بخشی از مقاله
چکیده
در حال حاضر صنعت توریسم به عنوان یکی از موارد ویژه درآمدزا در اکثر کشور ها مطرح گشته است و همگی سعی بر آن دارند تا گوی سبقت را از دیگری بربایند. در این بین کشورهایی موفق خواهند بود که بتوانند به برنامه ریزی دقیق و همه جانبه این صنعت نوپا را در مسیر صحیح ان هدایت نمایند و شناخت پهنه های مناسب برای گردشگری به لحاظ آسایش اقلیمی از موارد مهم در برنامه ریزی گردشگری می باشد.
به همین منظور در این پژوهش نیز ابتدا به بر شمردن جذابیت های توریستی منطقه سراوان پرداخته شده و سپس برای برآورد آسایش اقلیمی در جهت برنامه ریزی توریسم منطقه سراوان در راستای توسعه پایدار، از شاخص آسایش اقلیمی ترموهیگرومتریک بهره گرفته شده است. بدین جهت داده های مورد نیاز از سایت هواشناسی استخراج و با استفاده از شاخص ترموهیگرومتریک، تحلیل ها صورت پذیرفت و نتایج در جداول ارائه گردید.
با توجه به این تحلیل ها مشاهده گردید که در منطقه سراوان در ماه های آوریل، می، ژوئن، آگوست، سپتامبر و اکتبر احساس راحتی وجود داشته و در ماه های ژانویه، فوریه، نوامبر و دسامبر احساس سرما و تنها در ماه ژوئیه احساس گرما وجود دارد. و شناخت آسایش اقلیمی راه حلی در این زمینه می باشد و گردشگران بایستی در ماه هایی که آسایش اقلیمی در منطقه وجود دارد به منطقه سفر نموده یا اینکه اگر بخواهند در فصولی غیر ار این فصول به این دیار سفر نمایند حتما همراه خود تجهیزات لازم یا برنامه ریزی های دقیق را انجام داده تا بتوانند از جذابیت های بسیار زیبا و غنی این منطقه استفاده بهینه را نموده و خاطره ای خوش را با خود به یادگار برند.
-1مقدمه
ظهور گردشگری سریع و پایدار در طول 50 سال گذشته یکی از پدیده های قابل توجه زمان ما است - - Becken and - E. .Hay, 2007:17 با توجه به گزارش UNWTO تعداد ورودی گردشگران بین المللی از 200 ملیون نفر در سال 1980 به 922 ملیون نفر در سال 2008 رسیده است و نیز این سازمان پیش بینی کرده است این رقم به 1.6 بیلیون ورودی در سال 2020 برسد. در عین حال بر اساس آمار ها، سالانه حدود 3.5 میلیارد سفر در جهان انجام می شود که 700 ملیون آن بین کشوری و 800 ملیون مسافرت داخلی است - دفتر مطالعات اقتصادی، . - 4: 1388 اهمیت اقتصادی این بخش در سال 2008 نشان داده که 9.6 درصد از محصولات ناخالص داخلی و 7.9 در صد از اشتغال جهانی را این بخش در جهان به خود اختصاص داده است - scott and .lemieux,2009: 1 - این مهم نشان دهنده آن است که این صنعت در اقتصاد جهانی و ملی بسیار با اهمیت بوده و ضرورت برنامه ریزی در این امر بیش از پیش نمایان می گردد.
یکی از مواردی که می تواند به امر برنامه ریزی در این زمینه کمک شایانی نماید، شناخت و پهنه بندی زیست اقلیم یک منطقه یا کشور می باشد؛ زیرا آب و هوای هر ناحیه مرکب از کلیه عوامل و عناصر آب و هوایی آن ناحیه است و هنگام تقسیم بندی باید همه آن عوامل و عناصر در نظر گرفته شود. به عبارت دیگرآب و هوا یکی از مهم ترین و موثرترین پدیده های زندگی انسان است شناخت ویژگی های طبیعی هر منطقه، بخصوص آب و هوا می تواند در امر برنامه ریزی و آمایش سرزمین نقش عمده ای ایفا نماید و پهنه بندی اقلیمی یا در واقع شناسایی پهنه هایی که دارای آب وهوای یکسانی باشند، جهت دستیابی به توسعه همه جانبه در ابعاد مختلف زمانی- مکانی ضروری می باشد در گذشته دانشمندان زیادی مثل ارسطو، منتسکیو و هانتینگتون و غیره بر اثر قطعی آب و هوا در فعالیت های انسانی تاکید داشتند، امروزه نیز نفوذ آب و هوا در فعالیت های انسانی مشهود است، چنانکه معمولاً انسان نتیجه فعالیت های خود را سازگار با محیط و آب و هوا تنظیم و کنترل می کند - ابراهیم زاده و همکاران، . - 33 :1388 در ارتباط با آسایش اقلیمی و تاثیر اقلیم بر توریسم در دنیا کارهای زیادی صورت گرفته است .
