بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی برنامه ریزی شهری، ارتقای کیفیت زندگی و ایجاد محیط آرام و جذاب برای شهروندان است و مبلمان شهری به عنوان یکی از عانصر محیط شهری، سهم بسزایی در مطلوبیت و مطبوعیت فضا از نظر شهروندان دارد. از سویی استانداردهای مبلمان شهری منجر به افزایش کارایی این عاصر، پایداری بیشتر مبلمان شهری و ارتقای سطح رضایت کاربران می شود. در این مقاله با استفاده از نرم افزارهایGIS وspss،جمع آوری داده ها از طریق پیمایش میدانی و توزیع پرسشنامه در میان کاربران مبلمان ها، به بررسی کمی و کیفی این عانصر پرداخته شده است.
براساس مطالعات انجام شده، نقاط ضعف فراوانی در برنامه ریزی این عناصر در سطح محدوده یافت می شودازجمله عدم جانمایی ضحیح عناصر مختلف مبلمان شهری، تراکم بیش از حد انواع مبلمان، آشفتگی محیطی ناشی از پراکنش نامتعادل عناصر و....نتایج بدست آمده از این بررسی نشان میدهد که جانمایی مبلمان و تجهیزات شهری فضاهای عمومی شهر سنندج متناسب با استانداردها، نمی باشد همچنین تجهیزات مبلمان شهری در منطقه 3 با شرایط اقلیمی منطقه تناسب ندارد.
مقدمه
شهر به عنوان مهمترین سکونتگاه بشر که تقریبا دو درصد ازمساحت و" 65 درصد جمعیت شهری دنیا را در خود جای داده در دهه های اخیربا رشد سریع جمعیت، افزایش درجه شهرنشینی، رشد و توسعه ی شهرها خلق سکونتگاههای جدید، کاهش سطح رفاه انسانی و بروزتغییرات فراوان در ساختارفضایی خود همراه بود که این وضعیت تقاضای عظیمی جهت توسعه زیرساختها و خدمات شهری پایه، بویژه در کشورهای درحال توسعه بوجود آورده است.
یکی ازاین نیازمندیها که بایستی به موازات افزایش جمعیت و توسعه فیزیکی شهرها، گسترش و تأمین یابد، مقوله بسیار مهم تجهیزات و تأسیسات مختلف رفاهی و عمومی شهروندان است که در اصطلاح تحت عنوان مبلمان شهری شناخته میشود. شناخت تاریخی پدیده ها و نیز سیر تکامل آنها با توجه به پیشرفت های فنی و تکنولوژیکی که صورت گرفته - من جمله بعد ازانقلاب صنعتی - حایزاهمیت بسزایی می باشد.
امروزه مناظر شهری با انبوه سخت افزار بکار رفته در آنها پدیده ای نسبتاً جدید هستند. اگر شما به تصاویر قدیمی یک شهر بنگرید ممکن است، چند تیر چراغ برق، نیمکتی درپارک، شیر آب آشامیدنی و علایم ساده را در سطح خیابان مشاهده کنید. به تدریج تسهیلات دیگری مانند چراغ های خیابانی منظم و پارکومترها برای خود جایی باز کردند و علایم و تصاویر تبلیغاتی جهت جلب توجه به رقابت پرداختند. کیسه های پلاستیکی، کاغذ ساندویچ فروشی ها و رواج فرهنگ دورانداختن، ازدیاد روز افزون زباله دان ها را به همراه آورد.
- - 1 مجموعه اجزایی که درفضاهای شهری چیده می شوند و به استفاده عموم جهت رفع نیازهای زیست محیطی می رسند و منظر و هویت شهری را، تحت شعاع قرار می دهد، مبلمان شهری گویند - - 2 مبلمان شهری از جمله مؤلفه های مطرح در طراحی و برنامه ریزی شهری و بهعنوان جزئی ازکل شهر تعریف کننده هویت و ساختار شهری و از اصلیترین ابزارهای ارتباط مدیریت شهری با شهروندان است که وظائفی چون تعیین جهت و ارائه اطلاعات به شهروندان، ارائه مقررات، حفاظت، استراحت و...را برعهده دارند - - 3 منطقه 3 مورد مطالعه بزرگترین منطقه شهر سنندج از نظر میزان تردد و رفت و آمد زیاد شهروندان، تمرکز شدید ایستگاه های حمل و نقل درون شهری - تاکسی و اتوبوس - و تجاری آن، ضرورت مکان یابی مبلمان مورد نیاز شهروندان در این محدوده از شهر محسوب می شوند، بیش از پیش احساس می گردد .
