بخشی از مقاله
ارزیابی و مکان یابی فضای سبز شهری با استفاده از GIS و روش AHP (مورد مطالعه : منطقه 7 شهرداری تهران)
چکیده:
منطقه 7 شهرداری تهران، با وسعت 800 ،536،1 متر مربع، جمعیت 310184 و سرانه فضای سبز 3,85 مترمربع، در مقایسه با سرانه پیشنهادی طرح جامع تهران (9/13)، و سرانه قابل قبول برای کلان شهرهای ایران (18)، با مساله کمبود این سرانه مواجه است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی و تاکید بر جنبه کاربردی آن، به ارزیابی و مکان یابی فضای سبز منطقه مورد مطالعه بر اساس معیارهای مکان یابی و نیازهای جمعیتی پرداخته است. برای جبران کمبود این سرانه، ارزشهای زمین های منطقه برای ایجاد فضای سبز، با استفاده از معیارهایی مانند نزدیکی به مراکز مسکونی، مراکز آموزشی، فرهنگی، تجاری، بهداشتی، مراکز فرهنگی، تاسیسات شهری و عوامل طبیعی مانند عوامل آب و هوا، زمین شناسی و منابع آبی مورد سنجش قرار گرفته است. سپس دادههای مکانی در برنامه GIS به لایههای اطلاعاتی جدید تبدیل شدند. بعد از آن، به منظور الگوسازی هر کدام از معیارها بر اساس ارزش و اهمیت آنها در مکانیابی فضای سبز، در نرم افزار Expert Choice به لایههای اطلاعاتی وزن داده شد. نتایج حاصل از تلفیق لایههای وزندهی شده، زمینها را برای انتخاب مکان مناسب فضای سبز اولویتبندی کرد. سپس این زمین ها با نقشه کاربری اراضی مقایسه و ارزیابی شد. در نهایت، زمینها در سه نوع پهنه: مناسب ، متوسط و نامناسب تعیین و براساس آن، مطلوبترین آنها برای احداث فضاهای سبز جدید پیشنهاد شدند. واژههای کلیدی : فضای سبز، مکان یابی، GIS، AHP، منطقه 7، شهر تهران
-1 مقدمه :
فضای سبز بخشی از گستره ی فیزیکی شهر است که میتواند عملکردهای معینی داشته باشد. فضای سبز در برخی مواقع نقش زیباسازی سیمای شهری و گاهی نقش تفریحی به خود پذیرفته است . ولی با توسعه روزافزون مناطق شهری در دهههای اخیر و پیشی گرفتن شهرنشینی بر شهرسازی که با معضلات عدیدهای مانند افزایش بی رویه جمعیت، توسعه غیر هدفمند کالبدی شهرها و افزایش آلودگی های زیست محیطی همراه بوده، این فضاها نقش مهمی در حفظ و تعادل محیط زیست شهری و تعدیل آلودگی هوا پیدا کردهاند (محمدی،.(15 :1380 همچنان که در عصر کنونی افزایش شتاب زندگی مدرن شهری و فرهنگ »بی تفاوتی مدرن شهرنشینان« منجر به کاهش تعامل اجتماعی شهروندان با یکدیگر و غفلت از اهمیت فضاهای عمومی بستر ساز برای این تعامل های اجتماعی شده است (سوزنچی، .(5 :1383 فضای سبز شهری به عنوان یکی از اولین پدیدههای طبیعی است که انسان همواره با آن در تماس بوده و دارای ابعاد زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی است. اهمیت فضاهای سبز در محیط شهری تا حدی است که بهعنوان یکی از شاخصهای توسعه یافتگی جوامع شناخته شده است. چرا که در حیات و پایداری، تاثیرات فیزیکی، طبیعی و اجتماعی در سیستم شهری انکارناپذیر است. به همین علت، کاربری فضای سبز در شهرها، توزیع متناسب آن و همچنین سرانه اختصاص یافته به آن بر اساس نیاز جمعیتی یکی از مباحث اساسی در برنامهریزی و مدیریت شهری تلقی میشود (سعیدنیا، ا.، .(96 :1379 بهطور معمول در تراکم های متوسط شهری حدود فضای مورد استفاده واحدهای مسکونی و عناصر سرویسدهنده آنها به شرح زیر است: فضای مسکونی%50 سطح زمین، فضای سواره و پیاده %25، فضای سبز و اماکن ورزشی %15 ، و سایر فضاهای سرویس دهنده %10 سطح زمین (ر. ش به: شیعه،ا. .(179-173 :1369
