بخشی از مقاله
چکیده
مزایای کشاورزی ارگانیک برای بخشهای مختلف جامعه مهم وگسترده است. بنابراین هدف این تحقیق تحلیل راهکارهای بهبود بازایابی و تقاضای محصولات کشاورزی ارگانیک در راستای توسعه پایدار از دیدگاه مصرف کنندگان شهرستان مهاباد می باشد. این تحقیق به روش توصیفی- پیمایشی انجام شده است. نمونه ها از بین خانوار های این شهرستان با شانس مساوی انتخاب شدند, براساس جامعه آماری 38521 خانوار شناسایی شد که با کمک فرمول کوکران تعداد نمونه لازم 155 خانوار برآورد گردید.
برای تعیین پایایی پرسشنامه نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن 0/81 بدست آمد. با توجه به نتایج این تحقیق با استفاده از روش تحلیل عاملی راهکارهای بازاریابی برای محصولات کشاورزی ارگانیک به چهار عامل مسائل توزیع و نظارتی, مسائل حمایتی, مسائل اجتماعی و فرهنگی و مسائل آموزشی تقسیم بندی شدند که در مجموع 60/34 درصد از ×واریانس کل راهکارهای بازاریابی را تبیین کردند.
مقدمه
وجود بیماری ها کشنده از عوامل مهم عدم تغذیه سالم است و استفاده از محصولات ارگانیک را به یک ضرورت تبدیل می کند. محصولات ارگانیک معمولا با نرخ حدود 2 تا 3 برابر به فروش می رسند و این نشان می دهد که نظام کشاورزی ارگانیک به راحتی علاوه بر افزایش کمی تولید با نرخ بالای سود دهی نیز همراه است و به همین دلیل مهمترین پتانسیل برای ورود به یک چرخه پایدار تجارت محصولات کشاورزی می باشد
بازاریابی برای محصولات ارگانیک یک حرکت فانتزی نیست بلکه لازمه سلامتی و بقای عمر انسان در حد عمرطبیعی است. توزیع یک عامل مهم رشد بخش ارگانیک است. بخش خرده فروشی, تاثیر گذاری بیشتری بر روی هماهنگی صنعت گران به ویژه برای برچسپ های خصوصی و همچنین عرضه سایر براند های ارگانیک دارد. در بیشتر موارد ارائه محصولات ارگانیک در سطوح خرده فروشی, منجر به سود آوری ناشی از اقتصاد می گردد. چنانچه اهمیت مصرف محصولات کشاورزی ارگانیک برای آحاد جامعه بازگو شده و مزیت های آن مشخص گردد تقاضا برای مصرف آن درجامعه افزایش می یابد
کشاورزی ارگانیک دارای نقش اساسی در توسعه پایدار می باشد و عامل اصلی شکل گیری و توسعه کشت ارگانیک تقاضای مصرف کنندگان و نگرش تعیین کننده وجهت دهنده تقاضا می باشد.
عواملی نظیر بازار محصولات ارگانیک، قدرت خرید، رفتار خریداران، جمعیت خریداران ارگانیک، به ویژه نگرش مصرف کنندگان سیمای بازاریابی را بشدت تحت تاثیر قرار خواهد داد. در کشور ایران با وجود تلاش های فراوانی که از جانب کارشناسان انجام شده محصولات ارگانیک هنوز آن چنان که باید باشد خریدار ندارند در واقع مردم به این محصولات اعتماد ندارند.
محصولات ارگانیک و طبیعی، از جمله محصولاتی هستند که در اکثر جوامع، مردم مستقیماً به سراغ آنها نمیروند و اطلاع رسانی های عمومی تولیدکنندگان و گاه نهادها و سازمانها، میزان ضرورت استفاده از این محصولات را در ذهن مشتری افزایش میدهد.
گواهی محصولات ارگانیک در توسعه این سیستم موثر هستند و همچنین محصولات کشاورزی ارگانیک و سالم برای عرضه در بازارهای داخلی و بین المللی بایستی گواهی شده باشند.
شرط اولیه برای تشکیل نگرش و تقاضای مثبت مصرف کنندگان آموزش است
×یکی از عوامل اساسی و تاثیرگذار در تولیدات کشاورزی ارگانیک تقاضای مصرف کنندگان می باشد
محیط بازاریابی مهمترین عامل بازاریابی می باشد, دومین عامل موثر, عامل آمیخته ی بازاریابی است که شامل قیمت, محصول, سیستم توزیع و بحث تبلیغات است.
نگرش مصرف کنندگان نسبت به محیط زیست متغیر پیشبینی خوبی به منظور پذیرش و استفاده از محصولات ارگانیک می باشد.
از عوامل دیگر پذیرش محصولات ارگانیک می توان به ضررهای ناشی از مصرف سموم و مواد شیمیایی و اثرات مخربی ×که این مواد در محصولات بر جای میگذارند, اشاره کرد.
