بخشی از مقاله
چکیده
بیمه عقدي است مبتنی بر ریسک که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازاء پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر درصورت وقوع حادثه، خسارت وارد بر او را جبران نماید. در این بین یکی از انواع بیمه ها، بیمه مسئولیت مدنی است که داراي اهمیت خاصی در میان انواع بیمه ها می باشد.
در این نوع از بیمه، بیمه گر در ازاي دریافت حق بیمه مقرر از بیمه گذار، متعهد است که درصورت تحقق خطر موضوع بیمه، خسارت وارد به اشخاص ثالث را جبران کند. بیمه مسئولیت مدنی به انواع متعددي تقسیم می شود که از جمله به این موراد میتوان اشاره کرد: بیمه مسئولیت مدنی کارفرمایان، بیمه مسئولیت مدنی دولت و کارمندان دولت و شهرداري ها، بیمه اجباري مسئولیت نگهبانان مسلح بانکها و گارد صنعت نفت و... . نوشتار حاضر جنبه هاي مختلف بیمه مسئولیت مدنی را مورد واکاوي قرار داده است.
مقدمه
امروزه در همه ي جوامع و کشورهاي پیشرفته می توان به یک نکته مشترك دست یافت وآن هم مربوط به کارکرد بیمه در این کشورها می باشد. بیمه در کشورهاي پیشرفته کاملا جاافتاده و مورد استقبال مردم می باشد، درحالی که در کشورهاي جهان سوم بیمه چنان که باید و شاید هنوز نتوانسته جاي خود را به دست آورد. در این کشورها باید فرهنگ سازي مناسب صورت گیرد تا مردم به اهمیت این مهم واقف گردند.
علت استقبال مردم از بیمه در کشورهاي پیشرفته به علت امنیت اقتصادي می باشد که بیمه به همراه می آورد و موجب می گردد مردم با امنیت خاطر به کارهاي خود بپردازند. - مجتهدي، 1391، 23و - 24 اساس بیمه ریسک است، ریسک یک واژه فرانسوي بوده و معادل آن در حقوق ایران " خطر" می باشد. منظور ازخطر زیانی است که وقوع آن در آینده محتمل باشد
به عبارت دیگرخطر عبارت است از احتمال به وقوع پیوستن واقعه اي که می تواند موجب خسارت شود. در صنعت بیمه نیز خطر به حادثه اي گفته می شود که اتفاقی و غیر منتظره بوده و به اراده طرفین بستگی نداشته باشد.
تلاش براي یافتن راهکارهائی به منظور کاهش و یا جلوگیري از خطر و خسارت ناشی از حوادث، از جمله موضوعات بسیار دغدغه آمیز انسان در طول تاریخ بوده است. این امر در دنیاي پیچیده امروزي بسیار با اهمیت تر جلوه می نماید.
و بیمه یکی از کارآمد ترین صنایع و یا روش هائی است که می تواند در کاهش آثار زیانبار خطر به آنان کمک می نماید. در نتیجه می توان گفت بهترین راه براي مقابله با زیان یا خسارت احتمالی انعقاد "عقد بیمه" است که موجب ایجاد امنیت خاطر براي بیمهشدگان می گردد. اما بیمه مسئولیت مدنی چیست؟ انواع آن کدام است؟ در پی پاسخ به پرسش هاي مطرح شده، ابتدا مفهوم بیمه و عناصر تشکیل دهنده و انواع آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد و سپس به طور خاص به بیمه مسئولیت مدنی و انواع آن اشاره اي خواهیم داشت:
1. مفهوم بیمه و عناصر تشکیل دهنده آن
1,1. بیمه
.1,1,1 تعریف بیمه
بیمه رامی توان از دیدگاه حقوقی تعریف کرد:
"بیمه عقدي است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازاء پرداخت وجه یا وجوهی ازطرف دیگر درصورت وقوع یا بروز حادثه ،خسارت وارد بر او راجبران نموده یا وجه معینی بپردازد متعهد را بیمه گر، طرف تعهدرا بیمه گذار، وجهی راکه بیمه گذار به بیمه گر می پردازد حق بیمه وآنچه راکه بیمه می شود موضوع بیمه می نامند ."
این تعریف صرفا حقوقی و قراردادي تنها بیان کننده تعهدات طرفین عقد ولذا جنبه محدودي از نهاد بیمه است وتصویري که ازبیمه ارئه می دهد بیشتر به شرط بندي وبازي شانس بین دو طرف قرارداد دارد.
