بخشی از مقاله
چکیده:
گردشگری از دیرباز با اشکال خاص خود در جوامع بشری بر اساس انگیزه، اصل سفر و جابه جایی وجود داشته و طی مراحل مختلف سیر تکاملی خود را طی کرده است. در سالیان اخیر بخش قابل توجهی از مطالعات شهری به بررسی پیرامون این موضوع گسیل داشته شده است که نتایج درخوری نیز در برداشته است. این مقاله توصیفی تحلیلی با بررسی مکانها تاریخی - مذهبی، اکوتوریستی و جذاب طبیعی شهرستان شاهرود سعی در ارائه تعریف دقیقی از وضعیت توریستی این شهر داشته و با زیر ذره بین بردن ناب ترین و جذاب ترینِ این مکانهای توریستی به صورت کلی اما ظریف آنها را توصیف کرده است. و با بهرگیری از مشاهدات میدانی و کتابخانه ای سعی در مستند سازی پیرامون این جاذبه های توریستی شده است.
فراوانی جاذبه های توریستی در جای جای این شهرستان نشان از ظرفیت های وسیع گردشگری این شهرستان، و بررسی حول این موضوع گویای اهمیت و ارزش این جاذبه های توریستی در بین علاقمندان و دلسوزان این شهرستان است نتایج بررسی ها نشان می دهد که گامهایی هرچند ناقص در جهت به نمایش درآوردن زیبائیهای این شهرستان برداشته شده است اما کامل نمی باشد همچنین پیشنهاد می گردد که جهت ترویج امر گردشگری در این شهرستان در ابتدا به شناسایی عمیق توانائیهای توریستی این شهرستان پرداخته و در همین راستا در جهت جذب نیروهای کارآمد برای ساماندهی و متجلی ساختن ارزشهای توریستی این شهرستان اقدام شود و در پایان به تبلیغات گسترده در جهت شناساندن همه این زیبائیها از هر طریقی اقدام گردد.
1 مقدمه:
امروزه صنعت گردشگری در دنیا ، یکی از منابع مهم درآمد و در عین حال از عوامل موثر در تبادلات فرهنگی بین کشورهاست و به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی جهان حائز اهمیت ویژه ای است . این صنعت در دنیا سومین پدیده اقتصادی بعد از صنایع نفت و خودرو سازی است . - کاظمی، 1386 ، . - 1 گردشگری در حال بسط و رشد شتابان است و این در حالی است که جهان معاصر به دلایل متعدد از جمله اختراعات تکنولوژیکی در زمینه ارتباطات و اطلاعات به سمت فشردگی هر چه بیشتر فضا و زمان پیش می رود و این امر خود تسهیل کننده جابه جایی میلیون ها گردشگر در تمام نقاط کره زمین است - پاپلی یزدی، 1386، - 8 اهمیت و عظمت گردشگری به ایجاد فرصت های شغلی و در آمد محدود نمی گردد .
در صورت برنامه ریزی و توسعه از پیش اندیشیده شده ، گردشگری قادر است منافع مستقیم و غیر مستقیم اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و محیطی را ایجاد و سهم قابل توجهی را در توسعه ملی ایفا نماید . - معصومی، 1385، - 10 ایران از جمله کشورهای صاحب تمدن بشری است. که درای آثار و ابنیه بجا مانده گذشته است که امروزه بعنوان جاذبه های توریستی کشور مطرح است. - موحد، 1381؛ - 36 با توجه به این که ایران طبق آمار سازمان جهانی گردشگری ، دارای رتبه پنجم جاذبه های طبیعی و رتبه دهم جاذبه های باستانی و تاریخی می باشد لزوم توجه بیشتر به این بخش و سرمایه گذاری و برنامه ریزی عاقلانه را می طلبد .
.2 گردشگری:
توریسم واژه ای فرانسوی است که از ریشه تور گرفته شده است. تور در زبان فرانسه به معنای حرکت دورانی، عملِ پیمودن، طی کردن، سیر کردن و گردش کردن است. - بقایی و نوروزی، 1384، - 16 بر اساس تعاریف سازمان جهانی توریسم » - wto - توریسم« شامل فعالیتهای اشخاصی است که به خارج از محیط عمومی و معمولی خود مسافرت کرده و در آنجا اقامت می کنند، مشروط بر اینکه این اقامت کمتر از یک روز و بیشتر از یکسال نبوده و با اهدافی همانند تفرج، تجارت و غیره در ارتباط باشد. - حسین زاده دلیر و حیدری، 1382، 25و - 26 اسمید توریسم را شامل همه فعالیتهایی می داند که به وسیله یک گردشگر در طول مدتی که او بدلائل شخصی یا حرفه اش، در جائی دور از مکانی که او معمولاً زندگی می کند انجام می دهد. - Smid, 2002, P23 - .
