بخشی از مقاله
چکیده
نهضت نقد تاریخی کتاب مقدس، تأثیر شگرفی بر عقاید مسیحیان نسبت به اعتبار کتاب مقدس داشت. برخی اسلام-شناسان غربی درصدد تطبیق این روش بر قرآن برآمدند و با القای شبهه تحریف به انکار سلامت قرآن پرداختند. در این رویکرد، مسئله جمع قرآن از مسائل مهم »تاریخ قرآن« موضوع تحقیق و تحلیل بسیاری از قرآنپژوهان غربی قرار گرفت. در پژوهش حاضر دیدگاه تئودور نولدکه، رژی بلاشر و جان برتون پیرامون جمع قرآن تبیین شده و با طرح دیدگاه علمای شیعه و سنی مورد بررسی قرار میگیرد. شواهدی که مستشرقان در موضوع جمع قرآن مورد استناد قرار دادهاند تا در اعتبار و وحیانی بودن قرآن تردید ایجاد نمایند، ناتمام بوده و چنین نتیجهای را در پی ندارد. این شواهد در تحقیق توصیف و نقد شده استمستندات. مستشرقان غالباً برگرفته از دیدگاههای مشهور اهل سنت بوده و دیدگاه شیعه در این موضوع، نقد کمتر و دستاویز اندکی را برای مستشرقان داشته است.
.1 بیان مسئله
مطالعات و تألیفات مستشرقان در تاریخ قرآن و مسائل مربوط به آن از مباحثی است که حدود دویست سال پیش در پژوهشهای غربی با رویکردهای مختلفی آغاز شد و حجم وسیعی را به خود اختصاص داد. در رابطه با موضوع جمع قرآن و تاریخ تدوین آیات نیز به عنوان یکی از مسائل تاریخ قرآن نظریههای مختلفی ارائه داده شد. تحقیقات قرآنپژوهان غربی مدعی کامل نبودن و عدم اعتبار قرآن است و تحریف آیات الهی را مطرح میکند. اشکالهایی که مستشرقان بر قرآن وارد ساختهاند باورهای ایمانی و اصالت اعتقادات مسلمانان را به خطر انداخته و از موضوعاتی است که جامعه اسلامی باید با شناخت انگیزههای قرآنپژوهان غربی، ریشههای فکری، آثار و مستندات آنها شبهاتی که در این زمینه وارد ساختهاند بررسی نماید تا نقاط ضعف در مطالعات آنها معلوم و اغراضی که در آثار خود مد نظر داشتهاند روشن گردد.
.2 جمع قرآن
جمع قرآن در لغت و اصطلاح در معانی مختلفی به کار رفته است و هرکدام از اندیشمندان در این بحث به معنایی از معانی جمع قرآن نظر داشتهاند. یک. نزدیک کردن اجزای یک شئ به یکدیگر؛ جمع در لغت به معنای نزدیککردن اجزای یک شیء به یکدیگر است بهطوریکه به یکدیگر ضمیمه گردد. آیه شریفهناإِنَّجَمْعَهُلَی وَ قُرْآنَهُ - قیامت، - 17 نیز اشاره به همین معنا دارد. - محمدی،
1385 ش، ص - 171 دو. حفظ آیات و سورهها؛ جمع در اصطلاح به معنای جمع در ذهن و سینههاست و مقصود از آن حفظ آیات و سورهها است که در زمان نزول آیات، صحابه به این امر بسیار اهمیت میدادند و به حافظان قرآن نیز جمّاع» القرآن« اطلاق میگردید. - همان - سه. نگارش و گردآوری آیات و سور؛ جمع قرآن در اصطلاح به معنای نوشتن آیات و سورهها بر الواح مختلف و گردآوری آنهاست. بر همین اساس در روایات مختلف از کاتبان وحی بهعنوان جمعکنندگان قرآن یاد میشود. زیرا نویسندگان وحی طبق دستور رسول خدا هر مقدار از قرآن را مینوشتند نسخهای از آن را در خانه پیامبر قرار داده و نسخهای از آن را نزد خود نگاه میداشتند. - حجتی، 1386 ش، ص - 210