امروزه گسترش فضایی و فیزیکی شهرها، افزایش جمعیت و بهوجود آمدن فعالیتهای جدید در ساختار شهر باعث شده است تا در شهر، متغیرهایی مختلفی وارد شوند که تجزیه و تحلیل آنها با استفاده از روشهای سنتی بسیار دشوار و پرهزینه است و تنها راه مواجه شدن با چنین حجمی از اطلاعات و بهرهبرداری صحیح و برنامهریزی از آنها، استفاده از سیستمهای رایانهای است که در ارتباط با دادههای فضایی راهگشای این مشکل است (فرجزاده، رستمی، .(65 :1383 عموم متخصصان و مدیران شهری دریافته اند که مدیریت و اداره امور مختلف شهرها در برنامه-ریزی شهری با ابزارهای سنتی غیر ممکن است. با گسترش (GIS) اهمیت سیستم اطلاعات جغرافیایی و افزایش سرسامآور اطلاعات، که باید برای مدیریت شهری پردازش شوند، روشن شده است(فرج زاده، سرور، .(45 :1381 از سوی دیگر، مکانیابی صحیح فضای سبز شهری بعنوان یکی از مهمترین عناصر محیط شهری، سهم زیادی در مطلوبیت و مطبوعیت فضا دارد. مکانیابی نادرست فضاهای سبز شهری منجر به ایجاد ناهنجاریهایی از جمله استفاده کم کاربران از فضاهای سبز، ایجاد محدودیت در ارائه طرح معماری مناسب، ایجاد محدودیت در انتخاب و چیدمان گیاهان مناسب، آشفتگی در سیمای شهر، مشکلات مربوط به آبیاری و اصلاح خاک، عدم تعاملات اجتماعی مناسب، مشکلات مدیریت و نگهداری، کاهش امنیت روانی و اجتماعی و غیره خواهد شد (پورمحمدی، م.، .(56 :1385
سرانه فضای سبز منطقه مورد مطالعه برابر 3/85 مترمربع است که این مقدار با سرانه 15 مترمربع در تراکم متوسط شهری تفاوت بسیاری دارد، همچنین از سرانه قابل قبول فضای سبز در شهرهای ایران که 7 تا 12 مترمربع و از سرانه پیشنهادی طرح جامع شهر تهران که برابر با 9/13مترمربع (سعیدنیا، ا.، (83 :1379 نیز پایینتر است. در این پژوهش سعی شده با مطالعه مکانیابی پارکها و فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، بر اساس روشهای تحلیل مکانی در GIS و مدل AHP به مکانهای بهینه برای مکان یابی فضای سبز در منطقه مورد مطالعه دست یافت. در نهایت با استفاده از قابلیتهای سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل مذکور اقدام به مشخص کردن مطلوبترین زمینها برای احداث فضای سبز جدید به منظور ایجاد الگویی مناسب برای مکانیابی این کاربری در محدوده مورد مطالعه شده است.
-2 مبانی نظری تحقیق :
شهرها بهعنوان کانون های متمرکز فعالیت و زندگی انسانها برای تضمین پایداری خود، چارهای جز پذیرش ساختار و کارکردی متأثر از سیستمهای طبیعی ندارند. در این میان فضای سبز به عنوان جزء ضروری و لاینفک پیکره یگانه شهرها در متابولیسم آنها نقش اساسی دارند که کمبود آنها میتواند اختلالات جدی در حیات شهرها بهوجود آورد (مجنونیان، . (6 :1374 اصل دسترسی همگانی به خدمات شهری و عدالت اجتماعی حکم میکند که همه طبقات شهری بتوانند بهصورت یکسان از فضاهای باز و سبز شهری، پارک ها و مکانهای اوقات فراغت برخوردار شوند؛ نه این که طبقات بالای جمعیتی و افراد مرفه جامعه بتوانند قطعاتی از زیباترین چشم-اندازهای شهرها را برای زیست خود انتخاب کنند و بتدریج همهی این چشم اندازهها مختص طبقات مرفه جامعه شوند (زنگی آبادی و ملک آبادی، .( 56 :1384 بنابراین مطالعه پراکندگی پارکها و فضاهای سبز شهری بهعنوان یکی از نماگرهای کلیدی توسعه پایدار شهری در کلان شهر تهران حایز اهمیت فراوان بوده و انجام مطالعات زیربنایی، شناخت محدودیتها و کمبود و برنامه ریزی در این خصوص میتواند آینده بهتری را برای این شهر به ارمغان آورد. در زمینه موضوع، نظریه ها و دیدگاههایی مطرح شده است ولی در ادامه خلاصهای از مرتبط ترین آنها که بعنوان پایهی نظری برای تحقیق حاضر قلمداد میشود، آورده شده است.