.1-2 توریسم شهری:
تقسیم بندی شهرها براساس محیط بوجود آمده بر اساس فعالیت که سایر فعالیت های شهری را تحت الشعاع خود قرار داده و شهر بر اساس آن نوع فعالیت بیشتر شناخته می شود، تقسیم بندی می شود. مانند شهرهای: تفرجگاهی و تفریحی، شهرهای هنری و موزه ای، شهرهای فستیوال و کنگره ای، شهرهای فرهنگی، شهرهای مذهبی و زیارتگاهی، شهرهای درمانی و آسایشگاهی، برف شهر ها و شهرهای بازنشستگان. اما توریسم شهری ترکیب پیچیده ای از فعالیتهای مختلف است که از بهم پیوستن محیط ویژه و قادر ساختن شهر در جذب بازدید کنندگان است.
همین راستا جاذبه های شهری یکی از عوامل مهم در بازار صنعت گردشگری است و تاریخی بودن شهر و جاذبه های آن از نکات مهم شهر و مورد توجه مردم تلقی می شود. که نمایشگر سبک و زندگی انسان امروزی در داخل یا همسایگی فضا و معماری گذشته است و در این بین ساختمانهای تاریخی و جالب توجه بیان و تصویری از شهر را بیان می سازد که نشانه و نماد آن شهر است. این ویژگی عاملی مهم در جلب توجه توریست شهری است، و توریست برای شناخت و فهم آن یا لذت بردن از آن هزینه پرداخت می- نماید.
.2-2 گردشگری روستائی:
گردشگری روستائی عبارت است از فعالیتها و گونه های مختلف گردشگری در محیطهای مختلف روستائی و پیرامون آنها که در بردارنده ارزشها و آثار متفاوتی برای محیط زیست روستا طبیعی - انسانی می باشد. بر این اساس می توان گردشگری روستائی را در برگیرنده زمینه های مختلف فعالیتهای گردشگری چون سکونتگاهها، رویدادها، جشنواره ها، ورزشها و تفریحات گوناگون دانست که در محیط روستا شکل می گیرند.
.3-2 اکو توریسم:
اکوتوریسم پدیده ای نسبتاً ساده در صنعت جهانگردی است که فقط بخشی از کل این صنعت را تشکیل می - دهد. این شکل از جهانگردی فعالیتهای فراغتی انسان را عمدتاً در طبیعت امکان پذیر می سازد و مبتنی بر مسافرتهای هدفمند توأم با برداشت های فرهنگی، معنوی، دیدار و مطالعه از جاذبه های طبیعی و بهره گیری و لذت جوئی از پدیده های متنوع آن است. اکوتوریسم از طیف گسترده ای از گزینه های ویژه تشکیل شده است و از بازدید علمی تا یک بازدید اتفاقی در یک منطقه طبیعی به عنوان فعالیت آخر هفته یا بخش جنبی از یک مسافرت کلی و طولانی را شامل می شود.
چشم اندازها و مناظر زیبای طبیعت مانند سواحل دریاها، تالاب ها، جزایر، بیشه زارها، و نقاط سرسبز و خرم، گیاهان وحشی، جنگل ها و پارکهای ملی، نواحی تفرجگاهی، مناطق کوهستانی و ییلاقی، پتانسیل های ورزشی - تفریحی مانند غار پیمائی و کوهنوردی، کوهپیمائی، کاوشهای زمین شناسی، پیاده روی در طبیعت، شنا، قایقرانی، ماهیگیری و استفاده از غذاهای دریایی، جاذبه های مؤثر در درمان مانند چشمه های آب معدنی و حتی مناطق بیابانی و کویری از کانون ها و جاذبه های توریست پذیر این نوع از جهانگردی است.
.4-2 توریسم زیارتی و مذهبی:
یکی از رایج ترین اشکال گردشگری، توریسم زیارتی است. جاذبه های مذهبی و زیارتی با اعتقادات مردم و مذهب آنان در رابطه است بطوریکه برخی از مذاهب دینی بر انجام فرائض دینی در اماکن خاص نظر دارند مانند: مکه، مدینه، بیت المقدس. برخی دیگر از اماکن مذهبی به دلیل اعتقاد و اهمیت دینی آن و یا محل دفن رهبران دینی مورد توجه است چون: مشهد، عتبات عالیات - کربلا، نجف اشرف، کاظمین، سامراء - ، قم، شیراز، و ... .
.5-2 گردشگری تاریخی:
سایت های باستان شناسی، تاریخی و فرهنگی شامل؛ یادمان های ملی و فرهنگی، ساختمان های تاریخی، ساختمان های مهم مذهبی و مکان هایی که در آن یک اتفاق مهم تاریخی یا مذهبی رخ داده باشد. فرهنگ شرقی به علت قدمت بسیار زیاد خود، موارد بسیاری از این گونه را داراست .انواع معابد بودایی، مساجد اسلامی، کاخ ها و ساختمان های تاریخی، آرامگاه ها و مقبره ها، تپه ها و سایت های باستانی، اماکن مقدس مذهبی و... از جمله آن هستند. جذابیت این نوع از منابع گردشگری فرهنگی، به علت قدمت تاریخی یا ارزش مذهبی و ملی آن است. به طوری که گاهی معرف یک ملت، یک قوم یا یک تمدن هستند.
