بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تحیلی بر عومل فرهنگی و اجتماعی موثر در افسردگی معلولان جسمی و حرکتی شهر اردبیل می باشد . پژوهش حاضر از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه معلولان جسمی و حرکتی شهرستان اردبیل که در سال -93 94 در اردبیل زندگی میکنند و تعداد آنها بالغ بر 6500 نفر است. در پژوهش حاضر از بین کلیه جامعه آماری تعداد80 نفر برای نمونه گیری بصورت تصادفی انتخاب شد. برای پژوهش حاضر از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است
در این روش برای آسانی کار، افرادی را برای مطالعه انتخاب میکنند که در هنگام یا در دوره پایش در دسترسمی باشند. پرسشنامه به تعداد150نفر در بین معلولان توزیع شد . سپس از بین150نفر تعداد80 معلول که بالاترین نمره را در مقیاس افسردگی بک کسب کرده بودند به عنوان نمونه افسرده انتخاب شدند .ابزار گرد آوری اطلاعات پرسشنامه افسردگی بک و پرسشنامه محقق ساخته می باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات در وهله اول از روش های آماری توصیفی پایه - میانگین، انحراف معیار و ... - و در وهله دوم با توجه به اینکه پژوهش حاضر در گروه مستقل است از آزمون تی استیودنت و همبستگی و کا اسکور استفاده است .
نتایج حاصل نشان داد کیفیت زندگی میتواند پیش بینی کننده میزان افسردگی در معلولان باشد به طوری که معلولانی که دارای کیفیت زندگی مرفه و دارای امکاناتی هیتند نسبت به معلولانی که از کیفیت زندگی پاییینی برخوردارند میزان افسردگی کمتری را تجربه مکنند همچین در بررسی فرضیه میزان افسردگی بیماران جسمی حرکتی در نواحی حاشیه ای شهر اردبیل بیشتر است بدست آمد.
مقدمه
معلولیت به عنوان یک پدیده اجتماعی از ادوار گذشته تاکنون در جوامع وجود داشته است، به طوری که از نظر شناخت موجودیت و روابط بینابین اجتماعی نیز همیشه به عنوان یک مشکل اساسی مطرح بوده و بین تکامل اجتماعی و علمی بشر از یک سو و وضع اجتماعی افراد معلول از سوی دیگر روابط ثابتی وجود نداشته است. معلولیت به صورت ناتوانی موقت یا دائمی، جزئی یا کل، ثابت یا تغییرپذیر در هر جامعه ای و در میان هر گروه و طبقه ای بروز می کند. از زمانی که انسان خود را شناخته با نابهنجاری مادرزادی و نقص عضو یا قطع عضو ناشی از امراض مختلف و عوامل طبیعی روبرو بوده است. معلولیت جسمی دارای ابعاد جسمی و روان شناختی است
ظاهراً معلولیت نه تنها در جسم افراد بلکه بیشتر در طرز فکر آنان و نیز دیگر افراد جامعه وجود دارد. نگرش های منفی، پیشداوری ها، تبعیض ها و رفتارهای غیر منصفانه بر جنبه های گوناگون زندگی افرادی که از نوعی معلولیت رنج می برند تاثیر می گذارد. شیوع بالای نشانه های فشار روانی در معلولین با مورد غفلت واقع شدن آنها از لحاظ جسمی و اجتماعی، ارتباط زیاد دارد و اختلالات پایداری در سطح بهداشت روانی و جسمانی فرد به وجود می آورد. معلولیت از هر نوع و به هر صورت که باشد ممکن است باعث ایجاد بحران های رفتاری و روانی گردد. بی توجهی به این مسائل گاه مشکلات فراوانی برای معلولین بوجود می آورد. در کل انسانها ممکن است واکنش های روانی اجتماعی متعددی نسبت به معلولیت نشان دهند که افسردگی از جمله ی آنهاست
افسردگی یکی از اختلالات خلقی است که شخص احساس غمگینی و بی حوصلگی می کند. مشخصات اصلی افسردگی کاهش عمیق میل به فعالیت های لذت بخش روزمره مثل: تفریح، ورزش، معاشرت با افراد، غذا خوردن و روابط جنسی است ناتوانی در کسب لذت از چیزهاییاست که قبلاً برای شخص لذت بخش بوده است و اکنون پوچ و بی معناست
افسردگی مسئله ای پیچیده و چند بعدی بوده و افراد در شرایط یکسان نیز به یک اندازه دچار این عارضه نمی شوند
سطح معلولیت نیز از عوامل تاثیرگذار بر میزان افسردگی افراد می باشد - همان منبع - . تاثیری که معلولیت بر وضعیت روحی روانی و روابط خانوادگی و اجتماعی بر جای می گذارد غیر قابل انکار است، زیرا ناتوانی جسمی علاوه بر سازگاری روانی اجتماعی بر سلامت روان نیز تاثیر گذاشته و اینگونه افراد در مقایسه با افراد عادی جامعه افسردگی مزمن بیشتری را تجربه نموده و تمایل بیشتر به انزوای اجتماعی دارند.
