بخشی از مقاله
چکیده
عبارت زندگی پیاده در شهر، عبارتی بس غریب است که متاسفانه سالیان درازی است در ایران معنا و مفهوم خود را از دست داده است. معلولیت تجربه زندگی متفاوتی است که مداوم توسط محدودیت ها و آثار بیرونی در بستر شهر درمعرض آثار خاص خود قرار میگیرد تعاریف معلولیت که برراهی تاکید می کند که سازمان جامعه میتواند به افراد محروم از نعمت سلامت کمک کند معمولا ارزیابی صحیحی ازشرایط خاص فیزیکی آنان که بردسترسی شان به فضای شهری و مشارکت درزندگی روزمره موثر است دارا نمی باشد
ساختمان ها و تجهیزاتحمل ونقلی غیرقابل دسترس یا علائم نا مفهوم بعضی ازمانیفست های روشن آن تعاریف اند افراد معلول و گروه های کم توان به هرحال درمعرض چالشهای فرایند سیاست گذاری مسئولین شهری و تصمیمات ایشان حول فضاهای شهری هستند همچنین تجربه معلولیت موضوعی است که باعث روشن شدن جدایی های اجتماعی لحاظ کردن ها و بی اهمیتی هایی می باشد که به آن ها صورت می پذیرد و محیط شهری ما را شکل نامطلوب می بخشد این پژوهش دارای ماهیتی تبیینی است و ازسوی دیگر باتوجه به کلیت موضوع رویکرد حاکم براین پژوهش کاربردی می باشد.
مقدمه
شهر فقط یک سیستم کالبدی یا طبیعی نیست بلکه بستر زندگی انسانها است و بنابراین مکانی برای تحقق آرمانها، بروز خلاقیتها و جستجوی سعادت و رضایت آنان محسوب می شود، از این نظر برنامه ریزی شهری می باید فراتر از اهداف کالبدی و فنی به خواست های اجتماعی، فرهنگی و روانی مردم پاسخ گوید. لذا برنامه ریزیها و طراحیها باید با ویژگی جسمی تمامی مردم نیز سازگار باشد
در این میان معلولان جسمی حرکتی از ویژگی خاص برخوردار بوده و در طرحهای شهری و مخصوصًا در طراحی پیاده روها به دست فراموشی سپرده شده اند باید براین امر اعتقاد داشت که اگر بتوان دسترسی را برای افراد معلول فراهم ساخت چنین تسهیلاتی در اصل برای همه افراد جامعه فراهم گشته است. بنابراین ایجاد تمهیدات لازم برای این شهروندان، دراولویت قرار دارد توجه به آنها در طرحها امری است که باید در رأس طرحهای شهری قرار گیرد که در شهر تبریز با وجود قوانین مربوط به این امر، تا کنون توجه اساسی به معلولان صورت نگرفته است.
پیشینه
در نخستین سالهای قرن بیستم مدرنیسم موجب تغییر چهره خیابانها و فضاها و عناصر تشکیل دهنده آنها شد. با افزایش تعداد اتومبیل ها و تراکم خیابانها، پباده رو دیگر حفاظی کافی برای عابرین پیاده محسوب نمی شد. نخستین راه مخصوص عابرین پیاده در سال 1965 در شهر روآن و همزمان با اولین طرح عبور و مرور ایجاد شد.این راه به طول تقریبی 300 متر در نظر گرفته شد
مطالعه دقیق تصادفات نشان می دهد که علل اصلی نا امنی ،نوع خاص سازمان دهی فضای شهری است نه فقدان تجهیزدقیق یا ساختار مکانی که تصادف در آن روی داده است . این نوع سازمان دهی مناسب کاربرد مورد نظر نیست و برای استفاده کنندگان آن در بیشتر موارد نامطلوب بوده و موجب آسیب پذیری آنان می شود. با توجه به این عوامل در نظر گرفتن امنیت استفاده کنندگان در عملیات شهرسازی ضروری است بهترین طریقه در رعایت حقوق عابرین پیاده به عنوان استفاده کننده از معابر، ایجاد و اختصاص شبکه هایی جدا از مسیر اتومبیل رو به آنها و یا دادن حق تقدم به عابرین و حفاظت محل عبور آنهاست
تا پایان قرن گذشته عابر پیاده از تقریبا از تمامی معابر استفاده و تمام آنها را اشغال می کرد. خیابانها و میادین محلهایی برای گذر، ملاقات، خرید و فروش و توزیع بودند، در معابر برای سهولت و تسریع در رفت و آمد وسایل حمل و نقل جدیدی چون اتومبیل، تغییرات اندکی صورت گرفت این وضعیت تا موقعی که استفاده از وسایل نقلیه نادر بود و مشکلات زیادی به همراه نداشت ادامه یافت اما اشغال روز افزون معابر توسط اتومبیل ها و وسایط نقلیه عمومی سریع السیر روز به روز شدیدتر شده و عابرین پیاده بتدریج به فضایی ناچیز، که جداکننده ساختمانها از خیابانها بود به عقب راند چون وسایل حمل و نقل سریع و السیر از نظر ابعاد هندسی نیازمند فضایی بیشتری هستند، معابر مختص عابرین پیاده با قابلیت شکل پذیری بیشتر آنها، اساسا فضا را از دست می دهند.
