بخشی از مقاله
چکیده
در دنیای کسب و کار امروزی که با پیچیدگی و پویایی بیشتری در هم آمیخته، مزیت رقابتی سازمانها تا حد زیادی به ایجاد و بهبود تکنیکهای مدیریت دانش مناسب بستگی دارد. بنابراین ارائهی اطلاعات درست به افراد مناسب و در زمان مناسب از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. این مقاله پس از بررسی چگونگی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر روی فرایندهای مدیریت دانش سازمان و بررسی تأثیر آن بر نوآوری و یادگیری گروهی به تحلیل مدل نظری فناوری اطلاعات و ارتباطات-مدیریت دانش-نوآوری میپردازد. براساس یافتههای تحقیق استفاده از فناوری های اطلاعات و ارتباطات در مدیریت دانش سازمانها موجب فعالیت های بیشتر و تأثیر مثبت بر فرایندهای اجتماعی سازی، برونی سازی، ترکیب و درونی سازی میگردد. در واقع وجود چنین تکنولوژیهایی موجب ایجاد ابزارهای مدیریتی خاص بر پایهی دانش و فناوری اطلاعات و نیز توسعهی نوآوری در محصولات و فرایندها میشود.
.1 مقدمه و بیان مساله
در اغلب سازمانهایی که مدیریت دانش را اجرا کردهاند به دلیل عدم بروز هرگونه تغییرات اساسی در چگونگی انجام کسب و کار وضع به روال سابق بازگشته است؛ لذا به منظور کسب مزیتهای رقابتی و موفقیت های بلند مدت باید در جنبههای اصلی کسب و کار تغییراتی روی دهد. مدیریت دانش به عنوان"مفهومی که یک رویکرد یکپارچه را برای تشخیص، ارزیابی، بازیابی، و به اشتراکگذاری تمام داراییهای اطلاعاتی سازمان ترویج میدهد، تعریف شده است. این داراییها ممکن است شامل پایگاههای داده، اسناد، سیاستها، روشها، خبرگیها و تجربیات کارکنان قدیمی باشد" - دوهون،. - 1998 در دنیای کسب و کار امروزی این مفهوم نقش کلیدی را بازی میکند؛ زیرا در ارتباط با داراییهای نامشهود سازمان است. در این زمینه، سرمایهی فکری به عنوان "ترکیبی از فعالیتهای نامشهودی که موجب رشد، تجدید، بهره وری و ثبات درسازمان میشود'' تعریف شده است - اسویبی،. - 1997 اطلاعات با زندگی بشر آمیخته شده و پدیدهای اجتماعی است. علت اطلاق اصطلاح "عصر اطلاعات" به دورهی حاضر به دلیل گستردگی میزان اطلاعات و سرعت تبادل آنها از طریق محملهای اطلاعاتی مختلف است. در این دوره بشر بیش از پیش خود را نیازمند به داشتن اطلاعات و برقراری ارتباط با جوامع دیگر برای کسب اطلاعات میداند. این حجم گستردهی اطلاعات و چگونگی تبادل آن، جامعهی امروز را در آستانهی ورود به فرهنگی قرار داده است که در آن آموزش، اطلاعات و دانش، محورهای اصلی جامعه خواهند بود. امروزه اطلاعات جایگزین تمام عناصر تعیین کننده و انقلاب صنعتی شده است - توربان،. - 2003
در این حوزه مطالعات بسیاری وجود دارد که برخی از آنها عبارتاند از:
فناوری اطلاعات و ارتباطات: مقالههایی که به تجزیه و تحلیل فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره وری و متغیرهای اقتصادی پرداختهاند - به عنوان مثال دراسا، سادون و ونرینن،. - 2006
مدیریت دانش: پژوهشهایی که بر سؤالات مربوط به فرایندهای خلق، انتقال و کاربرد مدیریت دانش تمرکز دارند - به عنوان مثال ایچیجو و نوناکا،. - 2007
نوآوری: مقالاتی که به تجزیه و تحلیل ویژگیهای اصلی کسب و کار میپردازند - به عنوان مثال تیس،. - 2010
در مورد رابطهی سه مفهوم فوق پژوهشهای اندکی صورت گرفته است و متاسفانه هنوز تکنولوژیها و فرایندهای مفید مدیریت دانش در سازمانها مشخص نشدهاند. هدف این مقاله تحلیل فرایندهای مدیریت دانش مرتبط با تکنولوژیهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و نوآوری است. هم چنین به دلیل اهمیت مفاهیمی چون انتقال و به اشتراک گذاری دانش، یادگیری گروهی نیز در این فرایندها تحلیل خواهند شد. پس از بررسی ادبیات مدیریت دانش و ویژگی های اصلی فناوری اطلاعات و ارتباطات، مدل نظری مبتنی بر رابطهی فناوری اطلاعات و ارتباطات، مدیریت دانش و نوآوری تشریح خواهد شد. نهاتاًی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر بهبود چرخهی مدیریت دانش مورد بحث قرار خواهد گرفت.
