بخشی از مقاله
چکیده:
منابع جنگلی نقش مهمی در رفاه و کاهش فقر در مناطق روستایی و عشایری دارند به همین دلیل بشر در مواجهه با طبیعت و محیطزیست شیوه معقولی را اتخاذ ننموده و به جای جامعنگری و برنامهریزی برای بهرهبرداری پایدار از این منابع، به بهرهکشی و منفعت جویی ناپایدار از آن پرداخته است. از این رو طبیعت در دهههای اخیر در اثر عوامل گوناگون که عمده آن عوامل اجتماعی و اقتصادی میباشد، دچار آسیبهای جدی و نگران کننده شده است. از آنجایی که وابستگی معیشتی مردم محلی به عرصههای جنگلی یکی از دلایل اصلی و عمده تخریب و کاهش سطوح جنگل ها در دنیا به شمار می رود در این مطالعه سعی بر آن شد با مرور مطالعات و پژوهشهای صورت گرفته در حوزه معیشت جنگلنشینان، به تحلیل آسیبها و عوامل موثر این نوع معیشت بر مدیریت جنگلهای کشور پرداخته شود و بدین منظور از روش تحلیل اسنادی بهره گرفته شد.
در این راستا با جمعآوری اسناد و مطالعات مرتبط و طبقه بندی آن ها، تفسیر این مطالعات در بخش های تمرکز و پراکنش جغرافیایی و رویشگاهی، روش و ابزار شناسی و در نهایت تحلیل نتایج صورت گرفته است. نتایج نشان میدهد، توجه و تمرکز طرحهای جنگلداری و مدیریت جنگل به مسائل اجتماعی جنگل تنها راه مرتفع نمودن تدریجی تخریب جنگل توسط مردم محلی است که این امر در سایه توجه به مشارکت و دخالت موثر مردم در برنامهریزی و اجرای این طرحها است.
-1 مقدمه
بشر در مواجهه با طبیعت و محیطزیست، که بقای وی به طور اجتنابناپذیری به آن وابسته است شیوه معقولی را اتخاذ ننموده و به جای جامعنگری و برنامهریزی برای بهرهبرداری پایدار از این منابع، به بهرهکشی و منفعت جویی ناپایدار از آن پرداخته است - چمنی و همکاران 3، . - 2005 از این رو طبیعت در دهههای اخیر در اثر عوامل گوناگون که عمده آن عوامل اجتماعی و اقتصادی میباشد، دچار آسیبهای جدی و نگران کننده شده است. به عبارت دیگر نظام بهرهبرداری از منابع طبیعی این وضعیت را بوجود آورده است.
از اجزای این نظام بهره برداری، نوع منابع و مالکیت، قوانین و قواعد بهرهبرداری، دستگاهها و تشکیلات نظارتی از یک طرف، وضعیت و جایگاه اجتماعی و اقتصادی بهره برداران از طرف دیگر، شرایط ناپایدار مدیریت منابع طبیعی را شکل داده است - سازمان برنامه و بودجه، . - 1370 جنگلها در مقیاس ملی و بینالمللی، دارای منافع متعددی هستند. با این حال در مقیاس محلی، در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، بخشی از درآمد مردم ساکن در داخل یا اطراف جنگل از این منابع بدست
مجموعه کامل آثار و مقالات برگزیده نهمین کنگره پیشگامان پیشرفت
میآید که به این درآمد، وابستگی به جنگل گفته میشود - پیهالا 1و همکاران، 2006؛ زنتنو 2 و همکاران، . - 2013 بیش از 1/6 میلیارد نفر در دنیا به اشکال مختلف به جنگل برای تأمین معیشت وابسته هستند. حدود 60 میلیون نفر از افراد بومی و ساکن در جنگلها تمام نیازهای اولیه و ضروری خود را به طور کامل از منابع جنگلی تامین میکنند، 350 میلیون نفر در داخل یا مجاورت جنگلهای متراکم زندگی می کنند که به طور گسترده برای تأمین معیشت و درآمد به این منابع وابسته هستند - بانک جهانی 3، . - 2001 وابستگی معیشتی مردم محلی به عرصه های جنگلی یکی از دلایل اصلی و عمده تخریب و کاهش سطوح جنگل ها در دنیا به شمار میرود - فائو 4، . - 2010 در کشور ما نیز این روند به وضوح دیده میشود.
به همین علت این موضوع یکی شاخص های مهم و تأثیرگذار بر فرایند برنامه ریزی و مدیریت منابع جنگلی است که لازم است سیاست گذاری های مناسب و متناسب با آن در مناطق جنگلی اتخاذ شود. در همین راستا در این مطالعه سعی بر آن شد با مرور مطالعات و پژوهشهای صورت گرفته در حوزه معیشت جنگلنشینان، به تحلیل آسیبها و عوامل موثر این نوع معیشت بر مدیریت جنگلهای کشور پرداخته شود.
-2 روش و پژوهش های مورد بررسی
جهت بررسی پژوهش های صورت گرفته در حوزه معیشت جنگل نشینان در کشور از روش تحلیل اسنادی بهره گرفته شد. در این راستا با جمع آوری اسناد و مطالعات مرتبط و طبقه بندی آنها، تفسیر این مطالعات در بخش های تمرکز و پراکنش جغرافیایی و رویشگاهی، روش و ابزار شناسی و در نهایت تحلیل نتایج صورت گرفته است. در مجموع 29 مقاله، 20 پایان نامه، 11 طرح پژوهشی و یک کتاب مورد بررسی قرار گرفت. در جدول1 مشخصات پژوهشهای مورد بررسی در این مطالعه آمده است. همانطور که مشاهده میشود بیشترین روشهای مورد استفاده در این مطالعات، روشهای اسنادی و پیمایش میدانی میباشد. تجزیه دادها نیز غالبا با استفاده از روشهای آمار توصیفی و تحلیلی و نرم افزار اسپیاس اس5 صورت گرفته است. همچنین ابزار پرسشنامه تقریبا در تمام مطالعات ثابت میباشد.