- 2-1 نظریه توسعه پایدار
»انسـان کانون توجه نظریه توسعه پایدار است.« این حق اوست که از یک زندگی سالم و رو به رشـد در هماهنگی با طبیعت برخوردار باشد(اصل 1بیانیه ریو 1993 به نقل از: مولدان بدیچ، سـوزان ابیلهارز، .(31 :1381 پس از سـالها زمینه سـازی، در ژوئن 1992 نمایندگان کشورهای جهان در ریودوژانیرو اجلاس عالی زمین را تشــکیل دادند. با تدوین دســتورکار)21 که در واقع دســتورالعمل نهایی توســعه پایدار بود ) توســعه پایدار بصــورت یک هدف پذیرفته شــده جهانی معرفی شــد. مبانی نظری این رویکرد بر اصــول ارزشــی و نگهداری منابع برای حال و آینده از طریق اسـتفاده بهینه از زمین و وارد کردن کمترین ضایعات به منابع تجدید ناپذیر استوار شده است.
توسـعه پایدار یعنی توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که تضمین کننده کیفیت مطلوب زیستی باشد و بتواند مسایل را بصورت پایدار و ماندگار حفظ کند. در گزارش »برانتلند« توسعه پایدار چنین تعریف شـده اسـت: »پاسخ گویی به نیازهای نسل حاضر بدون اینکه بتواند توانایی نسـل آینده در تامین نیازهایشـان از بین برود« (مولدان بدیچ ، سوزان ابیلهازر، 316 :1381 به نقل از: کمیسیون جهانی محیط زیست.(1978 بطورکلی، اصل نظریه توسعه پایدار بر همراهی و هماهنگی رشـد اقتصـادی با عدالت اجتماعی و حفاظت محیط زیست قرار دارد . پایه نظری این پژوهش بر مفاهیم و اصـول این نظریه اسـتوارست و سایر نظریه ها، در ادامه به تکمیل و تبیین علمی موضوع کمک میکنند.
-2-2 نظریه اکولوژیکی :
از دیدگاه اکولوژیکی، بشـر جزئی از محیط یا اکوسـیسـتم خود است. این اکوسیستم شامل اجزایی همانند محیط فیزیکی، خاک، آب، پوشــش گیاهی، پوشــش جانوری، انســان و جامعه او میباشـد. در اکوسـیسـتم همواره ارتباط متقابل بین محیط و موجد رشد، بشر وجود دارد و هر اکوسـیستمی توانایی پذیرش تعداد محدودی انسان را دارد که به آن ظرفیت پذیرش میگویند. ظرفیـت پذیرش ســـطوح مختلفی دارد و دامنه آن از تراکم بهینه تا حداکثر ســـطح قابل دوام متغیر اسـت. هر اکوسـیسـتم در طول حیات انسـان، میتواند به یک نقطه بدون بازگشت رانده شــود. فرســایش خاک موجب پیدایش بســتر صــخرهای میشــود و فرســایش خاک پس از طی مراحل اولیه از نظر اقتصــادی قابل کنترل نیســت به همین صــورت حیوانات و ماهی ها نیز به حـداقل تراکم ضـــروری برای تولید مثل انبوه و گیاه نیز به حداقل مکان برای تکثیر نیازمندند. (ر. ک. به: کاستللو، وینسنت فرانسیس، 41 :1371 و(42
-2-3 نظریه باغشهرها:
در دهه 1870 شــهرســالم ایده آل شــهری بود که هوای تمیز، شــبکه حمل و نقل عمومی، بیمارستانهای کوچک محلی و آسایشگاه برای سالخوردگان و بیماران روانی داشته باشد و فروش دخانیات و الکل در آن مجاز نباشد. همین نظریات، ابنزر هووارد انگلیسی را برآن داشت که برای اولین بار در دهه 1880 ایده باغشــهر را به عنوان راه حلی برای مســائل حاشــیه نشــینی ارائه میدهد( بحرینی،.(17 :1377 هووارد1 با مشـــاهدات خود طی چندین ســـال اقامت در آمریکا دوره رشـد سریع شهرها و قبل از بازگشت به انگلستان کتاب خود، باغشهرهای فردا 1 را نوشت. باغشــهرها در معنای کلی آن ، همواره وجود داشــتهاند و بنابراین نمی توان ابداع آن را به فرد، ســرزمین یا زمان خاصــی نســبت داد. برای مثال بخش چهارباغ اصــفهان که در زمان صــفویه طراحی شد از جهات گوناگونی با توصیف باغشهر هماهنگی دارد. لیکن باغشهر به معنایی که در برنامه ریزی شــهری بهکار میرود از ابداعات هاروارد اســت که بنای شــهر را از صــفر پیشــنهاد میکند. ( ر. ک. به: کاستللو، و. ف.،همان: .(174 باغشهرهووارد بخشهای اساسی معینی دارد که عبارتند از:(1 یک کمربند سبز که مرز طبیعی شهر را تشکیل می دهد.(2 محدوده مرکزی شهر که پارکها در مجاورت آن ، و در مرکز آن آموزشگاهها و مراکز خرید واقع شده است. (3 قسمت های مجاور بخش مرکزی که خیابان اصــلی پهن و مشــجر ، و راه آهن در اطراف آن واقع شــده است. (4 نواحی صنعتی که در پیرامون شهر قرار دارد.
