بخشی از مقاله
چکیده
رویکرد عمومی در مدیریت شهری پویا از این قرار است که تا چه حد میتوان از افکار عمومی و توان مردم برای اداره شهر بهره جست تا از این رهگذر به واسطه این ارتقای معنوی - دخیل بودن مردم در اداره شهر - یک ارتقای مادی نیز صورت پذیرد. هنگامی ارتقای مادی شهر پا برجاتر خواهد بود که ارتقای معنوی شهر استوار باقی بماند. وجهی از ارتقای معنوی در شهر، حسن تعلق خاطر به محل زیست است. این تعلق خاطر هر چه بیشتر باشد، شهروند میکوشد در نگهداری شهر خود کوشاتر ظاهر شود. در این تحقیق تلاش شده تا با سنجش میزان رضایتمندی ساکنین منطقه 1 کرمانشاه از مدیریت شهری و عملکرد شهرداری بعنوان نهاد مهم در این مبحث ،ضمن بررسی وضعیت مدیریت شهری در کشور به صورت ریز و موردی این پدیده را مورد ارزیابی قرار دهیم.
روش تحقیق
در این بررسی به صورت توصیفی تحلیلی می باشد و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی می باشد. ابزار اندازه گیری اطلاعات، با استفاده از پرسشنامه بوده است و تحلیل آن از طریق نرم افزار SPSS در دو سطح - توصیفی و استنباطی - انجام شده است. نتایج تحقیق گویای آن است که میزان رضایتمندی ساکنین به عوامل مختلفی گره خورده است و برخی شاخص ها همچون سواد رابطه مستقیمی با میزان رضایتمندی ساکنان دارد. میزان رضایتمندی ساکنین در منطقه 1در وضعیت متوسطی قرار دارد و این میزان رضایت با افزایش میل به مشارکت در افراد افزایش می یابد .
واژگان کلیدی: مدیریت شهری، مشارکت شهروندی، میزان رضایتمندی، منطقه1کرمانشاه.
مقدمه
با دگرگونی های انقلاب صنعتی، تغییرات شگرفی در نحوه اسکان بشر روی داد و موجب گسترش شهرها و جمعیت شهرنشینی گردید .[1] این افزایش جمعیت، شکل گیری سازمان هایی را برای تولید کالا و خدمات و قبول مسئولیت اداره امور زندگی شهروندان، ضروری ساخت .[2] ایجاد سازمانی به نام شهرداری، عالی ترین تدبیری بود که دنیای متمدن برای پاسخگویی به نیازمندی ها و توقعات بی شمار ساکنین شهرها به کار برد .[3] با گذشت زمان و توسعه روزافزون شهرها، مشکلات عدیده این توسعه رخ نمایان ساخت تا جایی که لزوم تغییر نگرش در امر مدیریت شهرها حس گردید. مشکلات عمده شهرها اعم از مشکلات مسکن،حمل و نقل ،ترافیک، مشکلات اجتماعی، فقر و.. تنها با تغییر نگرش نسبت به مدیریت شهری قابل حل به نظر می رسد که رویکرد مدیریت شهری مشارکت محور و با تکیه بر نیروی مردمی راه حلی مفید به نظر می رسد.
شهرداری یکی از نهادهای جامعه ی مدنی است که در قانون اساسی در چارچوب حاکمیت در عرصه های اجتماعی، محلی و شهری جزو ساختار توسعه ای و مشارکتی کشور محسوب میشود. شهرداری یکی از ضرورت های نظام اجتماعی است، که الزاما با ساختاری که تنها از طریق مداخله مردم امکان پذیر است نمایان می گردد .[4] این سازمانها - شهرداریها - زمانی در رسیدن به اهداف خود و حفظ تعادل بین نیازهای حال و آینده موفق خو اهند شد که شهروندان از عملکرد سازمانی رضایت کامل داشته باشند. همانگونه که می دانیم شهرهای امروز با مشکلات عمده ای در زمینه مدیریت شهر مواجه هستند که این مورد در خصوص شهرهای ایران نیز مصداق دارد. از نظر اداری، ساختاری بروکراتیک بر تمام ضوابط شهرداری حاکم است، کاغذبازی و روال انجام برنامه ها، بسیاری از شهرداری ها را در کلافی سردرگم و انجام امور را به طریق روزمره گی گرفتار کرده است .[5]
عدم مشارکت مردم در زمینه مدیریت شهر و فعالیت های عمرانی که تا حد زیادی ریشه در نظام اداری متمرکز دارد، از عواملی است که توانایی مسئولان را در تامین نیازهای ساکنین شهر با مشکل مواجه ساخته است .[6] لذا با توجه به این مسائل ضرورت توجه بیشتر به مدیریت شهری و تغییراتی در این زمینه حس می گردد تا با تغییر روند کنونی و افزایش میزان مشارکت مردمی و تقویت توانمند سازی در سطوح مختلف بر مشکلات موجود فائق آمده و بسیاری از مشکلات را حل کنیم. منطقه 1 کرمانشاه که در قسمت شرقی آن واقع شده در واقع یکی از مناطق تقریبا بزرگ شهر کرمانشاه است که بافت غالب آن نیز مسکونی است. تحقیق حاظر سعی دارد با بررسی وضعیت مدیریت شهری در سطح کلی، و در سطح منطقه 1 کرمانشاه به صورت جزئی تر به ترسیم میزان رضایت ساکنین از مدیریت شهری بپردازد و در انتها به ارائه راه حل هایی نیز در این زمینه مبادرت بورزد.
