بخشی از مقاله
چکیده
هر یک از توانها و جاذبههای زیست محیطی که با نقش فراغتی انسان در ارتباط هستند به گردشگری، اشکال متفاوتی میبخشند موجت تنوع فعالیتهای فراغتی و چشم اندازهای گوناگون گردشگری میگردند. گونههای زینتی موجود در این منطقه حفاظت شده افراد زیادی را سالانه به عنوان توریسم و گردشگری جذب مینمایند. حضور سه گونه انحصاری ایران
که منحصر به استان هرمزگان میباشند در ضمنAcacia orfeta،Acacia tortilisوElionorus royleanus که اندمیک ایران نمیباشند در ایران منحصراٌ در استان هرمزگان پراکنش دارند که در محدوده منطقه حفاظت شده گنو انتشار دارند نیز به اهمیت جاذبه های گردشگری این منطقه میافزاید. با بررسی ارزش تعدادی از گونهها، گونه-های زینتی2درصد مجموع کل گونههای بررسی شده را تشکیل دادند. پراکنش گونه ریواس در ارتفاعات میانی جذابیت چشمگیری دارد. از گونههای گلدار منطقه حفاظت شده گنو میتوان به گونه چندساله پامچال صخره ای - Dionysia - revolute اشاره نمود که با گلهای زردرنگ در فصل بهار جلوه گری می کند که باعث جذب گردشگران زیادی در آن منطقه می شود.
مقدمه
امروزه صنعت گردشگرییکی از اشتغال زاترین ودرآمدزاترین صنایع به شمار میرود و پیش بینی میشود که در سدهی اخیر صنعت پیشتاز باشد و سیر صعودی آن ادامه یابد و غالب کشورهای جهان، تلاش گستردهای در جهت تقویت و بهبود وضعیت آن انجام دهند. ماشین شدن زندگی مردم، تمایل آنان را برای گذراندن اوقات فراغت درمحیطهای طبیعی و روستایی اطراف شهرها افزایش داده است. روشن است که نقش ارزندهی فرهنگی و اجتماعی این صنعت پایدرا میتواند فراتر از جوانب اقتصادی آن باشد و کرانههایش قلمرو فرهنگ جامعه، محیط زیست و حتی سیاست را نیز در برمیگیرد و میتوان ادعا نمود که این صنعت در استحکام پیوندهای اجتماعی جوامع و بسط و گسترش روابط بین المللی و برقراری استمرار صلح جهانی سهم بهسزایی دارد. - 3 هر یک از توانها و جاذبههای زیست محیطی که با نقش فراغتی انسان در ارتباط هستند به گردشگری، اشکال متفاوتی می-بخشند و موجت تنوع فعالیتهای فراغتی و چشم اندازهای گوناگون گردشگری میگردند. شرایط اقتصادی، بینش فرهنگی، اجتماعی مردم نیز با توجه به تسهیلات، امکانات و تأسیسات جهانگردی موجود، زمینههایلازم را برای گذراندن اوقات فراغت آنها به وجود می آورد، به طوری که هریک از گروههای انسانی در جوامع مختلف، شیوههای متفاوتی از گذراندان اوقات فراغت را چه به صورت انفرادی و گروهییا به شکل سازمان یافته برمیگزینند - حیدری، 1389، . - 15 توسعه پایدار ایجاب میکند که بخشی از اراضی کره زمین به عنوان مناطق حفاظت شده کنار گذاشته شوند، - 48 این مناطق و از جمله پارکهای ملی به توجه به افزایش رو به رشد جمعیت جهان با حفاظت میراثهای طبیعی و فرهنگی به منظور استفاده مردم و تضمین تعادل اکولوژیک نقش مهمی در جامعه انسانی ایفا میکنند از آنجایی که محیط زیست طبیعی توان اکولوژیکی محدودی را برای استفاده بشر داراست و اکوسیستمهای طبیعی از گزینههای زیستی بشری محسوب میگردند حفظ آنها برای نسل های آینده ضرورت دارد و
یکی از این مناطق حفاظت شده در کره زمین، منطقه حفاظت شده گنو نام دارد که با داشتن مساحتی حدود % 0/6 سطح استان هرمزگان %60 گونههای استان را در خود جای داده است - ضعیفی،1380، - 52 ، بنابراین از نظر تنوع گیاهییک منطقه خاص به حساب میآید. به دلیل شرایط خاص اقلیمی - اقلیم خلیج - عمانی و ایرانی - تورانی - و ارتفاعی و از طرفی به علت وابستگی به رشته کوه زاگرس و تاثیر پذیری از گستره بزرگ آبهای جنوبی کشور، شرایط اکولوژیکی خاصی را به و جود آورده است که پیامد آن تنوع گیاهی بینظیری است که سبب شده این منطقه بدون اغراق به عنوان یکی از مهمترین مناطق حفاظت شده کشور قلمداد شود. 1 - 50، به طور کلی فلور کوه گنو را 516 گونه گیاهی معرفی کردهاند که به 72 تیره و 317 جنس تعلق دارند. مهمترین تیرههای گیاهی منطقه از نظر فراوانی گونهای عبارتند از که تعداد گونههای این تیره به ترتیب گونه میباشند. در منطقه مورد مطالعه سه گونه انحصاری ایران Zhumeria منحصر به استان هرمزگان میباشند - نجفی و همکاران، که اندمیک ایران نمیباشند در ایران منحصراٌ در استان هرمزگان پراکنش دارند که در محدوده منطقه حفاظت شده گنو نیز انتشار دارند - نجفی و همکاران، 1384، . - 50 با توجه به شرایط اکولوژیکی متنوع حاکم بر منطقه فلور آن از چنان غنایی برخوردار است که علیرغم سطح محدود آن 0/6 - درصد سطح
استان هرمزگان - - 52 به ترتیب 60/7 و 62/3 درصد فلور استان هرمزگان را در خود جای داده است. در پژوهش حاضر به بررسی تعدادی از ارزش گونههای - دارویی، صنعتی، علوفهای، مرتعی - کوه گنو و جاذبههای گردشگری این منطقه حفاظت شده پرداخته میشود.
