بخشی از مقاله
چکیده
بروز تغییرات و تحولات گوناگون در عرصههای مختلف زندگی امروزی،حساسیتهای عمومی شدید تقاضاهای متنوع،فضای متحول و متغیری برای مدارس به وجود آورده که باعث شده اثربخشی آن در گروی توجه بیشتر به اهمیت نقش رهبری مدیران باشد. این اهمیت انقدر افزایشیافته که میتوان ادعا کرد در بیت عوامل درون مدرسهای،پس از معلمان مدیر و نقش رهبری او،دومین عامل مهم و مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است. امروزه سبک رهبری توزیعی یکی از سبکهای رهبری کارآمد و استفاده مدیران از آن آغاز تحولات مثبت در مدارس تلقی میشود.
ازآنجاکه رهبری توزیعی یک رهبری فردی نیست پس در اینگونه سازمانها شاهد تیم رهبری خواهیم بود که مسئولیتهای رهبری میان اعضا تسهیم میشود. علاوه بر این، رهبری جمعی ارتباطات درونی تیم را تقویت کرده و بهصورت یک کل سازمانی درمیآورد.
با توجه بهضرورت اهمیت این مسئله محقق در این پژوهش به تحلیل،نقش سبک رهبری توزیعی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پرداخته است. برای این منظور از روش کتابخانهای و مروری بر تحقیقات قبلی استفاده کرده است. محقق در ادامه به نقش رهبری بر رضایت معلمان و همچنین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پرداخته است.نتایج تحقیق نشان داد که رهبری مدرسه بر میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ناچیز اما ازلحاظ آماری معنادار میباشد.
-1مقدمه
اهمیت رهبری آموزشی بهویژه رهبری توزیعی 1و نقش آنها در موفقیت و بهسازی مدرسه بر هیچکس پوشیده نیست. علیرغم این مهم، محققان و سیاستگذاران آموزشی همواره بر این باورند که رهبری توزیعی ستون اصلی بهسازی مدرسه بوده و در راستای تشریح و تفسیر این اصطلاح بیان داشتهاند که رهبری توزیعی از دیگر اصطلاحهای رهبری رایج در دیگر سازمانها متفاوت است
امروزه تأکید و توجه عمده بر نقش رهبری توزیعی و رهبری مدرسه نسبت به دهههای اخیر فزونی یافته است. اگر درگذشته، مدیران قادر بودهاند که از مجرای رسمی و سلسله مراتبی در جهت اثربخشی مدارس حرکت نمایند، در شرایط امروزی تأکید صرف بر چنین اموری، اثربخشی مدارس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را تضمین نخواهد کرد. بهبیاندیگر نقشهای مدیریتی دیگر در برابر چالشهای نوین آموزشی کافی نبوده و مدیران در این بافت سرشار از چالش، نیازمند ابزاری تحت عنوان »مهارت رهبری کردن«، هستند - گروون 1،. - 2002 در این پارادایم شخص رهبر اولین سازمان دهنده و هدایتگر نقشهای رهبری است
-2بیان مسئله
مهمترین مبحث سازمانهای آموزشی، اثربخشی مدارس، پیشرفت تحصیلی و نحوه مدیریت و رهبری آن میباشد. با توجه به اهمیت نقش رهبری در ایجاد ساختارهای منعطف و حمایتکننده در زمینه اثربخشی، هدف از این پژوهش، تحلیلی بر نقش سبک رهبری توزیعی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان با شاخصهای اثربخشی مدارس ، پیشرفت تحصیلی و خوشبینی تحصیلی معلمان بود .
