بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله با روش توصیفی به تحلیل و بررسی رویکرد سازنده گرایی فناوری آموزش در امر تدریس و یادگیری میپردازد. سازندهگرایی یک فلسفه یادگیری در آموزش و پرورش است که کاربرد آن در سالهای اخیر در آموزش مطرح شده است. اساس این نظریه است که دانشآموز خود سازنده دانش خود میباشد. صاحب نظران معتقدند که با پیشرفت سریع فناوری های آموزشی, توجه به این نظریه قوت گرفت چرا که فناوری موجب فراهم آوردن محیطی مناسب جهت آموزش بر اساس نظریه سازندهگرایی گردید. در این مقاله تلاش می شود با تکیه بر تحلیل نتایج حاصل از مطالعات انجام شده به نقش فناوری در یادگیری اشاره شود و با رویکردی تحلیلی به تبیین سازندهگرایی, تلقی سازندهگرایی نسبت به محیط یادگیری و سپس نقش فناوری در آموزش ریاضی با رویکرد سازنده گرایانه پرداخته شده است.
-1 مقدمه
سازنده گرایی3یک فلسفه یادگیری است که بر مبنای ساختن دانش توسط یادگیرندگان - به صورت فردی یا در اجتماع - تاکید میکند - هین,. - 1999 اصول سازندهگرایی عبارت است از اینکه یادگیرنده فقط میتواند موقعیتهای جدید را برحسب فهم موجود درک کند, یادگیرنده معنی را به وسیله ارتباط دادن ایده های جدید با ایده های موجود دریابد - نیلرو کیوه - 1991 به این معنا که شخص در طی تجارب شخصی خود به شناخت دست پیدا میکند. و مبنای دریافت معنا و مفهوم, تجربههای پیشین است. و اساس نظریه ساختن گرایی بر مبنای تحقیق درباره این موضوع است که یادگیری چگونه صورت میگیرد. در این رویکرد اعتقاد برآن است که کسب دانش مستلزم تفسیر فعال به وسیله یادگیرندگان است تا روابط جدیدی میان ساختار تجربه قبلی ایجاد شده و مفهوم جدید ساخته شود. در واقع سازنده گرایی دیدگاه معلمان را از این که چه چیزی را تدریس می کنند به اینکه دانش آموزان چه چیزی را می آموزند تغییر داده است - شیخی فینی،. - 1383
اگرچه سازنده گرایی در سالهای اخیر به معرفی و شناخته شده است اما ریشه آن به زمان های دور باز می گردد. ابعادی از این نظریه در مورد چگونگی شکلگیری دانش را می توان در کارهای سقراط، افلاطون و ارسطو مشاهده کرد. اما در دورهی معاصر آغازگر فعالیت و تفکر در مورد سازنده گرایی پیاژه1است . تحقیقات پیاژه در خصوص اکتساب دانش از طریق جذب و انطباق ساختار مفهومی, به عنوان منشاء این نظریه شناخته شده و تاثیر فراوانی بر توسعه آن داشت. بخاطر همین پیاژه را پدر نظریه سازندهگرایی می خوانند. هرچند یک قرن قبل از پیاژه هنریش پستالوزی2 به نتایج مشابهی رسیده بود. پستالوزی معتقد بود که فرایند تربیتی باید مبتنی بر رشد طبیعی کودک و تأثرات حسی او و متفاوت با یادگیری طوطی وار و بدون تفکر باشد - همان منبع - . نظرات سازنده گرایی اجتماعیعمدتاً3 مبتنی بر نظریات ویگوتسکی4 است. پل ارنست5 و فون گلاسرزفیلد6 نیز فعالیت های زیادی در انواع سازنده گرایی داشته اند. از زمانی که گلاسرزفیلد در تابستان 1983 نظریه سازندهگرایی افراطی را در یازدهمین کنفرانس بینالمللی روانشناسی آموزش ریاضیات در مونترال ارا ئه کرد, سازنده گرایی به عنوان نظریهای قابل توجه در سراسر دنیا شناخته شد - چایدر. - 2000 گلسرفیلد سازنده گرایی را ساختن شبکه ای منسجم به وسیله ایجاد ساختارهای مفهومی و الگوهایی که متقابلا سازگار هستند میداند - فون گلسرفیلد-1995ص. - 116 البته جان دیویی7 که بر اهمیت محیط یادگیری، محیط و تجربه مستقیم تأکید می کرد و برونر8که به عملیات ویژه ی ذهنی که حاصل تجارب متفاوت بود توجه داشت را نیز در شمار افراد مؤثر بر ایجاد سازنده گرایی آورده اند - احدیان و آقازاده، . - 1378 فرمایند.
در سالهای اخیر پیشرفت فناوری زمینه پیدایش محیطهای آموزشی بر اساس نظریه سازندهگرایی را فراهم نموده است. نقش رسانهها و فناوری در فرایند یاددهی-یادگیری، به ویژه خلق محیط های یادگیری تعاملی و سازنده گرایانه اهمیت بسیاری یافته است. بررسی تئوری های یادگیری نشان دهنده تاثیر عمیق مفروضات تئوری سازنده گرایی بر کاربرد فناوری در محیط های آموزشی را دارد. برخی محققان با تبیین رابطه قوی بین استفاده از فناوری آموزشی و نظریه سازنده گرایی بر این باورند که برای انجام اصلاحات آموزشی به ویژه از طریق کامپیوتر می بایست از تئوری یادگیری سازنده گرایی آگاهانه استفاده کرد. فناوری از ویژگی های اصلی تئوری یادگیری سازنده گرایی می باشد. چراکه هر دو درپی توسعه اکتشاف فردی و ساختن دانش برمبنای محیطهای یادگیری فعال هستند.