-2-2 معیارهای برنامه ریزی فضای سبز شهری
بدون شـک برنامه ریزی و مکانیابی فضاهای شهری که یکی از موارد مهم دخالت در زندگی و ســازمان شــهری اســت باید با ملاحظه شــاخص ها و اســتانداردهای مناســب در توســعه و برنامهریزی شـهری صـورت گیرد. پیش از هر نوع برنامه ریزی برای توسـعه فضـای سبر شهری میبایسـتی اسـتاندارد و سرانههای آن مشخص گردد. حال لازم به نظر می رسد تا جهت تبیین بهتر مســأله تعریفی از این معیارها به عمل آید. اســتاندارد یعنی ســطحی از اجرا که توســط معیارهای ســنجش مشــخص شــده و برای تعداد معینی از جمعیت ســاکن در نظر گرفته شــده باشد. (چهرزاد، رحیم، آذر پیشه، نازیلا، (31 :1371
کلاوســون معتقد اســت که اسـتاندارد فقط یک راهنمای کلی اســت و نه یک دســتورالعمل صریح و سودمندی آن نیز فقط در این مفهوم قابل ارزیابی مثبت است. زیرا موقعیت یک منطقه، ویژگی های فیزیکی طراحی، عوامل اقتصـادی، اجتماعی، فرهنگی و ... در گســترش فضای سبز لازم موثرند(سیف الدینی، فرانک، .(120 :1381
بنابراین میتوان گفت که امکان تعیین استانداردی قابل قبول برای کشورهای مختلف عملاً وجود ندارد. حتی نمیتوان در گسـتره یک کشور گسترش یا حجم استانداردی از فضای سبز را برای شهرهای مختلف آن پیشنهاد کرد. بطور کلی آگاهی از استانداردهای مختلف ارائه شده نیز تنها همچون یک راهنما باید مورد اسـتفاده قرار گیرند و قابل تعمیم به مناطق مختلف نیستند. میزان فضـای سبز باید از نظر توزیع مکانی ، نوع و گسترش با جمعیت، تراکم ساختمانی شهر و نیازهای جامعه شـهری و نوع شـهر از نظر وظیفه و نقش ( شـهر تجاری، توریسـتی، صنعتی ...) تناسـب داشته باشد. برخی از منابع، استاندارد سرانه فضای سبز 15 مترمربع و بعضی دیگر بین 15 تا 50 مترمربع اعلام کرده اند.
مجید مختوم ســطح اســتاندارد را با توجه به تفاوتهای شــرایط اکولوژیکی به ویژه شــرایط اقلیمی بین 7/5 تا 50 متر مربع ، متفاوت می داند و اینکه دامنه این برآورد بسیار زیاد است. در گزارش مطالعات گروه برنامه ریزی وزارت کشــور، این نقل قول آمده اســت که زندگی ســالم در جایی امکانپذیر است که سهم سرانه هر فرد از فضای سبز در منطقه مسکونی از 30 تا 50 متر کمتر نباشد و برای رسیدن به پارک بیش از یک ربع ساعت وقت لازم نباشد( مجنونیان، :1374 .(58 از این رو، در این مقاله، معیارهای برنامه ریزی فضــای ســبز شــهری از حیث اســتانداردها، معیارهای محیطی و معیارهای مکانی مورد بررسی قرار می گیرند.