-3مبانی نظری و پیشینه تحقیق
-1-3مفهوم رهبری توزیعی
رهبری توزیعی بهعنوان شکلی از" عاملهای جمعی که هماهنگکننده فعالیتهای تعدادی از افراد در مدرسه بوده و هدایتکننده سایر معلمان در فرآیندهای تغییرات آموزشی میباشد" تعریفشده است - هاریس3، . - 2005 اسپیلان استدلال میکند که رهبری از راههای گوناگونی در مدرسه اتفاق میافتد و هسته اصلی آن تعامل بین افراد میباشد. " با توجه به وظایف ویژه رهبری، دانش و تجارب رهبران مدرسه درگروها یا سطح گروهی بهتر مورداستفاده قرار میگیرد تا سطح فردی رهبران" زیربنای مفهومی رهبری توزیعی نظریهی شناخت توزیعشده و نظریه فعالیت در حوزه روانشناسی هست
مفهوم توزیع، یک عملکرد رهبری است که در آن رهبری مثل بازی بسکتبال که هرلحظه توپ در دست یکی از بازیکنان است، رهبری در سازمان نیز در امتداد و در طول روند کاری همه اعضاء جریان دارد - اسپیلان،. - 2007 در بین اعضای سازمان نظریهی شناخت توزیعشده یک رویکرد ترکیبی برای بررسی تمام جوانب شناخت - شناختی،اجتماعی و سازمانی - است. ایده اصلی شناخت توزیعشده این است که آگاهی فرد حاصل پردازش اطلاعات ذهنی نیست، بلکه شناخت از طریق تعامل فرد با محیط و مصنوعات داخل آن حاصل میگردد
درهمین راستا اسپیلان استدلال میکند که رهبری از راههای گوناگون در مدرسه اتفاق میافتد و هسته اصلی آن تعامل بین افراد میباشد»با توجه به وظایف رهبری، دانش و تجارب رهبران مدرسه در گروهها یا سطح گروهی بهتر مورداستفاده قرار میگیرد تا در سطح فردی رهبران
بنابراین مبنای چارچوب مفهومی توزیعی بر فعالیت رهبری انجامشده توسط اعضای متفاوت در یک سازمان آموزشی متکی است. در یک اصطلاح کاربردیتر،رهبری توزیعی بهواسطه تعامل پویا بین رهبران، پیروان و فعالیتهای رهبری، مشخص میشود. مفاهیم همسان دیگری وجود دارد که بهجای رهبری توزیعی بهکاربرده میشوند؛مفاهیمی چون رهبری تسهیم شده، غیرمتمرکز، با هم و یا رهبری همتا
-2-3پیشرفت تحصیلی
پیشرفت تحصیلی عبارت است از »معلومات یا مهارت اکتسابی عمومی یا خصوصی در موضوعهای درسی کهمعمولاً آزمایشها یا نشانههایی را یا هر دو، که معلمان یا دانش آموزان وضع میکنند، اندازهگیری میشود.« اصطلاح پیشرفت تحصیلی به تجلی جایگاه تحصیلی یک دانشآموز اشاره دارد.
پیشرفت تحصیلی یعنی اینکه از سطح مورد انتظار آموزشی برآورده شود و سازمان آموزشوپرورش به اهداف از پیش تعیینشده نزدیکتر شود. پیشرفت تحصیلی یعنی ، افزایش میزان یادگیری ، افزایش سطح نمرات و قبولی دانش آموزان در دروس و پایه تحصیلی.
پیشرفت تحصیلی بهعنوان یک متغیر تابع عواملی است که بر آن اثر میگذارند و با تغییر آنها خودش هم دستخوش تغییر میشود. در پیشرفت تحصیلی عواملی از قبیل هوش، استعداد، وضع اقتصادی خانواده، وضع جسمانی، سواد والدین و تلاش و کوشش خود فرد مؤثر است
-3-3عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی
بدون تردید، پیشرفت تحصیلی در نظام آموزشی از اهمیت والایی برخوردار است، پژوهشگران آموزشی و روانشناسی تلاش کردهاند، تا عواملی که عملکرد یادگیرندگان را بهبود و ارتقا میدهند، شناسایی نمایند که در این میان موهن و گولاتی - 1986 - مطالعهای فرا تحلیلی بر تعیینکنندگان پیشرفت تحصیلی انجام دادهاند و عوامل زیر را در پیشرفت تحصیلی مؤثر میدانند .
هوش، محیط خانوادگی، تحصیلات والدین، رابطه بین والدین، انگیزش متغیرهای شخصیتی از قبیل درونگرایی و برونگرایی، رواننژندی و روانپریشی، ادراک خود و سازگاری.
-4-3هوش و تأثیر آن بر پیشرفت تحصیلی
یکی از ویژگیهای ورودی کلی دانشآموز که برای همه دروس آموزشگاهی مدنظر قرارگرفته است، هوش کلی است .محققان با توجه به فرهنگها و میزان پیشرفت جوامع مختلف ملاکهای مختلفی درباره موفقیت مطرح میکنند و مهارتهای متفاوتی را معرف هوش میدانند. مثلاً جامعه آمریکا بر تواناییهای هوشی در زبان و ریاضی تأکید دارد، بنابراین کودکان و بزرگسالانی که این مهارت را دارا هستند، باهوشترین شناخته میشوند .بینه در تعریف هوش به قضاوت درست اشاره دارد; روان شناسان دیگر هوش را توانایی فکر انتزاعی، توانایی یادگیری، قدرت حل مسئله یا توانایی سازگاری با موقعیتهای جدید میدانند.
وکسلر، هوش را بهعنوان استعداد شخصی برای درک جهان و برآورد ساختن انتظارات آن تعریف میکند
پیاژه میگوید:»هوش فعالیتی است که از فرد سر میزند ودائماً در حال تغییر است
