بخشی از مقاله
چکیده
همانند هر مفهومی که بنیان نظری آن ریشه در پیشینه خود داشته و از آن ها تأثیر می پذیرد ، آموزش از دور نیز از چنین قاعده ای مستثنی نبوده و از مبانی تئوریکی خود تأثیر پذیرفته است. از آنجاییکه هدف نهایی هر نظام آموزشی در کل و آموزش از دور به طور خاص یادگیری می باشد، بدیهی است مکاتب یادگیری بخشی است که این نوع آموزش را به طور جدی تحت تأثیر قرار داده است.
از این رو مقاله حاضر با هدف تحلیل مکاتب یادگیری و کاربرد آن در آموزش از دور به دنبال پاسخ به این سوالات اساسی است که : ویژگی ها و مشخصه های رفتارگرایی چیست و کاربرد آن در آموزش از دور چگونه است؟ ویژگی ها و مشخصه های شناختگرایی چیست و کاربرد آن در آموزش از دور چگونه است؟ ویژگی ها و مشخصه های سازنده گرایی چیست و کاربرد آن در آموزش از دور چگونه است؟
تحقیق از نوع توصیفی و به روش مطالعه استادی ، کتابخانه ای و جستجوی اطلاعات از منابع مختلف مکتوب و دیجیتالی می باشد. جامعه تحقیق را کلیه منابع مکتوب و دیجیتالی مرتبط با موضوع و در دسترس تشکیل داد که از بین آن ها به روش هدفمند نمونه هایی جهت بررسی و تحلیل انتخاب گردید.
ابزار تحقیق برای گردآوری داده ها فیش برداری و روش تحلیل تفسیری می باشد.یافته های تحقیق نشان داد که هر یک از نظریه های رفتار گرایی، شناخت گرایی و سازنده گرایی در ارائه راه های گوناگون برای آموزش از دور سهمی داشته اند. به طوریکه از راهبردهای رفتارگرایی می توان برای آموزش حقایق - چیستی ها - ، از راهبردهای شناخت گرایی برای آموزش اصول و فرایندها - چگونگی - و در نهایت از راهبردهای نظریه سازنده گرایی می توان برای آموزش موارد مربوط به زندگی واقعی و یادگیری زمینه ای استفاده کرد.
مقدمه
فناوری اطلاعات و ارتباطات وجه تمایز بنیادین عصر ما با دوران گذشته است. آنچه که امروز تحت عناوین شکاف یا فاصله بین کشورها ، مناطق ، ملت ها، طبقات ، اقشار و افراد مطرح است؛ در تحلیل نهایی بیش از هر عامل دیگر با شکاف دیجیتال و یا میزان بهره مندی یا کاربرد همین فناوری اطلاعات و ارتباطات است
انقلاب فناوری اطلاعات، تمامی بخشهای جامعه، ازجمله آموزش را تحت تأثیر قرار داده است. میزان این تأثیر در همه جا و همه موارد یکسان نیست، چرا که زیرساختهای تمامی جوامع یکسان نیست و سهم هرکدام از علم و فناوری، درمواردی، بسیار متفاوت است. شکافی که در عرصه های اقتصادی و علمی میان جوامع پیشرفته وجود دارد، به نوعی به عرصه بهرهمندی از فناوری اطلاعات و ارتباطات هم کشیده شده است. با وجود این شکاف عمیق بین دارا و ندار، چشمپوشی از مزایای فناوریهای نوین، موجب محرومیت و عقبماندگی بیشتر خواهد شد.استفاده برنامهریزی شده از برخی پدیدههای فناوری نوین، تحولات زیربنایی را به دنبال خواهد داشت
به کار گیری این نوآوری در امر آموزش و پرورش جوامع از اهمیت دوچندانی برخوردار است. در آستانه قرن بیست و یکم، با توجه به چالش های علمی، دشواری مشاغل و سیستم های ارتباطی که در حال تحول هستند دیگر نمی توان با طرز تلقی گذشته و رویکردهای سنتی - آموزش چهره به چهره - 4 به فرایند تربیت نسل جوان اندیشید.
در عصر اطلاعات و دوران فراصنعتی انتقال اطلاعات ، بازسازی و باز آفرینی دانش ، به دلیل رخدادهایی مثل انفجار دانش، سرعت تغییر و تحول نظریه های علمی، حضور ماشین های هوشمند در عرصه تعلیم و تربیت و از همه مهمتر قطعیت نداشتن معرفت علمی نه امکان پذیر است و نه چنین ضرورتی احساس می شود؛ بر این اساس به آموزش باز5 و آموزش از دور6 به عنوان یک نظام آموزشی ، که می تواند حصارهای زمان و مکان را از بین ببرد و برای بهره مندی جامعه از مزایای آموزش در شرایط مختلف انعطافی پدید آورد ؛ به صورت موضوعی جدی مورد توجه قرار گرفت
رویکرد آموزش از دور به پیروی از مفهوم نظام ، از نظم پذیری تفکر بر روی یک موضوع یا پدیده خاص آموزشی حکایت می کند که همبستگی بین اصول و عینیات و واقعیات آن پدیده را با همان زیر ساخت های علمی و نظری نظام مرسوم و سنتی آموزشی به تصویر می کشاند
بر این اساس هر روش آموزشی مجموعهای از عوامل مانند طراحی، اجرا، محتوا وموادآموزشی وارزشیابی را در بر دارد. از سویی دیگر تحقیقاتآموزشی هریک ازاین عواملوارتباطآنها با میزانیادگیریفراگیر یا با میزانکارایی آموزش را، مورد بررسی قرار میدهد. هرگاه مجموعهای از جمع بندیهای تحقیقات آموزشی بهصورت سازمان یافته و در برگیرنده تمام عوامل مؤثر در انواع آموزشها و با چارچوبی مشخص ارائه گردد بهطوریکه به حل نوع یا انواع خاصی از مسائل آموزشی کمککند، الگویی برای طراحی آموزش حاصل میشود. الگوها - هدفهای یادگیری، ارائه محتوا و ارزشیابی وغیره - برمبنای نظریه های یادگیری طراحی میشوند. بنابراین به منظور بررسی یک روش آموزشی لازم است مفاهیم نظریههای یادگیری مورد بررسی قرار گیرد .