خانواده به عنوان اساسی ترین واحد جامعه، بنیانگذار سلامت فیزیکی، فرهنگی، معنوی، روانی و اجتماعی اعضای آن است.
روابط درون خانواده چنانچه به نحوی باشد که منتج به اضطراب برای افراد معلول گردد، امنیت روانی افراد را به خطر می اندازد و این خود می تواند سرمنشاء بسیاری از مشکلات روانی، رفتاری و شخصیتی آنها شود. با این نگرش بیماری یک عضو خانواده بر کارکردهای مختلف تمام اعضا تاثیرگذار است. بعلاوه عواملی نظیر انواع و شدت بیماری، سختی و سهولت درمان و شیوع پاسخ افراد به بیماری تاثیرات در خور توجهی بر یکدیگر دارند و می توانند بعنوان مشخص کننده اصلی فشار روانی در خانواده مورد توجه قرار گیرند.
بدنبال معلولیت، علاوه بر محدوده وسیعی از واکنش های عاطفی ابتدائی، بیمار باید فعالیت های روزمره شامل نیاز به آموزش فعالیت های فیزیکی، خستگی طولانی، تغییر در فعالیت های تفریحی، بار اقتصادی، هزینه های درمانی و واکنش های متفاوت خانواده و دوستان را تجربه کند.
افسردگی اختلال شایع و رو به رشد در تعداد زیادی از جوامع پیشرفته است به طوری که حدود 15 تا 20 درصد از افراد بزرگسال جامعه، عوارض و نشانه های مختلف افسردگی را از خود بروز می دهند
اختلال افسردگی همواره مشکلاتی برای فرد و خانواده به دنبال داشته و به دلیل تحمیل فشارهای روحی و روانی بر خانواده علاوه بر تحمیل هزینه های مالی، آشفتگی های روانی بر خانواده ایجاد کرده و باعث پایین آمدن کیفیت زندگی فرد و خانواده فرد شده است. به طوری که تحقیقات نشان می دهند بیماران افسرده کیفیت زندگی بسیار پایینی دارد
همچنین با نگرش عمیق به پدیده معلولیت روشن می گردد که این پدیده موجب محرومیت های گوناکونی می گردد و فشارهای مختلفی برای افراد معلول به وجود می آورد و از آنجائیکه معلولیت به عنوان یک پدیده اجتماعی اجتناب ناپذیر است مسئولیت هایی را برای عموم و بویژه مسئولین به همراه دارد. این تحقیق می تواند روشن کننده دیدگاههای معلولین این زمینه باشد.
همچنین با توجه محدود بودن اردبیل در زمینه امکانات رفاهی و خدماتی به معلولان و شناخت و درک کمتر ساکنین در این منطقه از معلولیت و نحوه برخورد و نگهداری افراد معلول بحث و بررسی عوامل تاثیر گذار بر افسردگی معلولان را ضروری میکند. لذا این پژوهش از آن جهت که در شناسایی و فهرست بندی مسائل اساسی تشکیل دهنده، زیر ساز فکر معلولین و خواستگاه های فکری و عاطفی آنها تلاش می کند،و دارای اهمیت ویژه است.
مطالعه حاضر با درک اهمیت این موضوع که افراد معلول از جمله افراد با نیازهای ویژه هستند که از طرفی در بسیاری از آنها مهارت های لازم برای زندگی روزمره به علت محدودیت های جسمی، بهره مندی کمتر از آموزش های کلاسیک، نگرش های منفی افراد غیر معلول، محدودیت روابط اجتماعی و عواملی از این قبیل، در حد مطلوب پرورش نیافته و این افراد مانند سایر اشخاص عادی برای موفقیت در جنبه های مختلف زندگی نیازمند کسب مهارت های لازم هستند و از طرف دیگر اگرچه در زمینه تاثیر آموزش ایمن سازی در برابر افسردگی در افراد سالم مطالعات زیادی در ایران و سطح جهان صورت گرفته است.