از نظر سازنده گرایان اجتماعی نیز، جهان اجتماعی فرد یادگیرنده، شامل اشخاصی است ویگوتسکی بر نقش اجتماع در رشد فردی تأکید می ورزید. 3 که مستقیماً بر او تاثیر می گذارند، مانند معلمان، دوستان و تمامیکسانی که در فعالیتهای مربوط به وی دخالت دارند.چنین تعریفی، چه در مورد طبیعت اجتماعی مراحل درونی یادگیری و چه در مورد یک موضوع مشترک اجتماعی همچون دانش صدق مینماید.
-2 پیشینه تحقیق
پژوهشهای بسیاری با رویکردی سازنده گرایانه، بر تاثیر مثبت فناوری اطلاعات و ارتباطات یادگیری تاکید داشته اند. از آن جمله پیر و کرون – تود - 2001 - 1 در مقاله خود یک سیستم آموزشی به واسطه کامپیوتر، با نام سیستم شخصی آموزشی به کمک رایانه 2 - CAPSI - را معرفی نمودند که بر اساس رویکردهای سازنده گرایی اجتماعی ایجاد شده بود. در این روش مواد درسی و مطالب آموزشی به واحد های مطالعاتی دسته بندی شدند که سوالات آن توسط مربیان آموزشی آماده شد. پاسخ ها از قبل تعیین شده نبود بلکه به چگونگی بحثها و تناسب آن و قضاوت و بازخورد دیگران وابسته بود. همه دانشجویان از دانشجویان پیشرفته تر بازخورد می گرفتند. داده های ارائه شده در این گزارش که مبتنی بر سازنده گرایی اجتماعی است. نشان داده اند که شرکت کنندگان در - CAPSI - بازخوردهای اساسی زیادی دریافت کرده اند. بازخوردها از سوی افرادی همچون معلم، کمک مربی یا دیگر دانشجویان ارائه می شد. در این پژوهش، دقت بازخوردها مدنظر نبوده، چرا که سازنده گرایی با تحمیل معیارهای سخت و دقیق موافق نیست. این روش محیطی را به وجود می آورد که در آن دانش مربوط به مطالب درسی به حالت اجتماعی شکل خواهد گرفت. نتایج این پژوهش نشان داده که نمرات کتبی این دانشجویان بالاترین سطوح تفکر، یعنی ارزشیابی در دسته بندی بلوم را در بر گرفته است. - CAPSI - یک قلمرو الکترونیک ارائه نموده که در آن روابط اجتماعی مبتنی بر سازنده گرایی اجتماعی شکل می گیرد.
در همین زمینه شیخ زاده و مهرمحمدی - 1383 - با تولید نرم افزار آموزش ریاضی براساس دیدگاه سازنده گرایی در تحقیقی میزان اثر بخشی آنرا به شیوه نیمه تجربی با گروه آزمایشی و گواه در دوره ابتدایی مورد بررسی قرار داده اند، نتایج نشان داده که میان آموزش با نرم افزار سازنده گرا و انجام فعالیت های گروهی و همچنین آموزش با این نرم افزار و میزان پاسخ دانش آموزان به سوالات مراحل بالای حیطه شناختی تفاوت معنادار وجود دارد و آموزش از این طریق باعث افزایش انگیزه و مهارتهای حل و طرح مساله در فراگیران نسبت به روش غیر رایانه ای می گردد. در پایان پیشنهاد نموده اند با توجه به تاثیر آموزشهای رایانه ای سازنده گرا ضرورت دارد که برای فرایند تدریس فعال از نرم افزارهای آموزشی سازنده گرا استفاده شود و برای افزایش فعالیت های گروهی نیز استفاده از این نرم افزارها را توصیه نموده اند. همچنین کرمی و عطاران - - 1385، آکامکا3و همکاران - 2009 - و کانجوگ4چای جارواِن - 2012 - 5 نیز به این موضوع پرداخته اند.
-3 دیدگاه سازنده گرایی
نظریه سازندهگرایی نظریهای است درباره یادگیری, که توسط فیلسوفان و روانشناسانی مانند پیاژه و کاهن در سالهای 1800 و اوایل 1900 بیان گردید. - متیو-1994فیلیپس-1995یاگر . - 1991 بخش اعظم این نظریه براساس تحقیقاتی است که بر روی بدفهمیها و شکلگیری مفاهیم نادرست و خطاها در ذهن یادگیرنده انجام شدهاست. این نظریه میگوید باورهایی که معرفت و دانش فرد را میسازد,حاصل تعاملات وی با جهان اطرافش و در زمینههای اجتماعی و فرهنگی است که میانجی و واسطه آن تجربه و دانش قبلی فرد و ساخت شناختی ذهنی اوست.نظریه سازندهگرایی تاکید میکند که یادگیرنده فعالانه دانش خود را میسازد. - سانتراک, - 2012 شانک - -2000به نقل از سیف. - 1389 سازنده گرایی یک دیدگاه فلسفی و روانشناختی
