بخشی از مقاله
چکیده:
هدف این پژوهش شناخت و بررسی اکوتوریسم و مهمترین قابلیت های بالقوه و بالفعل استان لرستان است. در این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی، مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها به شیوه مدل تحلیلی qspmبه بررسی و ارزیابی پتانسیل ها و قابلیت های جاذبه های اکوتوریستی استان لرستان به گونه ای علمی، همراه با رعایت مسایل زیست محیطی پرداخته شده است سپس به ارائه راهکارهایی برای توسعه پایدار اکوتوریسم در استان لرستان تأکید شده است.
روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق به شکل میدانی است و ابزار گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، اسنادی، پرسشنامه ای و استفاده از منابع سازمان های مربوطه می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق کارکنان سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ، ادره کل فرهنگ و ارشاد و... استان لرستان می باشد و نمونه آماری تعداد ۵۹ نفر است که از فرمول کوکران از جامعه آماری انتخاب شده است.
نتایج حاصل از تحقیقات میدانی، مدل های تحلیلی و تجزیه و تحلیل های تجربی در منطقه مورد مطالعه بیانگر این واقعیت است که عدم بره برداری اصولی و ضعف و بینش علمی مدیران نسبت به مسایل زیست محیطی جاذبه های اکوتوریستی منطقه را با آسیب پذیری بالایی مواجه کرده است. برای فائق آمدن بر مشکلات نیازمند بازنگری در برنامه های جاری و ارائه راهکارهای مناسب جهت کاهش نقاط ضعف و محدودیت ها و بهره گیری از نقاط قوت و فرصت های موجود می باشد.
مقدمه:
تا چند دهه پیش فعالیت های گردشگری در زمره بردارهای اقتصادی و اجتماعی به شمار نمی آمد. به همین دلیل در توسعه منطقه ای کمتر به این بخش توجه می شد. امروزه توسعه گردشگری را به عنوان یکی از توان های بالقوه توسعه منطقه ای و ناحیه ای در کنار کشاورزی ، صنعت و خدمات می دانند اصولا مناطقی که دارای قابلیت های توریستی هستند ، می توانند در کنار سایر قابلیت های اقتصادی از این منابع بهره مند شوند.
گردشگری پدیده ای است که از گذشته های دور مورد توجه جوامع انسانی بوده و برحسب نیازهای متفاوت اجتماعی و اقتصادی به پویایی خود ادامه داده است - منتظری، ۳۸۳۱ - . در مبحث گردشگری - توریسم - جاذبه ها و جلوه های طبیعی از ارزشی دو چندان برخوردارند و از این جهت یکی از مهم ترین اشکال آن اکوتوریسم - گردشگری طبیعی - را شکل می دهند - سراقی و همکاران، ۷۸۳۱ - .گروه بزرگی از گردشگران جهان هستند که تنها برای دیدار از مناطق طبیعی نامسکونی و دست نخورده جهان سفر می کنند و به تماشای گیاهان و پرندگان و ماهی ها و دیگر جانوران می پردازند.
به این گونه از گردشگران که در اصل به دیدار از زیست بوم و طبیعت می پردازند ، نام اکوتوریست یا "بوم گرد" داده شده است . اکوتوریسم حداقل آسیب را به طبیعت و فرهنگ منطقه وارد می کند - نیازمند،۳۸۳۱ - . توسعه صنعت اکوتوریسم فواید اقتصادی برای جوامع را تحت تأثیر قرار می دهد. گردشگری با این روند به عنوان ابزار مهمی برای درآمدهای ارزشمند خارجی - منبع ارزی - در نظر گرفته می شود. که در نهایت توسعه ناحیه ای و بهبود شرایط زیست محیط مردم را به دنبال دارد
بیان مسأله
افزایش روز افزون جمعیت جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه و فقر اقتصادی و پایین بودن سطح درآمد ملی کشورهای مذکور، باعث شده تا جمعیت این کشورها در فشار و تنگناهای اقتصادی قرار گیرد. در بررسی علل عقب افتادگی این کشورها، علی رغم داشتن منابع طبیعی مناسب و دارا بودن منابع بالقوه درآمدی، فقر و محرومیت را پذیرفته و در واقع پایین بودن سطح دانش و فن آوری و آگاهی نداشتن از نحوه بهره برداری از پتانسیل های موجود، مزید بر علت شده، یکی از منابعی که به صورت عمده در عصر کنونی می تواند درآمدهای قابل توجهی را رقم زده و با بالا بردن تولید ناخالص ملی، در نهایت درآمد ملی را در صحنه بین المللی افزایش دهد، صنعت توریسم و بخصوص اکوتوریسم می باشد
