بخشی از مقاله
چکیده
در دو دهه گذشته بر اثر مصرف بی رویه انرژی های تجدید ناپذیر و آسیب های زیست محیطی، وضعیت انرژی جهان در مرحله بحرانی قرار دارد. افزایش روز افزون مصرف انرژی و آلودگی پسماند های صنعتی از یک سو و کاسته شدن منابع انرژی از سویی دیگر، پژوهشگران و سیاست گذاران کشورهای توسعه یافته را به ایجاد دگرگونی در شیوه برنامه ریزی توسعه پایدار و مدیریت صحیح در کره زمین تشویق کرده است. نگرش ساختمان سبز که برای بهبود محیط زیست در ساختمان است، ضمن صنعتی کردن فعالیت های ساختمانی، صرفه جویی های مهمی را در بخش انرژی آب و مصالح موجب می شود که کمک ارزنده ای به تحقق اهداف اقتصادی کشورهاست.
این نگرش که برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار می باشد، در پی سازگاری و هماهنگی با محیط زیست، یکی از نیازهای اساسی بشر در جهان صنعتی کنونی است. در کشور ما نیز رشد مصرف سالانه انواع انرژی باعث گردیده مدیریت مصرف انرژی و بالا بردن بهره وری انرژی به عنوان یک ضرورت ملی مطرح گردد. در این راستا اجزای ساختمان هر کدام به نوعی با تاثیرگذاری خود می توانند خودکفایی بنا را تامین کنند.
مقاله حاضر بر اساس اسناد و مطالعات کتابخانه ای تهیه شده است و با استفاده از روش تحلیلی - توصیفی و مطالعه منابع کتابخانه ای و نمونه های موجود ضمن مقایسه ی ساختمان سبز با ساختمان های معمول امروزی به لحاظ هزینه و کارایی، مصرف انرژی و حفاظت از محیط زیست و مصالح مورد استفاده، ضرورت اجرای این طرح در ایران بیان شده است.
نتایج نشان می دهد هرچند هزینه ی اولیه ی ساختمان سبز در حدود 10درصد بیش از ساختمان معمولی است، اما کاهش حداقل 30 درصد مصرف انرژی و کاهش چشمگیر هزینه های نهایی را درپی خواهد داشت.
مقدمه
ایجاد شرایط لازم برای یک زندگی مطلوب، همواره هدف انسان بوده است . تغییرات انجام شده در روی کره زمین ، به دست بشر و به منظور ایجاد آسایش و رفاه انسان صورت گرفته است . در ابتدا زندگی شهری با بکارگیری شیوه های سنتی برای ادامه زندگی در کنار طبیعت آغاز شد ولی با صنعتی شدن، جوامع شهرنشین به طور قابل ملاحظه ای گسترش و تغییر شکل یافتند .
گسترش روز افزون صنعت منجر به دخل و تصرف در طبیعت و تخریب امکانات و منابع طبیعی، معادن، انرژی های طبیعی و جنگل ها شد.انسان به صورت ناآگاهانه به تخریب محیط زیست خود پرداخت تا جائی که اکنون در مرحله ای از زمان قرار گرفته است که شاهد نتایج سهل انگاری ها و بی مبالاتی هایی که از گذشته تا کنون توسط وی در این زمینه صورت گرفته می باشد .آلودگی های ایجاد شده ناشی از تولیدات صنعتی، از بین رفتن منابعی که نه تنها انسان امروز بلکه نسل های آینده نیز به آنها نیاز دارند ، به مرحله ای رسیده است که زنگ خطر تهدید و بلکه نابودی محیط زیست به صدا درآمده و اکنون دیگر بشر نه فقط برای تامین شرایط آسایش بلکه برای حفظ بقای خود و دیگر موجودات ، ناگزیر به رفع این تهدیدات است.
انرژی، بحران قرن بیست و یکم است .سوخت های فسیلی غنی ترین منابع نفت و گاز جهان تا حداکثر سی سال آینده به پایان می رسند.با افزایش جمعیت کره ی زمین،مصرف انرژی روز به روز بیشتر می شود .گرمای حاصل از مصرف انرژی های فسیلی روز به روز شدیدتر و تحمل ناشدنی تر می شود لذا اکنون می باید در پی ایجاد شرایطی در جهت هماهنگی با محیط زیست و به وجود آوردن محیط زیستی پایدار بود . از این رو مباحثی همچون سازگاری با محیط زیست و پایداری مصنوعات و فعالیت های انسان از جمله مواردی هستند که در رأس برنامه های سازندگی دولت ها در آمده و به آنها توجه می شود .
در این میان ساختمانها اصلی ترین، وسیع ترین و ماندگارترین تغییراتی هستند که انسان در روی کره زمین به وجود آورده است زیرا ساختمانها فضای ظهور و تکاپوی اغلب فعالیت های بشر در زمینه های مربوط به زندگی روزمره می باشند . از این رو اشتباهاتی که در نحوه ساخت و طراحی ساختارهای معماری آنها صورت می گیرد، بیشترین تأثیر را بر محیط زیست خواهد گذاشت.
در چنین شرایطی است که می بایست ساختمان ها به عنوان یکی از اصلی ترین موضوعات تحت پوشش و مطابق با مسائل مطرح شده برای ایجاد محیط زیستی سالم ساخته شوند . ساختمان سبز در راستای توسعه رویکرد سبز به معنای انطباق پذیری هر چه بیشتر فعالیت های انسان با محیط زیست و کاهش اثرات مخرب بر آن و نقش ساختمان های کنونی در تولید آلاینده ها و صدمه زدن به سلامتی انسان ها مطرح می شود .هدف ساختمان سبز احداث ساختما نهای سازگار با محیط زیست و حفظ انرژی است .تشکیل شورای جهانی ساختمان سبز و گواهینامه های رتبه بندی ساختمان های سبز مانند 1LEEDو اجرای این طرح در بسیاری از کشورها، اهمیت ساختمان سبز را نشان می دهد.