برتیلا و همکاران - 2006، - 913 در مورد مطالعه تغییر اقلیم روی گردشگری به مطالعه پرداختند و هارتز و همکاران - 2006، - 73 در مورد اقلیم شناسی استراحتی آریزونای آمریکا، همچنین زنگین و همکاران - - 2009 در مورد آسایش زیست اقلیمی در مسیر ارض روم- ریز با سیستم اطلاعات جغرافیایی به مطالعه پرداخته اند. احمدآبادی و رزاقی - - 1385 به بررسی اقلیم زیستی ایران در رابطه با فعالیت گردشگری ودر مورد آسایش شهرها - Balafoutis - 1987 و Dear - 1989 - و Geiger - 1965 - به تحقیق و بررسی پرداخته اند.
-2موقعیت منطقه مورد مطالعه
شهر سراوان به عنولن مرکز شهرستان سراوان یکی از شهر های استان سیستا ن و بلوچستان می باشد که از نظر جغرافیایی در 62 درجه و 20 دقیقه خاوری و 27 درجه و 22 دقیقه شمالی قرار دارد ودر34 0 کیلومتری جنوب خاوری زاهدان در مسیر راه خاش - کهک قرا رگرفته است. سراوان به طور کلی کوهستانی و هوای آن نسبت به بلوچستان مرکزی خنک و مطلوب تر است. حداکثر درجه حرارت در تابستان 43 درجه سانتیگراد و حداقل در زمستان 40 درجه و میزان بارندگی سالانه 158 میلیمتراست مهمترین جبال آن بمپشت است که رود ماشکیل در واحه شمال آن از طرف مغرب به مشرق در تمام مدت سال جاری و سبب عمران و آبادی این ناحیه گردیده است این ناحیه دارای قراء متعدد و قلاع محکم و مرتفعی است که قالبا از ابنیه قدیمی محسوب و در موقع زد و خورد استحکامات و پناهگاه ساکنین آنجا بوده است موقعیت شهر سراوان را در استان سیستان و بلوچستان نشان می دهد.
-3روش کار
در این مقاله که با هدف برآورد آسایش اقلیمی سراوان با توجه به وجود داشت آثار متعدد تاریخی و جذابیت های فرهنگی - اجتماعی و اکوتوریستی برای بهره برداری بهینه و برنامه ریزی دقیق تر ، تدوین یافته است. بدین منظور در ابتدا به شناسایی جذابیت های توریستی سراوان به ترتیب جذابیت های تاریخی ، فرهنگی -اجتماعی و اکوتوریستی پرداخته شده و مواردی از آن بیان گردیده و سپس با توجه به این موارد وبا استفاده از شاخص ترموهیگرومتریک به برآورد آسایش زیست اقلیمی این شهر پرداخته شده که در ابتدا داده های مورد نیاز - دمای نقطه شبنم و میانگین دمای خشک - از سایت هواشناسی - - www.chaharmahalmet.irبه مدت 19سال - - 2005-1986 استخراج و سپس آسایش اقلیمی محاسبه شده و در نهایت به تجزیه و تحلیل و تطبیق میزان آسایش با جذابیت های توریستی سراوان اقدام شده و در نهایت نتیجه گیری به عمل آمد.
-4ظرفیت توریستی شهرستان سراوان
شهرستان سراوان دارای جاذبه های توریستی متنوعی می باشد که در این پژوهش برای شناخت بیشتر و آسانی کار به دسته بندی آنها به صورت جاذبه های تاریخی، فرهنگی-اجتماعی و اکوتوریستی پرداخته شده است.
-1-4جاذبه های تاریخی
شهرستان سراوان دارای جاذبه های تاریخی متعددی می باشد و آثار و سندیات تاریخی این شهرستان دارای تمدنی 12000 ساله می باشد که در این مجال فقط به تعدادی از شاخص های آنها اشاره می شود. جدول - - 1 تعدادی از جاذبه های تاریخی سراوان را نشان می دهد.
