بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر مشارکت کشاورزان درشبکه آبیاری و زهکشی اراضی زیر سد جیرفت صورت گرفت پژوهش حاضر از لحاظ هدف پژوهش ، پژوهشی کاربردی ، از لحاظ درجه کنترل و نظارت از نوع میدانی ، از نظر روش پژوهش ، روش همبستگی می باشد .جامعه آماری کشاورزان روستاهای استفاده کننده از شبکه آبیاری و زهکشی اراضی زیر سد جیرفت می باشد . تعداد روستاهای فوق 46 روستا و حجم نمونه 180 نفر می باشد .
ابزار اندازه گیری پژوهش ، پرسشنامه می باشد . به منظور سنجش روایی یا قابلیت اعتبار از نظرات کارشناسان امور مشارکت و توسعه روستایی و محققین استفاده شد و برای سنجش پایایی وقابلیت اعتماد از آلفای کرنباخ استفاده گردید در 20 پرسشنامه که در ابتدای کار به صورت آزمون مقدماتی انجام شد مقدار آلفای کرونباخ 0/92 بدست آمد که برای پژوهش قابل قبول می باشد.
یافته های تحقیق بیانگر آن است میزان مشارکت روستاییان در زمینه های مختلف بدین صورت است که در زمینه مالی “بسیار کم” در مورد تامین نیروی انسانی جهت بازسازی زیر ساخت ها در حد“ متوسط” و در زمینه تصمیم گیری و برنامه ریزی نیز “متوسط” بوده است بر اساس نتایج بدست آمده پیشنهادات مقتضی ارایه گردیده است
مقدمه
بهره وری آب کشاورزی یکی از مهمترین موضوعاتیست که در سال های اخیر در مجامع علمی مرتبط باآب و آبیاری مورد توجه جدی قرار گرفته است .عصاره اصلی و ساختار بنیادی مفهوم بهره وری آب کشاورزی استفاده صحیح از آب به همراه افزایش تولید محصولات کشاورزی است. محدودیت منابع آب شیرین در بسیاری از کشورها به صورت یک معضل جدی درآمده است به طوری که این محدودیت توانسته رشد این کشورها را تحت شعاع خود قرار دهد .منطقه خاورمیانه از جمله مناطقی می باشد که به شدت با مشکل محدودیت منابع آب شیرین مواجه می باشد.
براساس مطالعات انجام شده توسط موسسه بین المللی مدیریت آب، در سال 1950 ، تعداد 12 کشور باجمعیتی حدود 20 میلیون نفر با کمبود آب مواجه بوده اند . این رقم در سال 1990 ، به 26 کشور با جمعیت 300میلیون نفر رسیده و پیش بینی می شود در سال 2050 تعداد 65 کشور جهان با جمعیتی بالغ بر7 میلیارد نفر با کمبود آب مواجه شوند.
به استناد مطالعات طرح جامع آب کشور، منابع آب تجدید پذیر کل کشور به 130 میلیارد متر مکعب بالغ می گردد .مطالعات و بررسی ها نشان می دهد که در حال حاضر از کل منابع آب تجدیدشونده کشور حدود 89/5میلیارد متر مکعب جهت مصارف بخش های کشاورزی، صنعت و معدن و خانگی برداشت می شود..رشد سریع جمعیت مهمترین عامل کاهش سرانه آب تجدیدشونده کشور در طول هشتاد سال گذشته بوده است در این میان به واسطه موقعیت خاص اقلیمی کشور و پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارندگی، کشت آبی محور اصلی در تولید مواد غذایی می باشد .
با وجود وسعتتقریباً یکسان کشت دیم و آبی کشور، بیشتر تولید از بخش فاریاب حاصل می شود .بطوریکه در طول 5 سال گذشتهتقریباً همواره نزدیک به 90درصد کل تولید محصولات کشاورزی ایران از کشت های آبی حاصل شده است کشورهایی که در ناحیه خشک و نیمه خشک دنیا قرار دارند و یا از کمبود آب رنج می برند می بایست راهبرد خاصی در جهت استفاده صحیح و مطلوب از آب بعمل آورند .برخی از این کشورها توانسته اند که با برنامه ریزی صحیح، افزایش در راندمان های آبیاری و افزایش عملکرد در واحد سطح، تا حدود زیادی بر مشکلات کمبود آب و مواد غذایی فایق آیند.
خشکسالی سالیان اخیر خسارات جبران ناپذیری بر کل منا طق کشور علی الخصوص مناطق کوهستانی که منبع تامین آب کشاورزی،رودخانه ها ، چشمه ها و قنوات بوده وارد ساخته است. کاهش شدید آبدهی این منابع به میزان 70 تا 100 درصد و چاههای عمیق و نیمه عمیق بعضا تا 40 درصد سبب نابودی هزارها هکتار باغ درختان مثمر که ماحصل زحمات چندین ساله کشاورزان می باشد و بلااستفاده رها شدن هزاران هکتار از اراضی حاصلخیز شده است. این امر فقر و درماندگی و مهاجرت را در بسیاری از مناطق را به همراه داشته است و خواهد داشت و یا کاهش شدید درامد کشاورزان را سبب شده و آنها را به سوی فقر و درماندگی کشانده و به فعالیتهای کاذب و غیرمتعارف سوق داده است از جمله مشکلاتی که در شبکه های آبیاری می توان ذکر کرد عبارتنداز:
نظام آبیاری و بهره برداری از آب کشاورزی در شبکه های مدرن ،به رغم ساماندهی گسترده و سلسله مراتب کنترل سیستم و کوششهایی که انجام شده است در حد لازم و انتظار سامان نیافته وزمینه جلب مشارکت بهره برداری در خدمات مربوط که از اهمیت تعیین کننده ای برخوردار است فراهم نشده است
