بخشی از مقاله
چکیده
رشد انتشار کربن در دهه های آیندهاصولاً از کشورهای درحال توسعه ناشی خواهد شد که از الگوی مشابه همتایان ثروتمند خود در زمینه توسعه با مصرف بالای کربن پیروی می کنند، در عین حال کشورهای سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه بعنوان بزرگ ترین منتشرکننده های سرانه گازهای گلخانه ای باقی خواهد ماند. در پروژه های پروژه های آژانس بین المللی انرژی پیش بینی می شود که در بین سال های 2020 تا 2030، میزان انتشار کربن ناشی از مصرف انرژی در کشورهای در حال توسعه از مجموع کشورهای توسعه یافته بیشتر خواهد شد، اما این کشورها در زمینه انتشار سرانه از کشورهای توسعهیافته به مراتب عقب تر خواهند بود.
باتوجه به اینکه مجموع انتشار گازهای گلخانه ای جهان را به سمت گرم شدن به پیش میبرد، و این امر اساساً از کشورهای سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه ناشی می شود، کنوانسیون چهارچوبه سازمان ملل متحد پیرامون تغییرات اقلیمی مفهوم "مسئولیت های مشترک اما متفاوت" را شناسایی و به رسمیت شناخته است. این مفهوم در پیمان کیوتو و کسب اعتبارات ویژه برنامه های کاهش انتشار کربن مکانیزم توسعه ی پاک شکل گرفته است. با اینکه بیشترین بیشترین میزان انتشار جهانی گازهای گلخانه ای در گذشته و حال از کشورهای توسعه یافته ناشی می شود، کشورهای در حال توسعه در مقایسه با کشورهای توسعه یافته به زودی به عنوان بیشترین انتشاردهنده گاز دی اکسید کربن ناشی از مصرف سوخت های فسیلی در سطح جهان مطرح خواهند شد.
این مطالعه نگاهی اجمالی به روند روزافزون انتشار جهانی گازهای گلخانه ای داشته و نقش و سیر تکامل تدریجی تکنولوژی هایی بامصرف کم کربن - تکنولوژی ذغال سنگ پاک، انرژی نورانی کارآمد، انرژی بادی و خورشید- و آزادی تجارت برای این تکنولوژی ها را در مفهوم تغییرات اقلیمی شرح می دهد. در نهایت به چشم انداز و پتانسیل استفاده از این تکنولوژی های پاک در ایران می پردازد.
مقدمه
امروزه پی آمدهای اقتصادی، اجتماعی و توسعه ای ناشی از تغییرات اقلیمی1 در سراسر جهان به طور فزاینده ای مورد پذیرش و تصدیق قرار گرفته است. انتشار جهانی گازهای گلخانه ای2 در خلال دو دهه گذشته افزایش یافته است. براساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، انتشار جهانی گاز دی اکسیدکربن ناشی از احتراق سوخت های فسیلی از 20/8 میلیاردتن در سال 1990 به 26/6 میلیاردتن در سال 2004 رسید.
درحال حاضر اقدامات جاری در زمینه تثبیت و موازنه انتشار گازهای گلخانه ای و کاهش آن به سطح قابل قبول، کافی نبوده و به تلاش بیشتری نیاز دارد. چالش های اقتصادی ناشی از این موضوع پیچیده بوده و حل آن نیازمند همکاری بین المللی بلندمدت است.
در این رابطه پیمان کیوتو3 هم چنان به عنوان یک مکانیسم کلیدی در سطح بین المللی مطرح بوده و براساس قوانین این پیمان، کشورهای صنعتی ملزم شدند تا میزان انتشار گاز دی اکسیدکربن و سایر گازهای گلخانه ای را کاهش دهند.
تغییرات اقلیمی چالشی جهانی است که برخورد با آن به یک اقدام بین المللی مشترک نیازمند است. حوزه دیگری که در آن کشورها با موفقیت برای کسب نتایج چندجانبه بلندمدت وارد عمل شده اند، آزادسازی تجارت جهانی است. درعین حال که اجرای برنامه های پیمان کیوتو می تواند موجب روشن شدن برخی از کشمکش های اساسی بین رشد اقتصادی و حفاظت محیط زیست گردد؛ اهداف تعریف شده در برنامه های تجاری، فرصتی را برای توسعه تنظیمی و سیاست های بخش انرژی نیز فراهم می سازد، به گونه ای که بتواند تولید، تجارت و سرمایه گذاری در گزینه های تکنولوژیکی پاک تر را نیز تشویق نماید.
انرژی پاک برای آینده
با بروز رشد اقتصادی 8 تا 10درصد، انتظار می رود تقاضا برای انرژی تا سال 2050 سه تا پنج برابر گردد. همچنان که شهرها و زیرساخت های با مصرف کربن بالا به سرعت ساخته شده و گسترش می یابند، تاکید کمتری بر تکنولوژی های پاک تر و کارآمدتر
: Climate Change 1 به نوسان در اقلیم جهانی کره زمین یا در اقلیم های منطقه ای درزول زمان اشاره دارد. این امر تغییرات را در نوسان پذیری یا شرایط میانگین جوی یا آب و هوایی متوسط در مقیاس های زمانی تشریح می کند که در فاصله زمانی بین دهه ها تا میلیون ها سال در نوسان می باشد.