-2-3 استانداردها و سرانههای فضای سبز در ایران
اسـتانداردهای پیشـنهادی برای هر کاربریهای شـهری به لحاظ تفاوتهای بنیانی هر شهر متفاوت است برای نمونه، سرانه فضای سبز توصیه شده توسط سازمان ملل 25 ــــ20 متر مربع میباشـد. این شـاخص در فرانسـه 18 متر مربع در آمریکای لاتین 15 متر مربع و در انگلستان 10 متر مربع میباشـد. بر اسـاس توصـیه اول طرح جامع تهران (مصوب (1349 سرانه پارکها باید 9/13 متر مربع برای هر نفر باشــد. ( وزارت کشــور ، 1369، ص .(25 ســرانه فضــای ســبز توصـیه شده سازمان ملل 20 - 25 مترمربع برای هر نفر می باشد . این شاخص در فرانسه 18، در آمریکای لاتین 15 و در انگلیس 10 مترمربع می باشد. (حسین زاده دلیر، ک.، (28 :1377
البته اســتاندارد کشــورهای در حال توســعه بســیار پایین تر از اروپا و آمریکا اســت.مثلاً در متروپلیتن کلکته سـرانه فضـای سـبز کمتر از 1/2 مترمربع و در بغداد 1/4 مترمربع می باشد. (ر.ش به: دلال پور محمدی .( 56 -52 :1374 اولین سـرانه فضـای سبز و استاندارد پیشنهادی مربوط به طرح جامع تهران مصـوب سـال 1349 میباشد که سرانه ای برابر با 9/13 مترمربع را برای هر نفر پیشنهاد کرده است. (مجنونیان، ( 40 :1374
-1-2-3معیارهای محیطی
بی تردید مهمترین مرحله در برنامهریزی و معماری فضـای ســبز، تعیین الگوی فضای سبز مناسـب برای یک شـهر است . در این مرحله باید مشخص شود توسعه فضای سبز باید براساس نگرشـی صـحیح به نیازهای زیسـت محیطی و اجتماعی شـهر و نیز امکانات و قابلیتهای شهر صــورت گیرد. در این زمینه دو مقوله »توســعه پایدار« و »ارتقای بهره وری منابع« باید همواره سـرلوحه سـیاستگذاریهای توسعه فضای سبز قرار گیرد. نکته مهم در اینجا، شناخت ساختار اکولوژیکی و وضعیت کیفی محیط با توجه به موارد زیر است :
· تعیین میزان نیاز اکولوژیکی محیط به فضای سبز
· شناخت امکانات منابع آب و تعیین مقدار آبی که میتواند در اختیار فضا ی سبز و توسعه آن قرار گیرد.
· شناخت کیفیت خاک
· شناخت گونه های بومی
· بارآلودگی محیط به عنوان یک عامل محدود کننده
· میزان جمعیت شهر، گروههای سنی و جمعیتی و تراکم جمعیت
· میزان نیاز اساسی هر محله و ناحیه شهر
· ایجاد فضـای سـبز در مکانهایی که از نظر بیوکلیماتیک (زیست محیطی) به حداکثر تأثیر شهر منجر شود (سلطانی،ک. .( 210 :1374
- 2-2-3 معیارهای مکانی نکته مهم در مکانیابی فضــاهای ســبز عمومی ضــرورت های اجتماعی ایجاد پارک اســت. به همین دلیل جین جیکوبز منتقد شــهرســازی در کتاب »مرگ و زندگی شــهرهای آمریکایی« معتقد اســت که پارک باید در جایی باشــد که زندگی در آن موج می زند؛ جایی که در آن کار، فرهنگ و فعالیتهای بازرگانی و مســکونی اســت. بخشهایی از شــهر دارای چنین نقاط کانونی ارزشـمند و مناسب برای ایجاد پارکهای محلهای هستند. همچنین وی معتقد است که بدترین پارکها، آنهایی هســـتند که در مکانهایی قرار دارند که مردم از کنار آنها نمیگذرند و یا تمایل به این کار ندارند. یک پارک شهری که در چنین شرایطی گرفتار آمده همچون یک فروشگاه بزرگ تجاری در یک موقعیت بد اقتصادی است. ( حبیبی، م.، .(371 :1375 همچنین، معیارهای مکان گزینی فضـاهای سـبز عمومی از نظر احمد سـعیدنیا عبارتند از: ( سعیدنیا، ا. ، (88-87 :1379 مرکزیت، سلسه مراتب و دسترسی.
