بخشی از مقاله
چکیده
هر عنصر موجود در فضا، در کلیتی از فضا و کنش متقابل با سایر عناصر معنا می یابد و به عنوانِ جزئی از فضا، بخشی از معنای فضا را تعریف می کند. هر گونه دخل و تصرف در فضا های خاص که معنای خود را طی سالیان متمادی شکل داده اند، نیازمند توجه خاص می باشند. نمونه ی موردی این تحلیل المان "فلزی سرو" نصب شده در خیابان ستار خان شیراز است که روبروی سر در باغ عفیف آباد نصب شده است.
سوال اصلی این پژوهش این است که آیا نصب این المان در این محل خاص در راستای هویت بخشی به فضا عمل می کند و یا در جهت مخدوش کردن هویت فضا؟ هدف این پژوهش تحلیل محل قرار گیری المان فلزی سرو و ارائه راهکار جهت اصلاح کریدور بصری عفیف آباد است که در واقع نوعی پژوهش کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی با تکیه بر مطالعات اسنادی - تحلیل محتوا - محقق شده است. به نظر می رسد که کریدورهای بصری چنانچه به نقاط ویستا ختم گردند از بهترین عناصر هویت بخش فضا هستند.
از دیگر سو فضا هایی که دارای هویت غنی تاریخی و فرهنگی هستند نیاز به دخل و تصرف های نا همگون ندارند و ضروری است که المان های جدید در مکان های جدید نصب شوند. نصب المان های جدید قدرتمند در این فضا ها هویت فضا و هویتِ المان جدید را به شدت تهدید می کند.
مقدمه
"ما در عصر هیجان انگیزی زندگی می کنیم. شهر ها در راس تغییرات اجتماعی و اقتصادی قرار دارند
شهر به عنوان محل زندگی انسان ها می تواند نمونه ای از عالی ترین درجه ی همکاری و تلاش بشر برای خلقِ زندگی با کیفیت بهتر باشد. در این میان هر گونه جزییات و کلیاتی که به خلقِ این کیفیت منجر می شود برای شهر سازان اهمیت ویژه دارد. با این وجود بعضی اقداماتی که در شهر صورت می پذیرد نه تنها نشانی از هوشمندی و تلاش برای خلقِ کیفیت بهتر را نشان نمی دهد، بلکه گویا یکسره در راستای از بین بردن کیفیات زندگی حرکت می کنند. اقداماتی که به جای خلاقیت و نو آوری بیش تر به کپی کاری های مصنوعی بازاری شباهت دارند.
در یک دهه ی گذشته در شهر های ایران برای حمایت از هنرمندان و ارتقای کیفیتِ کالبدی شهر ها جریان های متعددی عمدتا با حمایتِ شهرداری ها جهتِ تهیه و نصبِ المان های شاخصِ شهری صورت پذیرفته است که این اقدامات گاه آنچنانِ غیر کارشناسانه و غیر مسولانه تحقق یافته اند که نگرانی های بسیاری را برای کارشناسان ایجاد کرده اند. در پاره ای از موارد ایجادِ فرصت برای ارتقای هویتِ کالبدی شهر به تهدیداتِ جدی برای شهر و شهروندان بدل گشته است و استفاده از المان های مختلف بدون توجه به فضا و محل قرار گیری اثر و رابطه ی آن ها با سایر اجزای کالبدی شهر, شهر را به پارچه ی چهل تکه ای بدل می کند که شاید هر عنصرِ آن به تنهایی زیبا باشد,اما کلیتِ آن نه تنها از زیبایی بصری و هارمونی بر خوردار نیست که مخرب نیز می باشد.
در این مقاله نمونه ای از ده ها المان نصب شده در شهر شیراز مورد نقد قرار می گیرد. نمونه ی موردی این پژوهش، المان فلزی نصب شده در خیابان ستار خان شیراز با نام "المان سرو" می باشد که در سال 1391روبروی باغِ عفیف آباد شیراز نصب شده است.
روش تحقیق
تقریبا در بسیاری از مطالعات شهر سازی، روش تحقیق، ترکیبی از چند روش مختلف است. این پژوهش از نوع "تحقیقات کاربردی" است که با روشهایِ " تحلیل محتوا" و "تحقیق توصیفی" صورت پذیرفته است. رد ادامه خلاصه ای از تعریف نوع و روش هایِ به کار گرفته شده در این پژوهش را از دیدگاه نظریه پردازان مختلف، مطالعه می کنیم. تحقیقات کاربردی: تحقیقات کاربردی تحقیقاتی هستند که نظریه ها، قانون مندی ها، اصول و فنونی را برایِ حل مسایلِ اجرایی و واقعی به کار می گیرد
در این پژوهش نیز با تاکید بر دانش شهر سازی در نهایت راه کار هایِ عملی جهت حل مساله تحقیق که جانمایی المان فلزی سرو می باشد ارایه می گردد.
