بخشی از مقاله
چکیده
چشمه های آبگرم هفت آباد در غرب شهرستان ارومیه و در نزدیکی سیلوانا قرار دارند. مجموعه چشمه های هفت آباد شامل سه چشمه آبگرم می گردد که در مجاورت یکدیگر و کنار بستر رودخانه باران دوز چای قرار دارند. در اطراف چشمه های مذکور تعداد بسیار زیادی چشمه کوچک نیز وجود دارند که با مشاهده خروج حبابهای گاز CO2 می توان به وجود آنها پی برد. فاصله چشمه ها تا مرکز شهرستان ارومیه 45 کیلومتر و درجه حرارت آنها بین 32 تا 34 درجه سانتی گراد متغیر می باشد. بیرون زدگی این چشمه ها در مسیر رودخانه و حتی در بستر رود خانه همراه با رسوبات تراورتنی یکی از مناظر دیدنی زمین گردشگری این منطقه به شمار می رود. در نزدیکی این چشمه ها تعداد قابل توجهی گسل اصلی و یک تراس دیده می شود که بدون شک در پیدایش چشمه ها نقش مهمی دارند.
مقدمه
چشمه های آبگرم از مهمترین نشانه های وجود منابع انرژی زمین گرمایی در یک منطقه می باشند و به دلیل ارتباط این چشمه ها با مخازن زمین گرمایی، می توانند اطلاعات مفیدی را در خصوص پتانسیل انرژی زمین گرمایی منطقه اکتشافی ارائه دهند، . - Ibrahim, 2004 - امروزه چشمه های آبگرم به عنوان یکی از پدیده های طبیعی جهت جذب گردشگر به شمار می روند. از آب این چشمه ها می توان در مجتمع های آب درمانی استفاده نمود. به منظور مطالعه چشمه های آبگرم یک منطقه، بررسی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی چشمه ها و همچنین شرایط زمین شناسی مناطق اطراف آنها ضروری می باشد.
بحث
معرفی چشمه های آبگرم
منطقه زمین گرمایی هفت آباد در غرب شهرستان ارومیه و در نزدیکی سیلوانا قرار دارد. برای دسترسی به چشمه ها می بایست از ارومیه به سمت سیلوانا حرکت نمود. پس از طی 28 کیلومتر، یک سه راهی به چشم می خورد که از این سه راهی تا روستای هفت آباد حدود 15 کیلومتر فاصله است. بعد از آن روستای بی بکران قرار دارد که چشمه ها در مجاورت این روستا و در کنار بستر یک رودخانه قرار دارند. شکل - 1 - تصویر ماهواره ای موقعیت چشمه ها نسبت به شهرستان ارومیه را نشان می دهد.
موقعیت مکانی چشمه های آبگرم هفت آباد در شهرستان ارومیه
در روستای بی بکران، سه چشمه آبگرم به نامهای هفت آباد - 1 - ، - 2 - و - - 3 وجود دارد، شکل . - 2 - محدوده دمایی چشمه ها بین 32 تا 34 درجه سانتی گراد بوده و دبی آنها نیز بین 1 تا 6 لیتر بر ثانیه متغیر می باشد. در حال حاضر از بین این چشمه ها فقط چشمه هفت آباد - 2 - مورد استفاده قرار می گیرد. این چشمه دارای دو مظهر می باشد که یکی از آنها در رودخانه رها شده و آب مظهر دیگر آن به سمت دو استخر مجزا هدایت می شود که به صورت خصوصی اداره می گردند.
نمایی از مظهر چشمه های آبگرم هفت آباد در منطقه سیلوانا
ویژگی های فیزیکی و مختصات جغرافیایی هر یک از چشمه های آبگرم هفت آباد در جدول - 1 - ارائه شده است.
زمین شناسی منطقه
همانگونه که در شکل - 3 - مشخص شده است در نزدیکی چشمه های آبگرم هفت آباد هیچگونه عارضه زمین شناسی خاصی بر روی نقشه دیده نمی شود. احتمالاً رسوبات ناشی از رودخانه ها، گسل های موجود در منطقه را پوشانده اند به نحوی که در سطح زمین، هیچ رخنمونی از آنها دیده نمی شود. در مسیر رودخانه، رسوبات سازند قم و معادل آن دیده می شود و پس از آن رسوبات کنگلومرایی- ماسه سنگی دیده می شوند که مربوط به محیط های رودخانه ای بوده و گسل های موجود در منطقه را پوشانده اند.
در نزدیکی چشمه ها رسوبات کواترنر به فراوانی دیده می شوند که در اطراف آنها حجم بالای گسل های اصلی مشاهده می شود. در غرب چشمه ها یک گسل تراستی دیده می شود که رسوبات پرکامبرین را به روی واحدهای سنگ چینه ای سنوزوئیک رانده است. یک کانون زلزله هم در 7 کیلومتری شمال غربی چشمه ها وجود دارد که نشان دهنده فعال بودن گسلها در منطقه می باشد. نهشته های تراورتنی بر روی نقشه زمین شناسی نشان داده نشده اند اما پس از بازدید صحرایی از منطقه، آثاری از رسوبات تراورتنی در منطقه مشاهده گردید که بر اثر فعالیت چشمه ها بوجود آمده اند. در منطقه اطراف چشمه ها هیچگونه محدوده دگرسان شده ای وجود ندارد اما در فواصل دورتر و در قسمت های جنوب شرقی چشمه ها آثاری از آنها مشاهده می شود.
از آن جایی که در نزدیکی چشمه ها نشانه ای از توده سنگهای آتشفشانی جوان وجود ندارد، بنابراین منشأ حرارت چشمه ها را نمی توان به فعالیت های آتشفشانی نسبت داد. به احتمال زیاد، نفوذ آبهای جوی به اعماق زمین و گردش آنها در بخش های عمیق زمین، موجب پیدایش مخزن زمین گرمایی در منطقه و در نتیجه ظهور چشمه ها در سطح زمین شده است. همان طور که در شکل - 3 - مشاهده می شود، تعداد قابل توجهی گسل با امتدادهای متفاوت در اطراف چشمه ها وجود دارند.
در فاصله کمی از چشمه ها و در سمت غرب آنها یک گسل رورانده شمالی-جنوبی به چشم می خورد که سازندهای پرکامبرین را به روی رسوبات جوانتر رانده است. بدیهی است که گسل های یاد شده می توانند مجراهای مناسبی جهت نفوذ آبهای جوی به اعماق زیاد منطقه می باشند. علاوه بر این وجود چند رومرکز زلزله در اطراف چشمه ها نیز موید تکتونیک فعال منطقه می باشد. بدیهی است که پی بردن به این موضوع مستلزم مطالعات بیشتر می باشد.