مهمترین عامل موثر در تقاضای محصولات ارگانیک توسط مصرف کنندگان با مساله سلامت مرتبط است تحصیلات و دسترسی به اطلاعات می تواند در تقاضا و خرید محصولات ارگانیک تاثیر گذار باشد.کشاورزان کوچک جهت اخذ صدور گواهی و بازریابی آن نیاز شدید به حمایت سازمان های دولتی دارند.
کشور های توسعه یافته به وسیله ایجاد آگاهی و دانش سلامتی, بهداشت و مسائل زیست محیطی زمینه افزایش تقاضای مصرف کنندگان را فراهم آوردند.
دانش فرد نسبت به محصولات ارگانیک از مهم ترین عوامل مثبت تاثیرگذار بر این موضوع هستند
آگهی های تجاری یکی از معمول ترین ابزار بازاریابی برای انتقال اطلاعات تحریک کننده تقاضا به بازار مورد نظر است
چنانچه اهمیت و ارزش مصرف محصولات ارگانیک برای آحاد جامعه بازگو شده و مزیت های آن مشخص و معین گردد تقاضا برای مصرف آن در جامعه افزایش یافته و بالا رفتن درخواست و تقاضا انگیزه تولید را بوجود آورده و تولید به صورت ×انبوه انجام شده و قیمت تمام شده کاهش می یابد.
از این رو ضروری به نظر می رسد که به سمت بازاریابی و تقاضای بیشتر محصولات کشاورزی ارگانیک حرکت نماییم. لذا لازم است برنامه ریزان متخصصان امر در طراحی برنامه های جدید کشاورزی زیست محیطی در کنار سایر عوامل تاثیرگذار, به پیچدگی راهکارهای بازاریابی وتقاضای محصولات کشاورزی ارگانیک توجه نمایند, به همین دلیل در این پژوهش تلاش بر این است که عوامل مختلف بررسی شوند و راهکارهای مناسب جهت بهبود ورفع مشکلات موجود ارائه ×گردد.
لذا با توجه به اهمیت این موضوع هدف کلی تحقیق تحلیل راهکارهای بازاریابی و تقاضای محصولات کشاورزی ارگانیک در راستای توسعه پایدار از دیدگاه مصرف کنندگان شهرستان مهاباد بود تا مهمترین راهکارهای موجود در زمینه های عوامل توزیعی و دسترسی, عوامل حمایتی, عوامل اجتماعی و فرهنگی, عوامل آموزشی مرتبط و منطبق با شرایط را ارائه کند.
مواد و روش ها
این پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری شامل خانوار های این شهرستان بود. براساس جامعه آماری تعداد 38521 خانوار شناسایی شد که با کمک فرمول کوکران حجم نمونه لازم 155خانوار طبق برآورد گردید و در نهایت نیز تعداد 155 پرسشنامه تکمیل و جمع آوری گردید. جهت تعیین پایایی پرسشنامه نیز تعداد 30 پرسشنامه توزیع گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار VV3V نسخه 20 تجزیه و تحلیل گردید. ضریب آلفای کرونباخ 0/81 بدست آمد که نشان می دهد پرسشنامه از پایایی مناسب برخوردار بوده است.
نتایج و بحث
نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که میانگین سنی پاسخگویان37 سال, جوانترین پاسخگو 24 سال و مسن ترین آنها 67 سال بود, همچنین نتایج نشان می دهد که بیشترین میزان پاسخگویان49/0 درصد در رده سنی 31 الی 40 سال قرار داشتند. از لحاظ جنسیت نیز ر - - 65/2 درصد پاسخگویان را مردان و - 34/8 - درصد را زنان تشکیل دادند.
از نظر میزان تحصیلات پاسخگویان نیز بیشترین فراوانی مربوط به افراد دارای مدرک کارشناسی با فراوانی 60 نفر - 38/7 - درصد و کمترین فراوانی مربوط به افراد دارای مدرک دیپلم و پایین تر با فراوانی 28 نفر - - 18/1درصد می باشد. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد از لحاظ آشنایی پاسخگویان با مفهوم محصولات کشاورزی ارگانیک - 78/7 - درصد با این مفهوم آشنایی داشته و - 21/3 - درصد عدم آشنایی خود را با این گونه محصولات بیان کردند. در رابطه با اینکه پاسخ دهندگان آیا حاضرند بابت محصولات ارگانیک هزینه بیشتری پرداخت کنند؟ - 73/5 - درصد از پاسخگویان حاضر به پرداخت هزینه بیشتر برای دستیابی به این گونه محصولات می باشند.
راهکارهای بازاریابی و تقاضای محصولات کشاورزی ارگانیک
برای سنجش راهکارهای بازاریابی و تقاضای محصولات کشاورزی ارگانیک از 8 سوال استفاده گردید.
نتایج تجزیه تحلیل داده ها براساس جدول شماره 1 نشان داد که از دیدگاه مصرف کنندگان از بین راهکارهای بازاریابی و تقاضای محصولات کشاورزی ارگانیک,"ارتقا فرهنگ مصرف محصولات ارگانیک در جامعه" دارای بیشترین اهمیت و ارزش نسبت به سایر متغیر ها می باشد