متاسفانه پراکنش این عناصر شهری از قوانین خاصی تبعیت نمی کند و این مسئله موجب تراکم کم و زیاد آن ها در نقاط مختلف منطقه شده است. در نتیجه در برخی نقاط منطقه با کمبود این عناصر مواجه هستیم و در سایر نقاط عناصر مذکور بدون استفاده مانده اند از این رو، یکی از مهم ترین اهداف مقاله حاضر بررسی نحوه قرارکیری این عناصر و دست یابی به مکان بهینه به منظور دسترسی راحت و مطلوب این امکانات شهری برای شهروندان است تا در نتیجه آن عدالت اجتماعی، رفاه و آسایش روانی آنان فراهم گردد.
فرضیات
-1به نظر می رسد جانمایی مبلمان و تجهیزات شهری فضاهای عمومی منطقه3 شهرسنندج متناسب با استانداردها، نمیباشد.
-2 به نظر می رسد تجهیزات مبلمان شهری در منطقه3 شهر سنندج با شرایط اقلیمی منطقه تناسب ندارد.
مبانی نظری مبلمان شهری چیست؟
مبلمان شهری شامل عناصری میشوند که اولا در فضای باز عمومی شهر مکانیابی شوند و مورد استفاده عمومی باشند.ثانیا وجود آنها در فضای شهری به نیازی از نیازهای شهروندان پاسخ میدهند.
تعریف و مفهوم خدمات شهری
به جرات میتوان “خدمات شهری”را قلب “مدیریت شهری” دانست. چون آنچه در ارتباط مستقیم و منسجمی با زندگی روزانه شهروندان است و کیفیت زندگی آنان را تعیین میکند نحوه ارایه خدمات شهری توسط شهرداری - و دیگر نهادهای مرتبط - و نحوه دریافت آن خدمات توسط یکایک شهروندان است. - - 5
مبلمان و تجهیزات شهری
مبلمان و تجهیزات شهری شامل کلیه ملزومات و اثاثیه شهری که در محیط شهر قرار میگیرند و بیش از یکصد عنوان تقسیم بندی میشود؛ از نرده و میلههای راه بند و روشنایی گرفته تا ایستگاههای اتوبوس، سرویسهای بهداشتی، تابلوها، بیلبوردهای تبلیغاتی، سطل زباله و پلهای عابر پیاده.
تقسیم بندی عناصر مبلمان شهری به صورتهای مختلفی عنوان شده ولی در کل میتوان آنرا در چهار گروه اصلی معرفی نمود:
الف- مبلمان خیابانی
ب- مبلمان پارکی
ج- مبلمان ترافیکی
د- سازههای اطلاع رسانی و تبلیغاتی - . - 6
محدوده مورد مطالعه
شهر سنندج ، مرکز استان کردستان با مساحت 3688/6 هکتار در غرب ایران و در بخش جنوبی استان کردستان قرار دارد. مختصات جغرافیایی سنندج در موقعیت 14 درجه و 35 دقیقه عرض شمالی و 46 درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا بین 1450 تا 1538 متر در نقاط مختلف شهر متغیر است - - 7
ایستگاه اتوبوس
در طول مسیر مورد مطالعه ایستگاه های اتوبوس از لحاظ مکان گزینی در محدوده مناسب قرار دارند. شکل ظاهری این ایستگاه ها به هیچ عنوان با شرایط اقلیمی منطقه همخونی ندارد.
پیاده رو
پیاده روها یکی از اساسی ترین عناصر یک محله هستند. متاسفانه این عنصر میلمان شهری در محدوده منطقه 3 وضعیت آشفته و نامناسبی دارد؛ بطوری که بدون هیچ گونه قاعده ای از انواع مصالح مانند کف پوش، کاشی، سیمان و.. استفاده شده و در برخی مکان ها نیز سطوح ناهموار، وجود پله های اضافه و غیر ضروری که باعث ایجاد مشکلاتی برای معلولین و سالمندان می شود نمونه هایی از وضعیت نابهنجار پیاده روها در منطقه است. تعداد کیوسک های محدوده مطالعاتی. بجز دو یا سه کیوسک بقیه از لحاظ مکان گزینی بطور مناسبی پراکنده شده اند. شکل ظاهری این کیوسک و حجم نامناسب آنها در برخی مکان ها که مکان گزینی آنها بخشی از پیاده رو را اشغال نموده اند باعث ایجاد مشکلاتی برای عابرین پیاده می شوند.