مفهوم ساختمان های سبز و پایدار
در حدود سال 1970 بالارفتن هزینه ی سوخت و آلودگی سوخت های مصرفی موجود، معماران و کارشناسان محیط زیست را به فکر روش های جدیدی برای تولید و مصرف انرژی انداخت که نتیجه ی آن حرکت به سمت ساختمان سبز بود .واژه ی ساختمان سبز در سال 1980 در صنعت ساختمان مطرح گردید.ساختمان پایدار و خانه انرژی صفر دیگر واژگان برای خانه سبز می باشند
تحلیلی بر لزوم احداث ساختمان های سبز در ایران:چالش ها و راهکارها
یک ساختمان پایدار و سبز نه تنها در مقابل طبیعت قرار نمی گیرد بلکه در کنار و به موازات آن برای بهره برداری هرچه بیشتر از امکانات محیطی و تأمین آسایش انسان شکل می گیرد.یک ساختمان پایدار و سبز با استفاده از سیستم های پیشرفته و هماهنگ شرایط محیطی و طبیعی ، تنظیم و کنترل می گردد .طرح معماری بنا علاوه بر زیبایی و عملکرد خوب فضاها، سعی در استفاده حداکثر از عوامل و منابع طبیعی از قبیل ؛ انرژی های تجدید پذیر - انرژی خورشید، انرژی زمین گرمایی، باد - و گیاهان، برای تنظیم شرایط محیطی و در جهت آسایش بهره برداران را دارد.
خانه سبز - ساختمان پایدار - الگویی از زندگی توام با صرفه جویی در مصرف منابع طبیعی و بدون انرژی را عرضه می کند .یک خانه ی سبز سازه ای با کاربری دلخواه است که تمام یا بخش عظیمی از چرخه ی تولید و مصرف انرژی در داخل آن صورت می پذیرد و از مواد و مصالح بی ضرر برای محیط زیست و فناور یهای نوین مرتبط با انرژی های پاک استفاده می کند .ساختمان سبز به مفهوم استفاده از فرایند هایی مبتنی بر محیط زیست و منابع تجدیدپذیر و کارآمد در طول عمر ساختمان شامل طراحی اولیه، ساخت، بهره برداری، نگهداری، تعمیر و تخریب می باشد، این مهم نیازمند همکاری دقیق گروه طراحی شامل معماران، مهندسان و مصرف کنندگان در طول پروژه است
به طور خلاصه منظور ازساختمانهای سبز و پایدار این است که بر قابلیت ساختمان برای تلفیق و تطبیق عو امل محیطی و جوی و تبدیل آنها به صورت کیفیت های فضایی و آسایشی، توجه ویژه گردد .در این ساختمانها شرایط آسایش انسان از طریق نحوه طراحی، استفاده از تجهیزات کارآمد ، تهویه سالم و در نظر گرفتن عملکردهای مناسب کاربری با نوع ساختمان تأمین می شود.
در این گونه ساختمانها از مصالحی استفاده میشود که در تولید و ساخت آنها به محیط زیست آسیب کمتری وارد آید همچنین هنگام استفاده و بهره برداری از آنها ، مواد آلاینده و غیر سالم کمتر تولید شود .این مصالح دارای طول عمر بیشتری بوده و قابل بازگشت به محیط زیست نیز می باشند.یک ساختمان سبز و پایدار به عنوان یکی از عناصر تشکیل دهنده جهان پیرامون شناخته می شود .این عنصر علاوه بر اینکه ملاحظات محیط زیستی در آن رعایت می شود، خود به عنوان یک عامل تأیید کننده و همسو با محیط زیست به کار ادامه می دهد و در نتیجه رابطه ای تعاملی بین ساختمان و محیط پیرامون به وجود می آید.
یک ساختمان سبز با توجه به میزان سازگاری با محیط زیست و فناوری های آن می تواند یک ساختمان انرژی صفر - یا نزدیک صفر - یا خانه ای همراه با تولید انرژی باشد .یک خانه ی انرژی صفر، که با اسامیZNE و NZEB شناخته می شود، انرژی مصرف نمی کند و آزاد سازی کربن نیز ندارد .ساختمان هایی که در طول یک سال انرژی تولیدی شان از مصرفی شان بیشتر است، ساختمان های انرژی پلاس نامیده می شوند .همچنین خانه هایی که مصرف انرژی آنها نزدیک به صفراست، ساختمان های با انرژی نزدیک به صفر یا خانه های با انرژی بسیار کم نامیده می شوند[ 4,3 ]
ضرورت احداث ساختمانهای سبز
تحول صنعتی انسان را از ز ندگی در طبیعت به زندگی در شهرها کشانید . با پیشرفت فن آوری، الگوی زندگی دستخوش دگرگونی شد ، به طوری که انسان ها برای گرم کردن خود به جای پوشش بیشتر و استفاده از لباسهای گرم،از سوخت های فسیلی به عنوان گرم کننده استفاده نمودند. بادگیرها، سایبان ها و نورگیرها در ساختمان ها جای خود را به تاسیسات گرمایشی و سرمایشی دادند . به این ترتیب تکنولوژی، آسایش و راحتی روز افزونی را برای انسان به ارمغان آورد و گسترش صنعت در پی گسترش شهرها و بالعکس ادامه یافت تا جایی که از اواخر قرن بیستم، نیم بیشتر جمعیت دنیا به شهرنشینی رو آوردند