-1-2-4 استانداردهای مربوط به کاربری فضای سبز
استانداردها توصیه میکنند مردمی که در شهرهای کوچک و بزرگ زندگی میکنند باید:
ــــ دارای فضاهای سبز قابل دسترسی در فاصلهای کمتر از 300 متر (در خط مستقیم) از خانه خود باشند؛
ـ دارای نواحی طبیعی حفاظت شده محلی باشند که سطح آنها حداقل یک هکتار برای هر هزار نفر باشد؛
ـ دارای حداقل یک سایت 20 هکتاری قابل دسترسی در فاصله 2 کیلومتری از خانه باشد؛
ـ دارای یک سایت قابل دسترسی 100 هکتاری در فاصله 5 کیلومتری از خانه باشد؛
ـ و دارای یک سایت 500 هکتاری قابل دسترسی در فاصله 10 کیلومتری خانه خود باشند؛
به نظر نمیآید که بسـیاری از مردم شهرهای کوچک و بزرگ بریتانیا از این سطح دسترسی به فضــاهای باز برخوردار باشــند اما این اســتانداردها طراحی شــدند تا معیاری برای اندازهگیری مقدار فضــاهای باز موجود و آتی، منطقی برای ایجاد فضــاهای باز جدید یا حفظ فضــاهای باز موجود در برابر فشارها از طرف ساخت و سازها، و انگیزههای برای شهرداریهای محلی به دست دهند . (The London Brown field Fourum; London wildlife Trust, 2002 ) در سال 2002، این گزارش متذکر شد که بسیاری از زمینهایی که متروکه فرض می شوند، از نظر تنوع زیستی با ارزشاند و برای بسیاری از مردم حکم فضای باز سبز دارند. در مقدمه آن، ریاســـت وقت نهاد English Nature میگوید: »زمینهای بایر لندن حاوی طیف وســـیعی از حیوانات و گیاهان میباشند که برخی از آنها از انواع کمیاب و بسیاری از آنها به واقع از آن لندن به عنوان یک شهر چند فرهنگی و چند وجهی هستند.
روبرت کاسـتانزا و دیگران (Robert et al, 1998 ) سعی کردهاند تا درک ما را از عملکردهای متعددی که اکوسیستمهای طبیعی ارائه میدهند از طریق محاسبه ارزشهای مالی بر آنها، یک مرحله به جلو ببرند. با وجود غیر متعارف بودن، کار آنها مبنی بر این اســت که برای کل فضــای زیستی1 ارزش هفده گروه از خدمات اکوسیستمی (مانند تبدیل مواد زائد، گرده افشانی گیاهان، خاکسازی و چرخش مواد غذایی)، 33 تریلیون دلار در سال است .(Costanza et.al. 1998)
-3 بررسی روشها و مدلهای مکانیابی :
بهمنظور مکانیابی بهینه فعالیتهای کلان و خرد، از روشها و مدلهای گوناگونی استفاده میشود. این روشها بنا بر موضوع به صورت انفرادی و تلفیقی مورد مطالعه قرار میگیرند. کاربرد این مدلها بهطور معمول جهت تحلیل های تلفیقی و ترکیب منطقی معیارها و زیر معیارهای فضایی مرتبط با موضوع مکانیابی، با کمک »سیستم اطلاعات جغرافیایی« است. در اینجا مدل-هایی که در مکانیابی مورد استفاده قرار میگیرند شامل: روش ارزیابی چند معیاری1 و بهطور خاص »فرایند تحلیل سلسله مراتبی« مدل عملگرهای بولین، مدل همپوشانی شاخصها، منطق فازی و مدل احتمال بی سین است. کاملترین روش که سایر روشها نیز بنا بر ضرورت درآن مورد استفاده قرار میگیرد، روش »فرایند تحلیل سلسله مراتبی « (AHP) است، (کلر، جی، (1381:54 که در مطالعات حاضر نیز بهعنوان روش منتخب برای مکانیابی فضای سبز شهرداری منطقه 7 تهران پیشنهاد میگردد.
-1-3 مدل همپوشانی شاخص ها :
مدل روی هم گذاری شاخصها دو حالت دارد: یا از نقشههای دودویی استفاده میکند یا از نقشههای چندتایی در حالت اول جمع همه نقشهها از ترکیب و تبدیل جمع ارزشهایی است که به هر طبقه از نقشه داده شده است. نتیجه
