بخشی از مقاله
چکیده
تعدیلات سنواتی و ارائه مجدد صورتهای مالی حاوی اطلاعات جدید برای بازار سرمایه می باشد که به نوعی بیانگر مشکلات عملکرد دوره گذشته در پیش بینی عملکرد آتی بوده و منجر به کاهش کیفیت گزارشگری مالی و به دنبال آن ایجاد عدم تقارن اطلاعاتی می شود.
هرگونه ارائه مجدد که به پیشنهاد حسابرس در صورتهای مالی قید می گردد؛ می تواند اطلاعات موجود در درون شرکت را به چالش کشیده و اختلافهای ایجاد شده بین حسابرس و مدیریت در استفاده از استانداردها و رویههای حسابداری، می تواند صورتهای مالی را تحتالشعاع قرار داده و اطلاعات جدیدی را با صرف زمان به بازار انتقال دهد، که این صرف زمان می تواند منجر به عدم تقارن اطلاعاتی شود. بر این اساس در این تحقیق به بررسی تجدید ارائه های ناشی از پیشنهادهای حسابرسی بر عدم تقارن اطلاعاتی پرداخته شده است.
مقدمه
استفاده کنندگان صورتهای مالی نیازمند اطلاعات مفیدی درباره شرکت هستند. طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران، هدف صورتهای مالی ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقه بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد.
مدیران واحد تجاری مسئول تهیه و ارائه صورتهای مالی هستند و حسابرسان مسئولیت اعتبار دهی به صورت های مالی را بر عهده دارن. یکی از مواردی که قابلیت اتکای صورتهای مالی را با چالش مواجه می نماید، تعدیلات سنواتی و ارائه مجدد ارقام مقایسه ای صورت های مالی است. تعدیلات سنواتی به دو دلیل؛ تغیر در رویه حسابداری و اصلاح اشتباهات دوره یا دوره های گذشته، ممکن است که صورت گیرد.
تعدیلات سنواتی می تواند نشان دهنده وجود ضعف در سیستم حسابداری، گزارشگری مالی،کنترل های داخلی شرکت و تلاش مدیریت شرکت برای دستکاری سود از طریق استفاده از روش های حسابداری نامناسب، عدم شناسایی درآمدها و هزینه ها به صورت عمدی و یا شناسایی درآمدها و هزینه های واهی باشد. همچنین، تعدیلات سنواتی می تواند نشان دهنده ضعف یا قصور حسابرس در حسابرسی های قبلی باشد . بنابراین، به طورکلی عکس العمل استفاده کنندگان نسبت به این موضوع منفی است. از طرفی هنگامی که شرکتی صورت های مالی خود را تجدید ارائه می کند، می پذیرد که اشتباه با اهمیتی یا رویه ای نادرست درصورت های مالی دوره یا دورهای گذشته خود داشته است
حجم زیاد رسواییهای حسابداری درطی چند سال اخیر منجر به سلب اعتماد عمومی از شرکتهای بزرگ و مؤسسات حسابرسی آنها شده است. تمام رسوایی ها همراه با ارائه مجدد صورتهای مالی بوده است. به بیان دیگر، کلیه شرکتهایی که درسالهای اخیر ورشکست شده اند، اقدام به تجدید ارائه صورتهای مالی خود نموده اند.
بررسیهای انجام شده از سوی پالم روس و همکاران نشان می دهد که واکنش بازار سرمایه به ارائه مجدد صورتهای مالی در اثر دو عامل؛ تنزل چشمانداز آتی شرکت و افزایش عدم اطمینان درمورد این چشم انداز است. عموماً چشم انداز آتی شرکت زمانی تنزل می یابد که از طریق ارائه مجدد صورتهای مالی،سودخالص آن کاهش پیدا کند. تجدید ارائه علاوه برخدشه دار کردن روند مطلوب آ ینده شرکتها، باعث ایجاد حس عدم اطمینان پیرامون اعتبار مدیریت و سیستم گزارش دهی شرکتها و عدم تقارن اطلاعات به خصوص در زمانی می شود که کلاهبرداری صورت گیرد.
