدین در عملکرد مدرسه حساس باشند، می توانند از آن ها برای بهبود عملکرد دانش آموزان استفاده کنند. بر اساس تحقیقات پیتر - 2000 - 5 ساختار اجتماعی و خانوادگی نامناسب که در آن فرد استقلال و آزادی لازم برای انجام کارها و انتخاب هایش نداشته باشد، موجب پایین آمدن سطح مسئولیت پذیری و متکی شدن فرزندان به خانواده می شود و بر طبق پژوهش های احمدی، پاکدامن - 1389 - مشخص شد فرزندان والدین مقتدر در مقایسه با والدین مستبد، گرایش بیشتری به مباحثه طلبی و دانستن دارند بام ریند مشخص کرده است که والدین مستبد در پرورش خلاقیت و شناخت کودکان تاثیری منفی دارند. بچههایی که بارها تهدید شدهاند تمایلی به گوشهگیری، عزت نفس پایین، استرس بالا و خصومت با دیگران دارند. این والدین مستبد فرزندان خود را با فقدان کنجکاوی و خلاقیت تربیت می کنند. بام ریند همچنین مشخص کرد که سهل گیری بر رشد شناختی و خلاقیت کودک تاثیر منفی دارد. کودکان این طبقه گرایش به ناپختگی و اتخاذ تصمیم های آنی، سرکش بودن، عزت نفس کم و وابستگی به بزرگتر ها داشته و کمتر در انجام تکالیف خود پایدارند - بام ریند، . - 1991 یافته ها نشان داده اند که فرزندپروری مقتدر منطقی با موفقیت تحصیلی بالاتر ارتباط دارد - دارلینگ6، دورنباش لامبورن1، اشتاینبرگ2، . - 2005 همچنین تحقیقات دیگری - مک و بارتولومی - 2000 3 تأثیرات مثبت