تعاریف پیاده رو: قسمتی از کنار راه که مخصوص عبور عابرین غیر سوار بر اسب و درشکه است. هریک از دو طرف خیابان که مردم پیاده از آنجا رفت و آمد کنند
گذر گاه: در تقاطع راها ،امتداد پیاده روها ، در سواره روها یا هر محل دیگری از سواره رو که به وسیله خط کشی یا میخکوبی یا سایر علائم جهت عبور پیادهگان اختصاص داده شده - ناصر زاده: 1373، - 8 ماده 26 در گذر گاه پیاده حق تقدم عبور با عابر پیاده است.
عابر پیاده: کسی که به صورت پیاده یا با استفاده از صندلی چرخدار با وسیله نقلیهای بغیر از دوچرخه که به وسیله نیروی انسانی حرکت می کنند تردد می نماید.
در این قوانین فرد معلول به صورت زیر تعریف شده است:
معلول عبارت است از فردی که دارای محدودیت های حرکتی، عدم چالاکی کافی، عکس العمل کند و ضعف بینایی و شنوایی باشد. فردی که در راه رفتن مشکل دارد و ممکن است از وسایل کمکی یا صندلی چرخدار برای تردد استفاده نماید.
بر طبق قوانین آمریکا اسکیت سواران نیز جزء عابران پیاده محسوب می شوند - حکیمی: 1384، - 7 متاسفانه در قوانین راهنمایی و رانندگی ایران و تعاریف دیگری که ذیل عنوان عابر پیاده در ایران ذکر شده، اشاره ای به معلولان به عنوان عابرین پیاده نشده و شاید عدم یک تعریف کامل که در برگیرنده همه شهروندان باشد باعث گردیده که در طول زمان شرایط معلولان و ایجاد فضاهایی مناسب وضعیت آنان نه تنها در معابر شهری بلکه در خطوط حمل و نقل شهری به فراموشی سپرده شود .
این مسئله در کشور ما که تعداد زیادی معلول مخصوصًا معلولان جنگی دارد باید در طراحی های شهری جایگاه ویژه یابد.
در سی و ششمین اجلاس بین المللی کار در سال 1955 که در ژنو برگزار شد فرد معلول چنین تعریف شده است اصطلاح شخص معلول مفهوم فردی است که امکان تهیه و حفظ شغل مناسب برای وی در نتیجه مشکل و نواقص جسمانی و عقلی به میزان قابل توجهی تقلیل یافته است.
طبق برخی از تعاریف فرد معلول کسی است که به علت ضایعه مادر زادی و یا اکتسابی از لحاظ جسمانی یا روانی نتواند از عهده انجام کارهایی که سایر اشخاص هم سن او معلومات و تجربیات مساوی انجام انجام میدهد برآید و علت معلولیت در موردی ثابت شده باشد.
لزوم توجه به معلولان امروزه ارزش در بی نیازی، قدرت،عدم وابستگی و تصمیم گیری است در حالیکه در مورد یک فرد معلول همه موارد بالا بالعکس مطرح میشود و عدم توانایی،وابستگی، تردید و نیازمند بودن آنان همگی ضد ارزش است. بهمین دلیل این گروه از حضور در مجامع محروم بوده و اقلیت پنهان محسوب میشوند. متأسفانه جامعه در یک برخورد انفعالی برای اینکه وظایف خود را نسبت به آنها انجام ندهد آنها را بیشتر به انزوا و گوشهگیری در خانهها و آسایشگاهها هدایت میکند و از سوی دیگر خانوادهها در صورت داشتن فرزند معلول در نتیجه همین فشارها و انگارههای اجتماعی از ظاهر کردن اینگونه فرزندان خود داشته و آنها را پنهان میکند.
مجموعه مشکلات ذکر شده با توان استفاده از امکانات شهری همچون وسایل نقیله عمومی،تسهیلات لازم در معابر و ساختمانهای عمومی، و مبلمان شهری ارتباط تنگاتنگ دارد این گونه برخورد انفعالی سبب شده است تا در شهرسازی ما طرحها بیشتر سبب هرچه بیشتر معلولان گردد. ایمنی عابر پیاده در پیاده روها: پیاده رو ها مهمترین مسیرها جهت عبور عابرین پیاده در شهرها محسوب می شود .
با توجه به حجم ترافیک در شهرهای بزرگ تسهیلات جهت عابرین پیاده می تواند انگیزه ای جهت سفرهای پیاده در شهروندان ایجاد نماید. پیاده رو به عنوان مهمترین معبر شهری می بایست قابل اعتماد و ایمن باشد و عبور عابر پیاده از آن به بدون برخورد با موانع انجام پذیرد .
این موانع عبارتند از تیرهای چراغ برق ،مصالح بنایی ،جدول با ارتفاع زیاد ،شاخ و برگ درختان و درختچه های کنار پیاده رو ،بستن زنجیر، باجه تلفن، صندوق پست، مسدود شدن پیاده روها در عملیات ساختمان سازی، برخی مشکلات پیاده روها نیز مربوط به چاله ،گودال در کف پیاده رو، زیاد بودن شیب طولی پیاده رو، اختلاف سطح غیر مجاز، را می توان نام برد. در اکثر پیاده روها نیز مغازه هایی که در معرض تابش خورشید قرار دارند در برخی از ساعات روز سایه بان مغازه را به طور کامل پایین آورده و باعث کاهش ارتفاع در قسمتی از پیاده روها می گردند.
