بخشی از مقاله
چکیده
کیفیت و رضایتمندی" بعنوان یکی از مفاهیم محوری دانش و حرفه طراحی مبلمان شهری از جنبه نظری و عملی از اهمیت بسیار فراوانی برخوردار میباشد. گذشته از اهمیت نظری، به واسطه کمبود کیفیت که در حال حاضر بیشتر محیطهای شهری کشور ما با آن روبرو است. از نظر عملی موضوع کیفیت به یکی از پرسشهای اساسی تبدیل شده است. بطوریکه بسیاری از شهروندان نگرانی خود را از کمبود کیفیت در عناصر مبلمان شهری ابراز نمودهاند. استاندارد سازی یا کیفیت مبلمان شهری در مطلوبیت فضا، پایداری بیشتر مبلمان شهری، افزایش کارآیی این عناصر، ارتقای سطح رضایتمندی و ایجاد محیط آرام و جذاب برای شهروندان، نقش مهمی خواهد داشت.
هدف این پژوهش بررسی وضعیت مبلمان شهری و میزان رضایتمندی،شهروندان است. محدوده مطالعاتی این پژوهش خیابان اصلی زیتون کارمندی شهر اهواز می باشد. روش تحقیق یکار گرفته شده، تلفیقی از مطالعات اسنادی و روش پیمایشی - میدانی - و توزیع پرسشنامه در میان کاربران است.که پس از جمعآوری اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه 150 - مورد - و طبقهبندی آن اقدام به تحلیل آماری - توصیفی و استنباطی - در محیط نرم افزار - spss - نموده و به بررسی میزان کیفیت موجود عناصر مبلمان شهری محدوده مطالعاتی در منطقه سه پرداخته شده است.
بر اساس مطالعات انجام شده، در برنامهریزی عناصر شهری در سطح منطقه نقاط قوت - متناسب با استانداردها - چندانی به چشم نمیخورد بطور مثال فقدان یا عدم وجود کیفیت در آبخوری، سرویس بهداشتی، نیمکت، سرپناه ایستگاه اتوبوس و غیره از جمله موارد ذکر شده توسط شهروندان منطقه میباشند. همچنین نتایج به دست آمده نشان میدهد، تجهیزات مبلمان شهری از نظرکیفیت در محدوده مورد نظر در سطح پایینی قرار داشته و با شرایط اقلیمی منطقه سازگارنیستند. و شهروندان از کیفیت مبلمان موجود ناراضی میباشند.
-1-1مقدمه
شهر به عنوان مهمترین سکونتگاه بشر که تقریبا دو درصد ازمساحت و" 65 درصد از جمعیت شهری دنیا را در خود جای داده در دهه های اخیربا رشد سریع جمعیت، افزایش درجه شهرنشینی، رشد و توسعه ی شهرها خلق سکونتگاههای جدید، کاهش سطح رفاه انسانی و بروزتغییرات فراوان در ساختارفضایی خود همراه بود که این وضعیت تقاضای عظیمی جهت توسعه زیرساختها و خدمات شهری پایه، بویژه در کشورهای درحال توسعه بوجود آورده است.
یکی ازاین نیازمندیها که بایستی به موازات افزایش جمعیت و توسعه فیزیکی شهرها، گسترش و تأمین یابد، مقوله بسیار مهم تجهیزات و تأسیسات مختلف رفاهی و عمومی شهروندان است که در اصطلاح تحت عنوان مبلمان شهری شناخته میشود. شناخت تاریخی پدیده ها و نیز سیر تکامل آنها با توجه به پیشرفت های فنی و تکنولوژیکی که صورت گرفته - من جمله بعد ازانقلاب صنعتی - حایزاهمیت بسزایی می باشد. امروزه مناظر شهری با انبوه سخت افزار بکار رفته در آنها پدیده ای نسبتاً جدید هستند.