تلفن عمومی
متاسفانه باجه های تلفن عمومی مستقر در محدوده مطالعاتی در محفظه های نیمه باز هستنداین محفظه ها صرفا ً به منظور احاطه کردن سر و بالا تنه ی استفاده کننده برای جلوگیری از ورود سر و صدای بیرون طراحی شده اند و نمی توانند آن را از تاثیرات اقلیمی نامطلوب محافظت کنند. همچنین به خاطر اندازه ی بالنسبه کوچک خود امکان کافی برای گذاشتن وسایل همراه استفاده کننده و آزاد ساختن کامل دو دست وی برای گرفتن شماره، نگهداشتن گوشی ایجاد نمی نماید. در عین حال، به خاطر لزوم باز بودن یک طرف آن برای ورود و خروج استفاده کننده، بخش زیادی از سر و صدای محیط خارج، باز به داخل نفوذ می کند.
یافته های تحقیق
نتیجه آمار توصیفی در وضعیت وضعیت مبلمان شهری محدوده منطقه 3 سنندج از نظر محل مناسب قرارگیری و دسترسی آسان نشان می دهد که میانگین پاسخ ها برای تمامی شاخص ها پایین است. پایین ترین میانگین، متعلق به شاخص آیا مکان فعلی مبلمان شهری نیازهای کاربران/شهروندان را برطرف نموده است با میانگین 1/80و انحراف معیار 0/835 و بالاترین آن به شاخص رعایت فاصله قرارگیری عناصر مبلمان شهری نسبت به پیاده رو و سواره رو با میانگین 2/26 و انحراف معیار 0/856 اختصاص دارد.
آزمون فرضیات
- با توجه به جدول - 1 با بررسی میانگین نهایی که تمامی شاخص ها را در بر می گیرد، سطح معنی داری محاسبه شده کمتر از 0/05 است، ولی میانگین بدست آمده - - 1/83 در طیف پنج گزینه ای پایین تر از میانگین نظری یعنی 3 است که به نوعی پایین بودن سطح استاندارد جانمایی مبلمان و تجهیزات شهری فضاهای عمومی شهر سنندج را نشان می دهد. - با توجه به جدول - 2 با بررسی میانگین نهایی که تمامی شاخص ها را در بر می گیرد، سطح معنی داری محاسبه شده کمتر از 0/05 است، ولی میانگین بدست آمده - - 2/13 در طیف پنج گزینه ای پایین تر از میانگین نظری یعنی 3 است که به نوعی پایین بودن تناسب تجهیزات مبلمان شهری در منطقه3 شهر سنندج با شرایط اقلیمی منطقه را نشان می دهد..
نتایج
در این پژوهش به بررسی میزان رضایتمندی شهروندان از وضعیت مبلمان شهری در محدوده منطقه3 شهر سنندج پرداخته شده است. از این رو وضعیت مبلمان شهری از نظر تنوع شکل و رنگ در مسیرها، از نظر محل مناسب قرارگیری و دسترسی آسان، از نظر تعداد، از نظر ایمنی و دوام، از نظر سطح استاندارد، از نظر زیبایی شناختی بصری، از نظر حس تعلق مکانی، از نظر تناسب با فرهنگ محلی مورد بررسی قرار گرفت. برای سنجش وضعیت تناسب مبلمان شهری محدوده منطقه3 شهر سنندج با استانداردها از آزمون T تک نمونه ای استفاده شده است.
نتایج حاصل از این آزمون نشان می دهد که جانمایی مبلمان و تجهیزات شهری فضاهای عمومی شهر سنندج متناسب با استانداردها، نمی باشد پس فرضیه اول تحقیق مورد قبول قرار می گیرد. همچنین برای سنجش تناسب تجهیزات مبلمان شهری در منطقه3 شهر سنندج با شرایط اقلیمی منطقه از آزمون T تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج حاصل از این آزمون نشان می دهد تجهیزات مبلمان شهری در منطقه3 شهر سنندج با شرایط اقلیمی منطقه تناسب ندارد پس فرضیه دوم تحقیق مورد قبول قرار نمی گیرد و رد می شود.