تعریف تکنیکی که از بیمه صورت می گیرد به شرح زیر می باشد:
بیمه عملیاتی است که در آن بیمه گر افرادي - بیمه گذاران - راکه در معرض حادثه وریسک خاصی قرار دارند، سازماندهی می کند و از محل مبالغی که از جمع حق بیمه هاي دریافتی فراهم شده از بیمه گذارانی که این حادثه عملا براي آنها تحقق می یابد رفع خسارت می نماید
.1,1,2 عناصر تشکیل دهنده بیمه
عناصر تشکیل دهنده بیمه عناصر تشکیل دهنده بیمه عبارتند از: ریسک، حق بیمه وخسارت.
الف: ریسک
نقش اساسی و تعیین کننده تر از بقیه دارد چون محاسبهاي حق بیمه وپوشش بیمهاي براساس ریسک موضوع بیمه تعیین میشود. ریسک مورد توجه بیمه، به مفهوم احتمال وقوع یک حادثه است. مطابق این مفهوم، ریسک واقعه-اي است اتفاقی واحتمالی که منشا ایجاد خسارت خواهد بود. آتش سوزي، بلایاي طبیعی، تصادفات وحوادث موجب مسئولیت مدنی ومرگ که موجب ایجاد حق بیمه در بیمه عمرخواهد شد ازمصادیق مشخص ریسک به شمار می روند.
از ویژگیهاي خطر میتوان به احتمالی بودن، نامعین بودن زمان اتفاق افتادن و ایجاد خسارت درصورت بروز را نام برد. در بیمه مسئولیت مدنی، مسئولیت مدنی ناشی از حوادث، موضوع بیمه است که می تواند در اثر عمل یا رفتار شخص یا اشخاص وابسته و یا ناشی از اشیاء و اموال تحت مالکیت یا تصرف او ایجاد شود.
بنابراین بیمه گذار در ازاء پرداخت حق بیمه مسئولیت مدنی رفتار خود، اشخاص وابسته یا اشیاء و اموال خود را که ممکن است موجب خسارت دیگران شود بیمه کرده و پرداخت خسارت احتمالی را به بیمهگر منتقل می کند. یعنی بیمه گر متعهد می شود درصورت مسئول شناخته شدن بیمه گذار به جاي او خسارت زیان دیده را بپردازد. این عمل - یعنی بیمه کردن - اموال و دارائیهاي شخص بیم هگذار را از خسارت ناشی از مسئولیت او محافظت می کند.
در زندگی امروزي اکثر مردم درمقابل خطرات ناشی از مسئولیت مدنی در مقابل دیگران قرار دارند و بهترین راه براي حفظ دارائی ها و پرداخت خسارت زیاندیدگان با حداقل هزینه" بیمه" می باشد.
ب: حق بیمه
حق بیمه مابه ازاي خدمات وپوشش بیمه اي است وباید توسط بیمه گذار پرداخت شود. بررسی حق بیمه از دولحاظ حائز اهمیت می باشد: از دید تکنیکی محاسبه میزان حق بیمه باتوجه به فراوانی تحقق حادثه موضوع بیمه وخسارت قابل پرداخت صورت می گیرد. ولی ازدید حقوقی، پرداخت حق بیمه ازتعهدات بیمه گذار است وازاحکام ویژهاي تبعیت می کند.
در هر حال، حق بیمه وجهی است که بیمه گذار در قبال خرید بیمه یا با به عبارت بهتر انتقال خطر به بیمه گر پرداخت می کند. با پرداخت حق بیمه و خرید بیمه مسئولیت مدنی، تعهد جبران خسارت از بیمه گذار منتقل شده و بیمه گر متعهد می گردد.
ج: خسارت
واژه خسارت در لغت به معنی زیان و ضرر است ولی در اصطلاح بیمه اي تنها به این اکتفا نشده و صاحب نظران علم بیمه تعاریف ویژه اي براي آن ارائه داده اند. اما اغلب آنها کم و بیش به این موضوع اذعان دارند که خسارت یعنی وقوع خطر پیش بینی شده در بیمه نامه و ادعاي زیان ازطرف زیاندیده.
با بروز خسارت زیان دیده به عامل زیان مراجعه کرده و عامل زیان نیز با استفاده از بیمه نامه عملاً خواستار حمایت بیمه گر می باشد.
در بیمه مسئولیت مدنی نیز خسارت را می توان واقعه اي دانست که موجب مسئولیت بیمه گذار درمقابل اشخاص زیاندیده می گردد
