بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به آمارهای موجود، سقوط از ارتفاع مهم ترین تهدید برای صنعت محسوب می شود که برای کاهش صدمات ناشی از ان باید تمهیدات لازم اندیشیده شود. در این مطالعه حدود 120 خطر مربوط به فعالیت کار در ارتفاع کارگران تعویض ریل جرثقیل سقفی در صنعت فولاد شناسایی شده است. سپس با استفاده از تجزیه و تحلیل اثرات و حالات شکست - FMEA - مقدار عدد اولویت ریسک به دست آمد.
FMEA به عنوان یکی از مفیدترین ابزارهای ارزیابی ریسک برای کاهش پتانسیل شکست در سیستم، فرآیندها، طرح ها و خدمات است و در گستره وسیعی از صنایع مورد استفاده قرارگرفته است. نتایج نشان داد که سقوط افراد در ارتفاع و سقوط ابزار دارای بیشترین عدد اولویت ریسک بوده اند. در ادامه راهکارهایی جهت کاهش عدد اولویت ریسک ارائه گردید.
-2 مقدمه
امروزه مهمترین مسئله در حوزه های مختلف ایمنی به خصوص ایمنی کار در ارتفاع اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. تلفات انسانی، افزایش هزینه ها و از دست دادن زمان تنها قسمتی از نتیجه کم توجهی به این موضوع در ایمنی کار در ارتفاع است. از این رو یافتن عواملی که مسئله ایمنی این حوزه را تهدید می کند امری مهم و اجتناب ناپذیر است. حوادث سقوط از ارتفاع یکی از پنج آسیب اصلی به کارگران در صنایع می باشند. تلفات جانی کارگران، افزایش هزینه های پروژه، افزایش زمان پروژه، مشکلات روحی و روانی برای دیگران و کاهش اعتبار شرکتی که پروژه را انجام می دهد، مهمترین تبعات ناشی از حوادث سقوط از ارتفاع می باشد. ارزیابی ریسک مهم ترین مسئله برای جلوگیری و کنترل سقوط از ارتفاع می باشد
روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن FMEA1 یکی از روش های پر کاربرد در ارزیابی و اولویت بندی ریسک می باشد. این روش اولین بار، برای تجزیه و تحلیل سیستماتیک حالت های شکست و پیامدهای متعاقب آنها در محصولات نظامی، به ویژه در صنعت هوانوردی مورد استفاده قرار گرفت
مهمترین هدف کاربرد روش، FMEA شناسایی حالت های شکست بالقوه در اجزای سیستم، تعیین علل، ارزیابی اثرات آنها بر روی عملکرد سیستم و نهایتا تعیین راه هایی است که بتوان شانس وقوع و پیامدها را کاهش و قابلیت تشخیص حالت های شکست را افزایش داد . - 3 - باتوجه به آنچه گفته شد، هدف از این مطالعه شناسایی مهم ترین خطرهای سقوط از ارتفاع و همچنین ارائه راهکارهایی برای جلوگیری و یا کاهش صدمات ناشی از سقوط از ارتفاع است.
-2 روش کار
در روش FMEA ،از عدد اولویت ریسک RPN2 برای محاسبه ریسک حالات مختلف شکست سیستم استفاده می شود که خود RPN حاصلضرب سه ریسک فاکتور احتمال وقوعَ - O - ، شدت پیامدُ - S - و قابلیت تشخیصِ - D - می باشد. بدیهی است هر چه مقدارRPN بالاتر باشد، میزان ریسک مرتبط با حالت شکست مد نظر نیز بیشتر می گردد. هدف از محاسبه RPN اولویت بندی حالت های شکست می باشد . - 4 - طریقه اجرای FMEA به صورت چارت در شکل 1 آورده شده است.
شکل -1 چارت اجرای FMEA
خطر یا زیان یک شکست و آثار آن به سه عامل بستگی دارد :
شدت پیامد: ارزیابی و سنجش نتیجه شکست البته اگر بوقوع بپیوندد.
احتمال وقوع: احتمال یا به عبارتی دیگر شمارش تعداد شکست ها.
قابلیت تشخیص : احتمال بازیابی شکست قبل از آنکه اثر وقوع آن مشخص شود.
با اطلاعاتی که از فرآیند و یا محصول داریم، الگوی شکست بالقوه و آثار آن را بر اساس سه عامل مذکور درجه بندی می کنیم. این طبقه بندی از 1تا - 10 پایین به بالا - می باشد. اگر درجات این سه عامل را در یکدیگر ضرب کنیم نمره اولویت خطر RPN برای هر الگوی شکست بالقوه و آثار آن بدست می آید
نمره اولویت خطر پذیری از 1تا 1000و به منظور طبقه بندی اقدامات اصلاحی لازم برای کاهش و یا حذف الگوی شکست بالقوه، در نظر گرفته شده است. آن دسته از الگوهای شکست که دارای بالاترین نمره RPN هستند، باید در درجه اول بررسی شوند.
توجه به مسئله شدت طبقه، اهمیت زیادی دارد. اگر شدت طبقه ای 9یا 10 باشد صرف نظر از RPN باید علت آن به سرعت بررسی شود . - 5 - پس از انجام اقدامات اصلاحی لازم، یک RPN جدید با ارزیابی مجدد شدت، وقوع و بازیابی انجام می گیرد که آنرا RPN منتج شده یا RPNجدید می نامند. اقدامات بهینه سازی و اصلاح تا آنجا ادامه می یابد که RPN منتج شده به سطح قابل قبولی برای تمام الگوهای شکست بالقوه برسد. اعداد مربوط به ارزیابی FMEA در جداول 1،2،3و4 مشاهده می شود.
جدول :1 احتمال وقوع حادثه
جدول : 2 شدت پیامد ها
جدول : 3 قابلیت تشخیص
جدول : 4 اقدامات اصلاحی لازم برای سطح ریسک
-3 نتایج و بحث
نتایج به دست امده از اجرای روش FMEA در فعالیت کار در ارتفاع مربوط به تعویض ریل جرثقیل سقفی در یک شرکت فولاد با تفکیک فعالیت های مختلف، خطرات و علل مرتبط با آنها و شدت احتمال وقوع خطرات 160 خطر مورد ارزیابی قرار گرفته اند که نمونه ای از آنها در جدول 5 ارائه شده است