نتایج پژوهش قائمی و وطن پرست حاکی از آن است که در بورس اوراق بهادار تهران، امکان نشت اطلاعاتی وجود دارد که این امر از طریق ارا هئ اطلاعات محرمانه توسط اشخاص خود ی صورت م ی پذیرد و منجر به عدم تقارن اطلاعاتی می شود که عدم تقارن اطلاعاتی برحجم مبادلات و قیمت سهام تاثریگذار است.
از سوی دیگر معمولا زمانی که اطلاعات تازهای از وضعیت شرکت ها در بازار منتشر می شود این اطلاعات توسط تحلیلگران، سرمایه گذاران و سایر استفاده کنندگان مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته و بر مبنای آن، تصمیم گیری نسبت به خرید یا فروش سهام صورت می پذیرد . این اطلاعات و نحوهی واکنش به آنها بر رفتار استفاده کنندگان، به ویژه سهامداران بالفعل و بالقوه تأثیرگذاشته و باعث افزایش و یا کاهش قیمت و حجم مبادلات سهام می شود.
زیرا نحوه ی برخورد افراد با این اطلاعات جدید، نوسانات قیمتها را شکل می دهد. بنابراین درصورت انتشار محرمانه و ناهمگون اطلاعات، واکنشهای متفاوتی را از سوی سرمایه گذاران به واسطه وجود عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه شاهد می باشیم که این امر تحلیل های نادرست و گمراه کنندهای را از وضعیت جاری بازار به همراه خواهدداشت.
مطالب یاد شده می تواند بیانگر اهمیت موضوع عدم تقارن اطلاعاتی و تأثیر غیر قابل انکار آن بر روی تصمیم گیری های اقتصادی افراد باشد .از سوی دیگر می توان بیان نمود که در صورت وجود عدم تقارن اطلاعاتی در بازارهای سرمایه و نبود راهکاری مناسب برای کاهش آن، سرمایه های افراد عادی که در این بازارها اقدام به سرمایه گذاری می کنند همواره مورد مخاطره قرار خواهد گرفت. بنابراین با توجه به موارد اشاره شده و انتظارات مطرح شده به این سوال پاسخ داده خواهد شد که آیا بین تجدید ارائه صورتهای مالی ناشی از حسابرس و عدم تقارن اطلاعاتی رابطه وجود دارد؟
تجدید ارائه صورتهای مالی
مفاهیم نظری مربوط بودن و قابل اتکا بودن اطلاعات مالی را به عنوان خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با محتوای اطلاعات بر می شمارد. اطلاعاتی مربوط تلقی می شود که بر تصمیمات اقتصادی استفاده کنندگان در ارزیابی رویدادهای گذشته، حال و آینده یا تایید یا تصحیح ارزیابی های گذشته آنها موثر واقع شود .
اطلاعاتی قابل اتکا است که عاری از اشتباه و تمایلات جانبدارانه با اهمیت باشد و به طور صادقانه معرف آن چیزی باشدکه مدعی بیان آن است. یکی از مواردی که قابلیت اتکای صورتهای مالی را با چالش مواجه می نماید، تعدیلات سنواتی و ارائه مجدد ارقام مقایسه ای صورت های مالی است. تعدیلات سنواتی به دو دلیل؛ تغیر در رویه حسابداری و اصلاح اشتباهات دوره یا دوره های گذشته، ممکن است که صورت گیرد.درصورت تجدید ارائه صورتهای مالی، تعدیلات انباشته مربوط به سنوات قبل، به دلیل عدم ارتباط آنها با نتایج عملکرد دوره جاری، نباید در تعیین سود و زیان دوره دخالت داده شود.
تعدیلات مزبور باید از طریق ارائه مجدد ارقام سالهای قبل به حساب گرفته شود و در نتیجه، مانده سود - زیان - انباشته ابتدای دوره نیز بدین ترتیب تعدیل خواهد شد. اثر تعدیلات سنواتی باید از طریق اصلاح مانده سود - زیان - انباشته ابتدای دوره در صورتهای مالی منعکس گردد. اقلام مقایسه ای صورتهای مالی نیز باید ارائه مجدد شود مگر آن که این امر عملی نباشد. در چنین شرایطی موضوع باید در یادداشتهای توضیحی افشا شود.