امروزه صنعت عظیم توریسم بویژه توریسم داخلی جایگاه خاصی در اقتصاد کشورها داشته و نقش موثری در ارتقاﺀ ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها بخصوص در کشورهای در حال توسعه بازی می کند. بطوری که حجم مبادلات بین المللی گویای آن است که این صنعت در جهان بیش از ۰۲ درصد کل مبادلات بین المللی با جریان توریسم داخلی آغاز می گردد و در بعضی از کشورها درآمدهای ارزی ناشی از این صنعت یکی از منابع عمده در جهت تقویت اقتصاد ملی و توسعه روز افزون آن ها محسوب می شود
اهمیت توسعه اکوتوریسم زمانی نمایان می شود که بدانیم متوسط سفر ۰۵ درصد اکوتوریست های جهان در سال ۱۱۰۲ بین ۸ تا ۴۱ روزاست و براساس آمارها هر اکوتوریست به طور متوسط بین یک هزار تا یک هزار و ۰۰۵ دلار درآمد ارزی به ارمغان می آورد اگر این آمار با آمار و حجم بالای توانمندی های اکوتوریستی شهرستان خرم آباد سنجیده شود، آن گاه پی می بریم که این شهر قادر است تا چه مقدار ارز از طریق توسعه اکوتوریسم عاید کشور کند. اکوتوریسم در صورت برنامه ریزی صحیح ، یک کاربری سازگار با طبیعت است که از لحاظ اقتصادی می تواند تأثیر مثبتی بر زندگی جوامع بومی داشته باشد.
این در حالی است که طبق ارزیابی ها و آمارهای موجو د هنوز این شاخه از توریسم در استان لرستان به رشد مطلوب و بایسته خود نرسیده است. بررسی جغرافیای طبیعی استان لرستان و نیز امکان سنجی هر کدام از جاذبه های اکوتوریستی قابل سرمایه گذاری در استان بیانگر آن است که اکوتوریسم در این استان یک منبع اقتصادی کم نظیرخاص بسیار مستعد و البته رها شده به حال خود است، شهرستان خرم آباد با دارا بودن قابلیت ها و پتانسیل های فراوان و چشم اندازهای جغرافیایی متنوع، دارای توان های بالقوه مناسبی برای جذب اکوتوریست می باشد
اگر چه بسیاری از مناطق گردشگری استان لرستان از جمله مناطق گردشگری شهرستان خرم آباد از دیرباز مورد توجه گردشگران بوده و برای بسیاری، جاذبه های آنها شناخته شده است اما بهره برداری از توانمندی ها و جاذبه های گردشگری اگر بدون شناخت و برنامه صورت پذیرد، منجر به تخریب و نابودی این قابلیت ها می گردد، لذا در بسیاری از نواحی توریستی ضرورت شناخت و ساماندهی وضعیت گردشگری احساس می شود. بنابراین، هدف این پژوهش نیز شناخت و بررسی اکوتوریسم و مهمترین قابلیت های بالقوه و بالفعل استان لرستان است که می توانند در توسعه اقتصادی آتی آن موثر واقع شوند که با ارایه راهکارهای مناسب جهت استفاده از اکثریت فضاهای اکوتوریستی امید است گامی اساسی جهت دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار منطقه ای باشد.
اهداف تحقیق هدف کلی:
در این تحقیق هدف کلی عبارت است از: تدوین استراتژی های اکوتوریسم پایدار در استان لرستان می باشد.
اهدف جزیی:
در راستای هدف کلی پژوهش، اهداف ویژه ای نیز دنبال می شود که عبارتنداز:
۱- معرفی جاذبه های اکوتوریستی استان لرستان
۲- دلایل عدم شناخت و بهره گیری مناسب از جاذبه های اکوتوریستی استان لرستان
۳- شناسایی جاذبه های اکوتوریستی به عنوان راهکاری برای توسعه اقتصادی منطقه بهره
سوالات تحقیق:
این تحقیق در صدد پاسخگویی به سوالات زیر می باشد: ۱- جاذبه های اکوتوریستی استان لرستان کدامند؟
۲- دلیل یا دلایل عدم شناخت و بهره گیری مناسب از این جاذبه ها چه عواملی بوده اند؟
۳- آیا می توان از جاذبه های اکوتوریستی به عنوان راهکاری برای توسعه اقتصادی منطقه بهره گرفت؟