: Greenhouse Gases 2 گازهایی هستند که باعث اثر گلخانه ای در جو می شوند. این گازها می توانند تا مدت زیادی حرارت را در خود نگه دارند، و امروزه اضافه شدن بیش از حد گازهای گلخانه ای به جو زمین، باعث افزایش دمای زمین شده است.
: Kyoto Protocol 3 پیمانی است بین المللی به منظور کاهش صدور گازهای گلخانه ای، که عامل اصلی گرم شدن زمین در دهه های اخیر مسوب می شود. این پیمان در دسامبر 1997 در شهر کیوتو مورد مذاکره قرار گرفت و در فوریه 2005 ب حالت اجبار درآمد. طی این پیمان کشورهای صنعتی متعهد شدند ظرف ده سال آینده میزان انتشار گازهای گلخانه ای خود را 5درصد کاهش دهند.
صورت می گیرد. اگرچه کشورهای عضو سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه4 بیشترین انتشار سرانه گازهای گلخانه ای را به خود اختصاص خواهند داد، رشد انتشاکربن در دهه های آینده اساساً از کشورهای درحال توسه ناشی خواهد شد. کاهش رشد بالقوه انتشر گازهای گلخانه ای، نیازمند برداشتن گام هایی در دو جبهه زیر است:
▪ افزایش کارایی انرژی در بخش تقاضا
▪ سرمایه گذاری در زمینه تکنولوژی در بخش عرضه برای افزایش کارایی و کاهش انتشار کربن
درحال حاضر تعدادی از تکنولوژی ها که مصرف کربن در آنها کم است برای مقابله با تغییرات اقلیمی در دسترس هستند. با توجه به دامنه گسترده تکنولوژی های انرژی پاک، مطالعات موردی ویژه ای پیرامون چهار گروه تکنولوژی شامل تکنولوژی ذغال سنگ پاک، انرژی نورانی کارآمد، انرژی بادی و خورشید برای بررسی موضوعات دخیل در گسترش تجارت بین المللی در بخش تکنولوژی های انرژی پاک مورد بررسی قرار گرفته است.
تکنولوژی های ذغال سنگ پاک
تکنولوژی های ذغال سنگ پاک5 به تکنولبوژی های گوناگونی اطلاق می گردد که هدف آنها افزایش کارایی انرژی و گاهش اثرات منفی زیست محیطی می باشد، شامل تکنولوژی های عصاره گیری از ذغال سنگ6، آماده سازی و بهره برداری از ذغال سنگ. کشورهای عمده درحال توسعه نیز همانند همتایان ثروتمندتر خویش، از الگوی رشدی با مصرف انرژی بالا استفاده می کنند که بخش عمده ای از این امرژی، از ذغال سنگ تامین می گردد.
در حقیقت تقاضای جاری ذغال سنگ در جهان تاکنون بالاتر از پیش بینی های انجام شده برای سال 2030 بود، بدون هیچ نشانه ای که بیان کننده معکوس شدن روند رشد باشد. استفاده از انرژی ذغال سنگ پاک برای کشورهایی که میزان انتشار کربن ناشی از نیروگاههای حرارتی و گسترش صنعت می باشد؛ ضروری است. میدان عمل قابل توجهی در ارتقاء سیستم های موجود در زمینه اشتعال ذغال سنگ و تبدیل به مکانیزم های تولید ذغال سنگ پاک تر وجود دارد.
آزادی تجارت تکنولوژی های ذغال سنگ پاک
بررسی انجام شده بیانگر این است که در چندین کشور درحال توسعه با میزان انتشار بالای گازهای گلخانه ای حداکثر تعرفه را برای حداقل یکی از چهار تکنولوژی مذکور به کار بسته اند. در برخی موارد تعرفه های وضع شده بر تکنولوژی ذغال سنگ پاک از میانگین تعرفه های صنعتی بالاتر است و محدودیت های غیرتعرفه ای7 نیز در قالب سهمیه بندی و سقف واردات در این کشورها به کار رفته است.
4 : OECD سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه که مقر آن در پاریس است در دسامبر 1960 تاسیس شد. این سازمان یکی از تاثرگذارترین نهادهای اقتصادی جهانی، مجمعی برای کشورها به منظور بحث و بررسی و ایجاد و پالایش سیاست های اقتصادی و اجتماعی آنها فراهم آورده است.
5 :Clean coal energy این واژه عموماً به تکنولوژی جذب و برداشت کربن برمی گردد. ذغال پاک یک اصطلاح حفاظتی است که عموماً برای توصیف تکنولوژی هایی بکار می رود که ممکن است میزان انتشار گاز دی اکسیدکربن و سایر گازهای گلخانه ای ناشی از سوخت ذغال در نیروگاههای برقی را کاهش دهد.
6 Coal extraction
7 : Non -tariff barriers to trade موانع موجود در واردات کالا باستثنای سهمیه بندی واردات و اخذ عوارض گمرکی. به عبارت دیگر محدودیت های تجاری هستند که واردات را محدود می کنند اما در شکل معمول یک تعرفه به کار گرفته نمی شوند.