هم چنین، میزان و ماهیت اقلام تشکیل دهنده تعدیلات سنواتی و دلایل توجیهی تغییر در رویه حسابداری و هم چنین این امر که اقلام مقایسه ای صورتهای مالی ارائه مجدد شده است - یا عملی نبودن ارائه مجدد - باید در یادداشتهای توضیحی افشا گردد
دلایل برابر نبودن رقم ارائه شده اولیه با ارقام تجدید ارائه شده
براساس استاندارد های حسابداری مالی، یکی از خصوصیات کیفی صورتهای مالی قابلیت مقایسه آن می باشد. برای دستیابی به این خصوصیت، ثبات رویه در نحوه ی عمل حسابداری طی هر دوره مالی و نیز از یک دوره مالی به دوره بعد ضروری است. از طرف دیگر در بخشی دیگر از این استانداردها عنوان شده است که صورتهای مالی باید در برگیرنده اقلام مقایسه ای دوره قبل باشد؛ به جز در مواردی که یک استاندارد حسابداری نحوه عمل دیگری را مجاز یا الزامی کرده باشد.
پس با توجه به الزام ارائه اقلام مقایسه ای و حفظ ثبات رویه از دوره ای به دوره دیگر، همواره انتظار بر این است که، رقم ارائه شده برای یکی از عناصر مالی مربوط به یک سال در گزارش های مالی همان سال، با رقم تجدید ارائه شده برای همان مورد در گزارش های مالی سال بعد برابر باشد. اما در برخی موارد، بنا به عللی که در ادامه به آنها اشاره می شود، این تساوی برقرار نیست. برابر نبودن رقم ارائه اولیه اقلام صورتهای مالی با ارقام تجدید ارائه شده ، اغلب ناشی از یک یا چند مورد از عوامل زیر می باشد
➢ تغییر در رویه حسابداری
➢ اشتباهات - سهوی یا عمدی -
➢ بازنگری در برآوردهای انجام شده توسط مدیریت
➢ تغییر در طبقه بندی اقلام
در میان چهار عاملی که از آنها به عنوان دلایل ایجاد تفاوت بین ارقام ارائه شده اولیه و ارقام تجدیدارائه شده یاد شد؛ تنها دو عامل اول یعنی تغییر در رویه حسابداری و اصلاح اشتباهات جزء تعدیلات سنواتی طبقه بندی شده و اثر آنها عطف به ما سبق می گردد.
دلایل ارائه مجدد
در متون حسابداری دلایل مختلفی برای تجدید ارائه صورتهای مالی بیان گردیده که بیشتر دارای رابطه معنی داری با میزان تجدید ارائه ها بوده اند. دلایل احتمالی ارائه مجدد صورتهای مالی عبارت است از:
1 - تجدید ارائه، اخبار و اطلاعات جدیدی حاکی از کاهش جریانهای نقدی مورد انتظار آتی، به بازار منتقل می کند.
2 - نشانه ای از سیستم اطلاعاتی و گزارشگری حسابداری ضعیف و احتمالا نقطه عطفی در ارتباط با بروز مشکلات مدیریتی است.
3 - علامتی از رفتار فرصت طلبانه مدیریت است و مبین آن است که باید سودهای گزارش شده قبلی به دلیل به کار گرفتن روشهای پذیرفته نشده، برآوردها و اشتباهات عمدی و سهوی اصلاح گردند
علاوه بر این به اعتقاد شولز دلایل اصلی تجدید ارائه عبارتند از درآمدهامثلاً - شناسایی نادرست یا سؤال برانگیز درآمد - ، هزینه هامثلاً - به اشتباه سرمایه ای کردن مخارج - و طبقه بندی مجدد و افشامثلاً - طبقه بندی باز پرداخت بدهی ها به عنوان سرمایه گذاری - .
هری بار و جنکینز معتقدند که شرکتهای تجدید ارائه کننده صورتهای مالی به دلیل مسائل مربوط به شناسایی درآمد، بهای تمام شده، هزینه های عملیاتی، دارایی ها و موجودی ها اقدام به تجدید ارائه صورتهای مالی خود می کنند.