مبانی نظری
در جامعه امروز نیاز بشر به همزیستی در سطح بالایی احساس می گردد و این همزیستی در قالب شهرها تحقق می یابد .[7] گستردگی و پیچیدگی مسائل شهری و رشد و توسعه روزافزون شهرها، مدیریت امور شهر را به وظیفه ای دشوار تبدیل نموده است. علاوه بر موضوعاتی همچون محیط زیست، حمل و نقل، ایمنی و برنامه ریزی شهری یکی از عوامل مهمی که تاثیر فزآینده و تعیین کننده بر عوامل سازنده شهری دارد، مدیریت شهری است. نظام مدیریت شهری عبارت است از یک سازمان گسترده ی متشکل از تمام عناصر و اجز ای رسمی و غیررسمی ذی ربط و مؤثر در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی حیات شهرها با هدف اد اره، هدایت، کنترل و توسعه همه جانبه و پایدار شهر .[8]
اگر شهر همچون سازمانی در نظر گرفته شودلازم است در راس آن عنصری برای برنامه ریزی آینده و اداره امور کنونی قرار گیرد. این عنصر را می توان مدیریت شهری نامید. مسائل بسیاری در شهرها وجود دارد که برای حل آن ها و پاسخ به درخواست های موجود در عرصه های زندگی جمعی وجود مدیریت شهری ضروری است .[9] شهر امروز بدون توجه به نیاز شهروندان نمیتواند به خواسته های برسد. این توسعه ی همه جانبه و پایدار شهر زمانی عملی خو اهد شد که شهروندان از عملکرد مدیریت شهری رضایت داشته باشند. زیرا که رضایتمندی شهروندان عامل اصلی بهبود مستمر در فرآیند کارهایی است که در جهت افزایش کارآیی و بهبود کیفیت مدیریت جامع شهری صورت می گیرد - شیخ محمدی و تولیت زواره،. - 115 :1384
با توجه به مسوولیت هایی که قانون اساسی برای دولت برشمرده و ساختار کنونی اداره امور کشور ایران در دسته کشورهای دارای نظام متمرکز اداره امور قرار می گیرد.اگرچه سابقه تمرکزدایی و شکل گیری حکومت های محلی به اولین دوره مجلس شورای اسلامی ملی و تصویب قانون ایالات و ولایات و قانون بلدیه باز می گردد، اما هیچ گاه نهاد های مذکور از توان و استقلال کافی برای ایفای نقش خود برخوردار نبوده اند. شکل گیری شوراهای اسلامی کشور در سال 1378، نخستین گام جدی دولت برای تمرکز زدایی و ایجاد نظام های محلی اداره امور در مقطع پس از انقلاب اسلامی به شمار می رود .[10]
تلاش هایی که در سطح کشور در سال های گذشته صورت گرفته در جهت حل مشکلات موجود بوده است ولیکن با توجه به ماهیت آن که از بالا به پایین می باشد و جنبه های خشک و رسمی آن بسیار زیاد است نه تنها مشکلات را حل نساخته بلکه در مواقعی باعث تشدید مشکلات نیز گردیده است. توسعه ی همه جانبه و پایدار شهر زمانی عملی خو اهد شد که شهروندان از عملکرد سازمان شهرداری رضایت داشته باشند .[11] بنابراین ارزیابی میزان رضایت شهروندان از عملکرد مدیرت های شهری عامل مناسبی برای تعیین ضرورت اصلاح ساختار و کارکرد مدیریت های مذکور می توان باشد.
برای داشتن یک شهر سالم باید طرح ها و برنامه ها به حمایت نیروی جامعه و مسولین متکی باشد و یا به عبارتی بستگی به بهره گیری از حمایت های بالقوه و بالفعل همه جامعه دارد [.12]سازمانها اصولاً عملکرد نقش بسیار مهمی در ایجاد رضایت یا نارضایتی دارند. در عملکرد سازمانی، عملکردهایی وجود دارد که باعث نگرش های مثبت و منفی شهروندان نسبت به سازمان - شهرداری - می گردد. اگر چه عملکردهای سازمانی طیف بسیار گسترده ای را شامل میشوند، اما هدف نهایی همه ی این عملکردها ارتباط بین سازمان و رضایتمندی شهروندی است .[13] زمانی که عملکردهای شهرداری بتواند نیازهای شهروندان را برآورده سازند رضایتمندی شهروندان ایجاد میشود .[14]
پیشینه تحقیق در زمینه میزان رضایت و تاثیر آن در بهبود شرایط نظریات مختلفی ارائه شده است. گور معتقد است شکاف ناگهانی وفزاینده میان توقعات شهرو ندان و بهره مندی آنها از ارایه خدمات از سوی سازمان شهرداری، قطع نظر از اینکه واقعی یا واهی باشند، باعث بروز نارضایتی و رضایتمندی می گردد - گور،. - 150 :1379 به نظر آدامز، شهروند آگاهانه یا ناخودآگاهانه بهره مندیهای خود را با وظایف سازمان مقایسه می کند زمانی که برابری وجود دارد رضایتمندی ایجاد میگردد .[15] در کشور ما نیز مطالعاتی صورت گرفته که به برخی از آنها اشاره می شود: در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان " بررسی وضعیت و عملکرد مدیریت شهری،نمونه موردی:استان چهارمحال بختیاری" کیانی در سال 1386 به این نتیجه رسیده است که ساختار مدیریت شهری این استان به شدت متمرکز است و به این