.2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش
آنچه در فناوری اطلاعات مهم است تفکری اطلاعات گرا یا تفکری است که از مجموعهی اطلاعات مفید و موثق تشکیل شده است. به عبارت دیگر تفکر انسان خردمند تولید کنندهی اطلاعات است. فناوری اطلاعات بیشترین سهم را در مدیریت دانش دارد. به طوری که پشت همهی فعالیتهای مدیریت دانش، فناوری اطلاعات نهفته است. اما فناوری اطلاعات تنها ابزار مدیریت دانش نیست، بلکه مؤلفههایی نظیر تحول ساختار سازمانی و فرایند تصمیم گیری از دیگر اجزای مدیریت دانش به شمار میروند - آخشیک،. - 1386 بدون تردید دانش، سنگ بنای نوآوری است و مدیریت صحیح بر منابع دانش با خود موهبت نوآوری را به ارمغان میآورد. درواقع نوآوری مؤثری که دلیل پایداری سازمان در شرایط محیطی نامطمئن و رقابتی است، موجب اهتمام سازمان در ایجاد، اتخاذ، بهره گیری، اشتراک گذاری و کاربرد دانش و نخبگی میشود - جعفری، . - 1386 زرگر - 1382 - ، مدیریت دانش را تحت کنترل در آوردن تجربه و دانش فردی کارکنان سازمان و انتشار به موقع آن تجربیات بین افراد سازمان و آنهایی که برای انجام کارها به آن تجربیات ودانش نیاز دارند، میداند. این یک تولید نیست، بلکه فرایند جمع آوری، اداره و انتشار سرمایهی دانش افراد در سازمان است.
در مورد تجزیه و تحلیل مدیریت دانش ادبیات گستردهای وجود دارد. در این زمینه لیندبلوم و تیکانن - 2010 - معتقدند" مدیریت دانش یک استراتژی آگاهانه از ارائهی علم درست به افراد مناسب در زمان مناسب و کمک به افراد برای به اشتراک گذاری اطلاعات در سازمان است". بوانو، اراگون، سالمادور وگارسیا - 2010 - معتقدند "مدیریت دانش عبارت است از روند ایجاد، کسب و انتقال دانش که در رفتار سازمان منعکس میشود". به طور مشابه نوناکا و تاکیچی - 1995 - مدیریت دانش را به عنوان " ظرفیت شرکت برای ایجاد دانش جدید، انتشار آن در درون سازمان و ترکیب آن در تمام فرایندهای سازمانی" در نظر میگیرند. ادوینسون - 2013 - "اهمیت مدیریت دانش را در خلق ارزش از فعالیت های نامشهود شرکت "میداند. بنابراین در مفاهیم مدیریت دانش ویژگیهای اساسی مشترک مربوط به شناسایی، به اشتراک گذاری و ایجاد دانش وجود دارد. در نظر داشتن این ویژگیهای کلیدی به عنوان المانهای اصلی در حفظ مزیت رقابتی سازمان دارای اهمیت است. در این زمینه نوناکا و تاکیچی - 1995 - بین مفاهیم دانش ضمنی و صریح تفاوت قائل شدهاند. دانش ضمنی دانش شخصی، توسعه یافته از تجربه است. مجسم کردن، بازتولید و انتقال آن دشوار میباشد. این نوع دانش توسط ایدهها، توانایی ها و ارزش ها شکل یافته است. چگونگی یادگیری و تجربیات کارکنان نمونههایی از این نوع دانش هستند - گوفین و کونرس،. - 2011 از طرف دیگر دانش صریح به صورت کد شده و رسمی است در نتیجه، آن به آسانی قابل انتقال است. فرمولها، معادلات و کتابچه راهنمای سیاستهای شرکت نمونههایی از دانش صریح هستند - هیسلاپ،. - 2013 شکل 1 فرایندهای مدیریت دانش را طی مراحل مختلف نشان میدهد: اجتماعی شدن، برونی شدن، درونی شدن و ترکیب. طی مراحل ترکیب و اجتماعی شدن دانش کشف میشود. درونی شدن و بیرونی شدن به شرکت اجازهی تسخیر دانش را میدهد. سپس این فرایندها امکان به اشتراک گذاری دانش را به منظوربه کارگیری و اعمال آن در مدیریت فراهم میکنند.در این قسمت به تجزیه و تحلیل ویژگیهای اصلی میپردازیم:
