بخشی از مقاله
چکیده
از آنجایی که شخصیتهای داستان در تداوم پیرنگ داستان نقش بسیار حائز اهمیتی دارند، به گونهای که می توانند مانند یک الگو، نمایانگر جایگاه انسان در دنیاهای متفاوت فرهنگی و اجتماعی باشند؛ با بررسی شخصیتهای داستان می توان از فضا و جو حاکم بر داستان آگاه شد و به تواناییهای نویسنده پی برد.
این پژوهش با روش توصیفی تحلیل به دنبال بررسی شیوه شخصیتپردازی در رمان جزیرهی سرگردانی نوشته سیمین دانشور بر اساس الگوی کنشگرهای گریماس بوده است. در رمان جزیره سرگردانی، شخصیت هاعموماً از مردمانی انتخاب می شوند که در زندگی نویسنده نقش داشتهاند و برای خوانندگان رمان نیز تا حد زیادی آشنا و ملموس هستند. این شخصیت ها واجد عناصر جامعهشناختی عصر نویسنده و همچنین دارای کنشی دوسویه در قالب ساختارهای نحوی الگوی گریماس هستند.
-1 مقدمه -
شخصیتپردازی یکی از عناصر اصلی داستان است که نویسنده از طریق آن میتواند به قهرمانان داستانش چهرهای واقعی ببخشد؛ برای این کار لازم است رفتار و گفتار هر شخصیتی مطابق با نقشی باشد که در داستان برعهده دارد. واقعی و ملموس جلوه دادن شخصیتهای داستان رابطهی تنگاتنگی با میزان شناخت نویسنده از قهرمانانش دارد.
هر داستاننویسی بهخوبی واقف است که حداقل، یک دلیل مهم آنکه انسانها از دیرباز داستان میخواندهاند، این است که آنان در داستان ها، خود را مییابند و با محمل داستان در دنیایی خیالی سفر میکنند. دنیایی که آنان را از روزمرگی جدا میکند و با تصور آرزوها و پندارهایشان در پرواز درمیآورد. شاید به جرأت بتوان گفت که یکی از بالهای این پرواز، شخصیت و شخصیتپردازی در داستان است. هر داستانی واجد عنصر شخصیت است. این شخصیت ها هستند که داستان را پیش میبرند و پیرنگ و طرح داستان همچون بستری برای سیر تکاملی آنان طرحریزی میشود
از این نظر شخصیت و شخصیتپردازی از عناصر بسیار پر اهمیت هر داستان بهحساب میآید. بررسی شخصیت بهعنوان عنصری بسیار مهم در داستان، بسیاری از مسائل را دربارهی داستان، نویسندهی داستان و جامعهای که نویسنده در آن زندگی میکند آشکار مینماید. هر شخصیت با گفتار، رفتار، شیوهی پردازش آن به وسیله نویسنده، نام و قیافه ظاهری به خواننده معرفی میشود؛ بررسی شیوه و تکنیک خلق شخصیت و عوامل مؤثر در روند پرورش شخصیت، واقعیات و ویژگیهای دیگری را افشا خواهد کرد.
1-1 سوال، روش و پیشینه پژوهش
این پژوهش به دنبال پاسخ دادن به پرسشهای زیر است:
-1 شخصیتپردازی در رمان جزیره سرگردانی چگونه انجام گرفته است؟
-2 نقش شخصیتپردازی این نویسنده در توفیق یا عدم توفیق رمان جزیره سرگردانی چقدر است؟
رمان جزیره سرگردانی از جمله آثار مهم، قوی و ماندگار پس از انقلاب اسلامی است که به وسبله نویسنده مطرحی به نام سیمین دانشور نگاشته شده است. این اثر ادبی دورنمایی از جامعه معاصر ایران است که مشکلات، معضلات و مسائل اجتماعی جامعه ایرانی را در برههای از تاریخ به تصویر کشیده است. موفقیت اصلی نویسنده در طرح این مسائل و بازتاب آنها در زندگی شخصیت های رمان است که به سبکی مدرن ارائه شده است. در این رمان مسائل و معضلات اجتماعی و تاریخی در لحظهلحظه زندگی شخصیت ها درونی و باعث شکلگیری سرنوشت و شخصیت آنها شده است. با توجه به همه این نکات و با فقدان پژوهشی مستقل در این زمینه، ضروری است این اثر از منظر جامعهشناسی شخصیت به شکلی مستقل مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد.
روش این تحقیق تحلیلی-توصیفی استاین. پژوهش، غالباً بر توصیف و تحلیل ساختاری و محتوایی رمان مورد نظر مبتنی است و از اینرو ابتدا صرفاٌ به استخراج دادههای خود از لابلای اثر پرداخته است سپس به بررسی شیوههای شخصیتپردازی نویسنده در رمان اقدام شده است.
پایاننامههایی که به آثار سیمین دانشور اختصاص دارند بیشتر به عناصر داستان پرداخته اند. تنها پایاننامهای که از نظر موقعیت سیاسی و اجتماعی اثر با مقالهی حاضر مشابهت دارد، پایان نامه یوسفی - 1378 - با عنوان بررسی آثار داستانی سیمین دانشور است. وی آثار داستانی سیمین دانشور را از آتش خاموش تا جزیرهی سرگردانی، در دو بخش ساختار و درونمایه بررسی کرده است.
-2 تعریف شخصیت
شخصیت از جمله عناصری است که در یک داستان از اهمیت خاصی برخوردار است، چرا که شخصیت داستان را پیش می برد هم چنین رویداد های داستان به تبع عمل و عکس العمل های "شخصیت" صورت می گیرد. شخصیت ها؛ اشخاص ساخته شده ای هستند که در داستان، نمایشنامه و ... بکار می روند. کیفیت روانی و اخلاقی آن ها نیز در عمل و آن چه می گویند و انجام می دهند وجود دارد
آدم ها و اشخاص هر داستان پایه های مهم آن هستند. داستان بیش تر از هر قالب هنری دیگری با آدم ها و اشخاص سر و کار دارد و می توان گفت که داستان بدون آدم ها وجود خارجی نخواهد داشت لذا انسان جزء جدایی ناپذیر داستان می باشد