اگر شما به تصاویر قدیمی یک شهر بنگرید ممکن است، چند تیر چراغ برق، نیمکتی درپارک، شیر آب آشامیدنی و علایم ساده را در سطح خیابان مشاهده کنید. به تدریج تسهیلات دیگری مانند چراغ های خیابانی منظم و پارکومترها برای خود جایی باز کردند و علایم و تصاویر تبلیغاتی جهت جلب توجه به رقابت پرداختند. کیسه های پلاستیکی، کاغذ ساندویچ فروشی ها و رواج فرهنگ دورانداختن، ازدیاد روز افزون زباله دان ها را به همراه آورد
مجموعه اجزایی که درفضاهای شهری چیده می شوند و به استفاده عموم جهت رفع نیازهای زیست محیطی می رسند و منظر و هویت شهری را، تحت شعاع قرار می دهد، مبلمان شهری گویند
بسیاری از عناصر به کار رفته در یک خیابان، سابقه ای به قدمت تمدن بشری دارند از جمله ی این عناصر می توان به انواع سرپناه و نشست گاهها اشاره کرد. برخی دیگر از این عناصر به طور مشخص معلول ابداع یا اختراعی تاریخی هستند به طور مثال نیاز به تلفن همگانی در مکان های عمومی پس از ظهور تلفن و فراگیری آن در اروپا و سایر نقاط شکل گرفت.
در بررسی سیر تحول شهر و خیابان نقطه ی عطف بسیار مهمی وجود دارد و آن انقلاب صنعتی است و این پدیده نه تنها بر سیمای ظاهری شهر تاثیر گذاشت بلکه تا اعماق وجودی جزئی ترین مسائل شهری ریشه دواند. وابستگی هایی را از بین برد و نیاز هایی را ایجاد کرد با ظهور طراحان قرن بیستمی از گوشه و کنار دنیا این شاخه از گرایش های طراحی هم بسیار گسترده و هم متنوع شد؛ نو آوری در مواد، فرایندهای تولید و فناوری طرح های کامل تر و جامع تری را سبب گشت. مفاهیمی هم چون یکپارچگی، هماهنگی، هویت و دوام در سر لوحه ی کار طراحی برای مجموعه اجزای مبلمان شهر قرار گرفت.
حال در آغاز قرن 21 آنچه بیش از همه مورد توجه قرار گرفته است، تخریب های جهانی زیست محیطی است می توان پیش بینی کرد که طراحی در آینده در صدد عرضه ی محصولاتی خواهد بود که با محیط زیست سازگار باشند مبلمان شهری نیز از این قاعده مستثنی نیست و اگر تا به حال کمتر بدان توجه شده است در آینده چنین نخواهد بود.
مبحث مبلمان شهری در کنار رفع نیاز های مادی گروههای مختلف استفاده کننده از فضاهای شهری؛ به بعد زیبا شناسانه آن نیز باید بپردازد و این زیبایی بیش از هر چیز حاصل هماهنگی، وحدت و تنوع، تکرار شوندگی و انعطاف پذیری عناصر دخیل در طراحی شهری است. چه در غیر این صورت نا به سامانی و بی هدفی که امروز به دلیل پراکنده کاری و خود محورها به اصطلاح صرفه ی اقتصادی و نبود الگو و ضوابط مناسب و استاندارد شده برای این عناصر بروز کرده چهره شهر را مخدوش نموده و راه گشا نیست.
این روزها نقش مبلمان شهری در خدمت رسانی به شهروندان هر شهر بر کسی پوشیده نیست،به طوری که در بسیاری از موارد برای پاسخ گویی به نیاز شهروندان در امر خدمات شهری، دقت فدای سرعت شده و حفظ هویت و زیبایی، به ویژه در مبلمان شهری، قربانی نیازهای مقطعی و نسنجیده ی روزمره ی شهر می شود.
-3-1فرضیه ها
فرضیه اول: به نظر می رسد جانمایی مبلمان و تجهیزات شهری فضاهای عمومی شهر اهواز متناسب با استانداردها، نمی باشد. فرضیه دوم: به نظر می رسد تجهیزات مبلمان شهری در زیتون کارمندی با شرایط اقلیمی منطقه تناسب ندارد.
-4-1روش پژوهش،جامعه آماری، روش تجزیه و تحلیل
مقاله حاضر بعنوان یک مطالعه کاربردی بر مبنای شیوه توصیفی -تحلیلی به انجام رسیده است. از پرسشنامه که توسط پژوهشگر تدوین شده و در آن پرسش هایی در مورد وضع موجود عناصرمبلمان شهری و میزان رضایت مندی شهروندان به کار برده شده است.این پرسشنامه براساس فرضیات تحقیق طراحی شده و بر اساس فرمول کوکران تنظیم و تدوین شده.برای سنجش روایی ابزار تحقیق از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است.