منطقه مورد مطالعه
منطقه حفاظت شده گنو بهوسعت حدود 4300 هکتار در 30 کیلومتری شمال غرب بندرعباس از ارتفاع حدود 50 تا 2347 متر از سطح دریا، در مختصات 27 18 50 تا 27 29 16 عرض شمالی و 55 57 30 درجه تا 56 18 4 طول شرقی واقع شده است. منطقه حفاظتشده گنو در سال1351 به مساحت 82400 هکتار بهعنوان منطقه حفاظتشده مورد تصویب شورای عالی محیطزیست قرارگرفت و در سال 1354 بر اساس ارزیابیهای به عمل آمده بهعنوان ذخیرهگاه زیستکره توسط یونسکو نیز پذیرفته شد. در سال 1361 برای رفع تعارضهای موجود در منطقه عنوان پارک ملی از آن خذف - زهزاد و مجنونیان، 1376، - 51 و با کاهش وسعت آن به میزان حدود 4300 هکتار تحت عنوان منطقه حفاظتشده معرفی شد. کوه گنو بهعلت موقعیت جغرافیایی آن، از گستره بزرگ آبی خلیجفارس و دریایعمان واقع در جنوب منطقه، شرایط توپوگرافی، اثرهای کوهستانی و همچنین بهعلت تغییرات ارتفاعی آن که میزان بارندگی و دما را متأثر میسازد، موقعیت اکولوژیکی ویژهای را به وجود آورده است. این کوه در مقایسه با آب و هوای گرم بندرعباس دارای آب و هوای نسبتاً معتدل است و به همین مناسبت از اهمیت خاصی برخوردار میباشد. پوشش گیاهی آن بسیار جالب و قابلتوجه است، به طوری که اداره محیط زیست هرمزگان برای حفظ و حراست از آنها تمام پوشش گیاهی این منطقه را مورد حفاظت و کنترل خود در آورده است. تنوع پوشش گیاهی این کوه، از دامنه تا قلهی کوه، مشتمل بر انواع درختان گرمسیری، استپ بیابانی، استپ کوهپایهای و گونههای گیاهی نواحی سردسیری است. در دامنه کوه، ابتدا بوتههای پراکندهای رشد کردهاند که انواع خانواده گندمیان، گون و تک درختهای مغیر - مغیلان - در میان آنها وجود دارد. بالاتر از دامنه، نوع گیاهان تغییر میکند، به طوری که در ارتفاع 1800 متری، بادام وحشی گونه غالب را تشکیل میدهد؛ در حالی که دیگر گونههاییاد شده، در ارتفاع 2300 متری مشاهده میشوند. به علت کاهش دما، درختان سردسیری نظیر کاج، سرو، زیتون وحشی و شمشاد وحشی به صورت انبوه روییدهاند. انبوهیِ این درختان در استان هرمزگان تعجبآور است. درختان این ناحیه هرازگاهی در اثر صاعقه در وسعت زیادی آتش میگیرند. از گیاهان دیگر ارتفاعات گنو، انواع گیاهان دارویی است که مورد توجه محققان و پژوهشگران میباشند.
نتایج
با بررسی ارزش - دارویی، صنعتی، مرتعی، علوفهای، خوراکی و زینتی - 200 گونه از مجموع 516 گونه منطقه حفاظت شده کوه گنو با توجه به نمودار - 1 - بیشترین درصد به گونههای با ارزش مرتعی%42 و کمترین درصد ارزش گونهای به گونههایی با ارزش زینتی%2 تعلق گرفت. و گونههایی با ارزش دارویی ، صنعتی وخوراکی به ترتیب با 24/6، 6 و 4/6 درصد محاسبه شدند.