واضح است که نظریه های یادگیری در جهت توجیه و تفسیر نحوه انجام یادگیری به وجود آمده اند و سعی دارند تا مکانیزم یادگیری و تأثیر شرایط و محرک های درونی و بیرونی را در نحوه یادگیری بیان کنند .آگاهی از این نظریه ها به معلم کمک می کند تا بینش فکری خود را در مورد آموزش و تدریس گسترش دهد و بداند که هر انسانی با توجه به فلسفه ای که در ذهن دارد می تواند آموزش را به طرق گوناگون ارائه دهد
بر این اساس مطالعه حاضر به تحلیل مکاتب یادگیری و کاربرد آن ها در آموزش ازدور با تأکید بر دیدگاه سازنده گرایی می پردازد.
روش پژوهش
هدف پژوهش حاضر تحلیل مکاتب یادگیری و کاربرد آن در آموزش از دور با تاکید بر دیدگاه سازنده گرایی است. تحقیق از نوع توصیفی و به روش مطالعه استادی ، کتابخانه ای و جستجوی اطلاعات از منابع مختلف مکتوب و دیجیتالی می باشد. جامعه تحقیق را کلیه منابع مکتوب و دیجیتالی مرتبط با موضوع و در دسترس تشکیل داد که از بین آن ها به روش هدفمند نمونه هایی جهت بررسی و تحلیل انتخاب گردید.ابزار تحقیق برای گردآوری داده ها فیش برداری و روش تحلیل تفسیری می باشد.
سوالات پژوهش
ویژگی و مشخصه های رفتارگرایی چیست و کاربرد آن در اموزش از دور چگونه است؟ ویژگی و مشخصه های شناختگرایی چیست و کاربرد آن در اموزش از دور چگونه است؟ ویژگی و مشخصه های سازنده گرایی چیست و کاربرد آن در اموزش از دور چگونه است؟
رفتارگرایی
رویکرد رفتارگرایی با تکیه بر اصول اثبات گرایی، مطالعه عینی و رابطه محیط با رفتار تحت کنترل بعنوان یک پارادایم غالب، در قرن 20 به شمار می رفت
در این رویکرد، توجه به عینیت، هدف اصلی روانشناسی است. رفتارگرایان برای تحقق هدف فوق، حیوانات را مورد آزمایش قرار داده و این روش را سنگ بنای نظریه و عمل قرار می دهند .آن ها، بدون هیچگونه تفسیر ذهنی در پیش بینی و مهار رفتار، مشاهده عینی رفتار را منبع اصلی اطلاعات به حساب می آورند
بنیاد معرفت شناسی رفتارگرایی را می توان در اندیشه های آن دسته از فیلسوفان انگلیسی قرن 18 و 17 کهاصطلاحاً تجربه گرا خوانده می شوند، یافت
هدف عمده رفتارگرایان، تعیین یا کشف قوانین حاکم بر یادگیری است، چرا که یادگیری عامل واقعی و عینی رفتار است. از نظر رفتارگرایی، رفتار، هر چیزی است که ما انجام می دهیمو مستقیماً قابل مشاهده است. از نظر رفتارگرایان، تفکرات، احساسات و انگیزه ها موضوعات مناسبی برای علم رفتار نیستند. چونمستقیماً قابل مشاهده نیست .در این رویکرد، همچنین بر اهمیت پیوند بین تجارب و رفتار کودک، تأکید می شود
پاینو و همکاران - 2007 - ، بیان می دارند نظریه رفتارگرایی،ضرورتاً به یادگیری بعنوان یک فرایند کسب شده از رفتارهای جدید نظر دارد که خود را در چارچوبی از پاسخ های خاص و مستقل از فرایندهایی که در دانش آموزان اتفاق می افتد، نشان می دهد؛ این رویکرد در برنامه درسی، پاسخ هایی با روش های متفاوت ارائه کرده و انتظارات و تفاوت های فردی دانش آموزان در فرایند تدوین برنامه درسی را مورد بررسی قرار نمی دهد.
اگر بخواهیم تصویر روشنی از مکتب رفتارگرایی معاصر به دست دهیم، لازم است عقاید اسکینر را ملاک عمل قرار دهیم وگرنه مراجعه به عقاید گذشتگان و نظریه پردازان پیشین این مکتب که اکنون بیشتر، اهمیت تاریخی دارند مبنای قضاوت درستی درباره وضع موجود رفتارگرایی برای ما فراهم نمی آورد. نظریه اسکینر بر دو فرض بنیادی قرار دارد: یکی اینکه وی معتقد بودکه رفتار انسان از قوانین خاصی پیروی می کند و دیگر این که علت های رفتار در بیرون شخص قرار دارند و می توان آن ها را مشاهده کرد.