ضریب آلفای کرونباخ در شاخص های مورد سنجش - بیش از - 0/7 روایی ابزار تحقیق مورد پذیرش است.در مورد حجم نمونه سعی شده با توجه فرضیههای همبستگی، از هر محدوده حداقل 30 پرسشنامه و در مجموع حداقل 150 پرسشنامه تکمیل گردد. لازم به ذکر است در مورد انتخاب شهروندان، از روش نمونهگیری در دسترس استفاده شده است.تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از منابع اسنادی و کار میدانی - پرسشنامه - به وسیله نرم افزارSPSS استفاده شده است و برای بررسی و تحلیل مبلمان در منظر شهری از نرم افزار GIS استفاده شده است.
-5-1پیشینه تحقیق
قاسمی خوارزمی، - - 1389 در مقاله ای تحت عنوان "جایگاه نقش مبلمان شهری و منظرشهری در توسعه گردشگری شهری - مطالعه موردی شهر طرقبه - " این گونه بیان میدارد: که. شهر طرقبه میتواند در سایه قابلیتهای بالا، منابع و جاذبه ها و چشم اندازهای طبیعی و انسانی خود با بازنگری در ساماندهی مبلمان شهری بر جذابیتها خود افزوده و در جهت ایجاد محیطی جذاب جایگاه گردشگری خود را در سطح منطقه ارتقا بخشد.
معمار - - 1389 در مقاله خود تحت عنوان "مناسب سازی مبلمان و تجهیزات شهری" در این پژوهش سعی می شود کلیه جوانب برای مناسب سازی مبلمان شهری و تجهیزات و فضاهای شهری در نظر گرفته شود و با توجه به استانداردهای مربوطه ایده ها و نظرات جدید ارائه شود.
زیاری، مهدیان، بهنمیری - 1392 - در مقاله خود"بررسی و تحلیلی برمبلمان شهری از دریچه رضایت شهروندی و عملکرد مدیریت شهری" هدف پژوهش حاضر را بررسی و ساماندهی مبلمان شهری بخش مرکزی شهرکرمان خیابان شریعتی است برای رسیدن به این منظور ازروشهای میدانی اسنادی عکس ها و نقشه ها استفاده شده است و بررسی تطبیقی استانداردهای رایج مبلمان شهری با وضع موجود ازبخشهای دیگر این پژوهش است.
-2مبانی نظری
-1-2مبلمان شهری چیست؟
مبلمان شهری شامل عناصری میشوند که اولا در فضای باز عمومی شهر مکانیابی شوند و مورد استفاده عمومی باشند.ثانیا وجود آنها در فضای شهری به نیازی از نیازهای شهروندان پاسخ میدهند
-2-2تعریف و مفهوم خدمات شهری
به جرات میتوان ”خدمات شهری“را قلب ”مدیریت شهری“ دانست. چون آنچه در ارتباط مستقیم و منسجمی با زندگی روزانه شهروندان است و کیفیت زندگی آنان را تعیین میکند نحوه ارایه خدمات شهری توسط شهرداری - و دیگر نهادهای مرتبط - و نحوه دریافت آن خدمات توسط یکایک شهروندان است.
-3-2مبلمان و تجهیزات شهری
مبلمان و تجهیزات شهری شامل کلیه ملزومات و اثاثیه شهری که در محیط شهر قرار میگیرند و بیش از یکصد عنوان تقسیم بندی میشود؛ از نرده و میلههای راه بند و روشنایی گرفته تا ایستگاههای اتوبوس، سرویسهای بهداشتی، تابلوها، بیلبوردهای تبلیغاتی، سطل زباله و پلهای عابر پیاده.
تقسیمبندی عناصر مبلمان شهری به صورتهای مختلفی عنوان شده ولی در کل میتوان آنرا در چهار گروه اصلی معرفی نمود:
الف- مبلمان خیابانی
ب- مبلمان پارکی
ج- مبلمان ترافیکی
د- سازههای اطلاع رسانی و تبلیغاتی
-3یافته های تحقیق
-1-3محدوده مورد مطالعه
محله زیتون کارمندی در محدوده شهرداری منطقه 7 اهواز قرار دارد که جز محدوده ناحیه 2 می باشد محدوده ناحیه دو شامل : زیتون کارمندی ، ملیراه ، بهزادشهر،زوئیه ملیراه این محله از غرب به ملی راه و از شمال به کوی ملت و از جنوب به نیوسایت و از شرق به بلوار پاسداران محدود میشود. از جمله خیابانهای زیتون میتوان خیابانهای اصلی زیتون، فاطمی، کمیل، حجت، زمزم، زاهد و زمرد را نام برد.
شکل:1 موقعیت شهر اهواز - محله زیتون کارمندی شکل 2: محدوده محله زیتون کارمندی