روش تحلیل محتوا:تقریبا تمامِ پژوهش هایِ علوم اجتماعی و انسانی، به مطالعه دقیق منابع و اسناد بستگی دارد - هولستی،1373؛ - .15تحلیل محتوا روشی است به منظور دستیابی به ویژگی هایِ مختلف پیام، دیدگاه ها و اندیشه هایِ صادر کننده پیام و آثارِ پیام و برایِ تجزیه و تحلیل عینی و منتظمِ پیام هایِ مختلفی که از طریق گوناگون مبادله می شود به کار می رود
در این پژوهش نیز در حد نیاز پژوهش منابع مختلف و نظریات گوناگون مرتبط با پژوهش، در بخش مبانی نظری مطالعه می شوند و در بخش بحث و بدنه اصلی پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.
روش تحقیق توصیفی:هدف برخی از تحقیق ها، توصیفِ جزء به جزء یک موقعیت یا یک رشته شرایط است. تحقیق توصیفی آنچه را که هست توصیف و تفسیر می کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرآیند هایِ جاری، آثارِ مشهود یا روند هایِ در حال گسترش توجه دارد. توجه آن در درجه اول به زمانِ حال است، هرچند غالبا رویداد ها و آثار گذشته را نیز که به شرایط موجود مربوط می شوند مورد بررسی قرار می دهد
ضرورت و اهمیت نقد اثر:
همه روزه در زندگی های اجتماعی شهری و روستایی, بنا هایی ذهن ما را موردِ خطاب قرار می دهند و در چالشی ما را مجبور به فرایندِ تحلیل و نقد اثر می سازد
از جاآن که هر عنصرِ کالبدی در شهر در ارتباطی دو سویه با شهروندان عمل می کند, ضروری است که این جریانات به طورِ علمی موردِ مطالعه و نقدِ قرار بگیرند. هاروی1 استاد ممتاز دانشگاه شهری نیویورک، معتقد است "این پرسش که چگونه شهری مطلوب ما است، نمی تواند جدا از این پرسش باشد که خواستار چه نوع روابط اجتماعی، ارتباط با طبیعت، شیوه ی زندگی، تکنولوژی و ارزش های زیباشناختی هستیم
دیوید لینچ نیز معتقد است کهمکان" های ِمعنی دار و قابل درک تکیه گاه مناسبی است که خاطراتِ شخصی، احساس ها و ارزش ها بر آن تکیه می کند. هویت مکانی، پیوندِ نزدیکی بر با هویت شخصی پیدا می کند. این که "من این جا هستم" حکایت از "من که هستم" می کند" و تک تک اجزای فضای شهری به عنوانِ اجزای در هم پیچیده ی یک سیستم نوعی اندر کنش دائمی را بر هم اعمال می کنند که بر مناسباتِ اجتماعی و کیفیتِ زندگی شهروندان تاثیر می گذارند. با این وجود "در جهانی که مصرف گرایی، گردشگری، صنایع فرهنگی و دانش محور به جنبه های اساسی اقتصادِ سیاسی شهری تبدیل شده اند، کیفیتِ زندگی شهری، هم چون خود شهر، به کالایی تبدیل شده است
با نقد و بررسیِ جدی عناصر شهر و عمل در راستای ارتقایِ ارزش های کیفی زندگی شهری، می توان این روندِ سریعِ کالایی شدن را با آگاهیِ و بینش دقیق تری پیمود.
از آن جا که نمونه ی موردی این پژوهش یعنی تندیس فلزی سرو تاثیرِ جدی بر کیفیت بصری و معنایی محیط خود و به ویژه باغ یفع آباد که از مهم ترین باغ های شیراز است می گذارد، ضروری است که به صورت جدی مورد نقد قرار گیرد و برایِ ادامه یِ حیات آن المان در آن مکانِ خاص باز بینی صورت پذیرد. باغ عفیف آباد از مهم ترین باغ هایِ تاریخی هویت بخش به کل شهر شیراز است که هر گونه دخل و تصرف در محدوده یِ فیزیکی و معنایی آن نیاز به توجه دارد.
