بخشی از مقاله
چکیده
هدف این مقاله، تحلیل محتوای پژوهش های انجام شده درباره عوامل موثر در بکارگیری فناوری اطالعات در نظامهای آموزشی است مروری بر پژوهش های انجام شده، ضرورت توجه به بحث فناوری اطالعات و ارتباطات را بیش از پیش نشان میدهد. زیرا به کارگیری فناوریهای جدید منجر به افزایش سرعت، دقت عمل، دستیابی به اطالعات منظم، انعطافپذیری، پاسخگویی و غیره می شود. اما علیرغم رشدی که فناوری اطالعات و ارتباطات داشته، برخی محققان پرسش-هایی در خصوص عوامل تأثیر گذار بر پذیرش فناوری مطرح نموده اند. لذا یکی از جنبههای که تا به حال پژوهش های متعددی در رابطه با آن صورت گرفته است بررسی عوامل موثر بر استفاده از فناوری و رابطه این متغیرها با یکدیگر است. بر همین اساس در این مقاله پژوهشگر سعی کرده است در حد امکان ادبیات و مبانی نظری پژوهش را در منابع و متون جدید مورد کاوش قرار دهد و پس از دسته بندی، به تحلیل و نتیجه گیری از آن بپردازد.
مقدمه
در خصوص ضرورت و اهمیت پرداختن به استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات در نظام های آموزشی باید گفت که از یکسو چالش تازه ای به نام استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات پیش روی سیاست گذاران و دست اندرکاران نظام آموزشی کشور از ابتدایی تا عالی در سطح ملی و نیز در سطح مدارس و دانشگاه ها قرار گرفته است میزان توافق و کارآیی این نهادهای آموزشی به طور مستقیم به نحوه درک، ارزیابی، برخورد و بهره گیری از این فناوری در برنامه ریزی، آموزش و پژوهش بستگی دارد و از سوی دیگر روحیه نوجویی و نوگرایی این سیاستگذاران و دست اندرکاران آنها را واداشته که با عجله و به سرعت، نظام آموزشی کشور را، به طور اعم و نظام آموزش عالی را به طور اخص به این فناوری مجهز سازند.
به عبارت دیگر اگر جامعه ای در صدد همگرایی با روند جهانی شدن باشد، به طور قطع همانندی و تطابق با روند جهانی جزء اهداف آموزش ملی آن قرار می گیرد و فرایند آن از طریق فناوری اطالعات تسریع می شود از این رو، عرصه های کاربرد فناوری اطالعات با سرعت رو به رشد خود، تعلیم و تربیت را نیز در اشکال گوناگون دستخوش دگرگونی نموده است و اهمیت تعلیم و تربیت که متناسب با نیازهای فرد و جامعه باشد، اکنون بیش از همیشه احساس می شود، زیرا دنیایی که با شبکه های اطالعاتی به هم پیوند خورده است، متقاضی نیروی انسانی است که بداند چگونه از فناوری به عنوان ابزاری برای افزایش خالقیت، پیشرفت و بهره وری استفاده کند فناوری اطالعات و ارتباطات می تواند قدرت استدالل مدرس و فراگیر را باال ببرد و فعالیت هایشان را در حل مسأله در ارتباط با جهان واقعی بازتاب دهدفرصت های ناشی از فناوری اطالعات و ارتباطات را یادگیری مادام العمر، امکان ایجاد انعطاف و تنوع در برنامه های آموزشی و روش های آموزشی، ضرورت توجه به آموزه های مردم ساالری و تربیت شهروندی می داند.
بنابراین استفاده از قابلیت های فناوری اطالعات می تواند در ارتقا و بهبود کیفی آموزش میسر واقع شود، از این رو بررسی میزان استفاده از فناوری اطالعات و شناخت پیرامون عوامل بازدارنده استفاده از فناوری اطالعات می تواند مسووالن را در رفع مشکالت در جهت بهبود میزان استفاده از فناوری اطالعات یاری دهد. به عبارتی دیگر، شناخت و آگاهی از عوامل مزبور هرگونه اقدامی منجر به هدر رفتن منابع مادی و انسانی خواهد شد و چه بهتر که این شناخت از طریق دانشگاهیان و دانشجویان باشد.
مروری بر پژوهش های فناوری اطالعات و آموزش
لواسانی - 1393 - تحت عنوان"تدارک مدل معادالت ساختاری اضطراب رایانه دانشجویان دانشگاه تهران "به منظور تدارک یک مدل معادالت ساختاری، 736 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه تهران در گروههای تحصیلی فنی و مهندسی، علوم پایه و علوم انسانی به صورت تصادفی انتخاب شدند در این مدل تجربه رایانه، اضطراب خصیصه ای، انگیزه پیشرفت و ویژگیهای فردی به عنوان متغیرهای برونزا و خودکارآمدی رایانه و اضطراب به عنوان متغیرهای درونزا تلقی گردید نتایج پژوهش نشان داد که رابطه بین انگیزه پیشرفت با خودکارآمدی رایانه، اضطراب خصیصه ای با خودکارآمدی رایانه و ویژگیهای فردی با اضطراب رایانه معنی داری نیست اما بین سایر متغیرهای پژوهش از جمله رابطه خودکارآمدی رایانه با اضطراب رایانه و تجربه رایانه با اضطراب رایانه معنی داری است و با افزایش تجارب رایانه و خودکارآمدی رایانه، از میزان اضطراب رایانه آزمودنی ها کاسته می شود یعنی بین خودکارآمدی رایانه و تجربه رایانه با اضطراب رایانه رابطه منفی و معنی دار وجود دارد.
درانی و رشیدی - 1390 - در پژوهشی به «بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری اطالعات توسط دبیران مدارس هوشمند شهر تهران با تأکید بر مدل پذیرش فناوری اطالعات» پرداختند. متغیرهای تحقیق آنها شامل درک از سودمندی، درک از سهولت، نگرش نسبت به استفاده از فناوری اطالعات، تصمیم به استفاده و استفاده بود. 118 نفر از دبیران مشغول به کار مدارس هوشمند، به عنوان نمونه پژوهش در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که درک از سهولت بر درک از سودمندی و نگرش نسبت به استفاده اثر مستقیم دارد. همچنین درک از سودمندی بر قصد استفاده از فناوری اطالعات اثر معنادار دارد.
صمدی، شمس و پروین - 1390 - به آزمون مدل پذیرش فن آوری در بین 336 نفر از دانشجویان سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه تهران پرداختند. در این پژوهش، درک از سهولت به عنوان متغیر برونزا و درک از سودمندی، نگرش نسبت به استفاده از فن آوری و استفاده از فن آوری به عنوان متغیر های درونزا مطرح شدند. یافته های تحقیق نشان داد که نگرش فرد به استفاده از اینترنت به طور مثبت با استفاده وی از اینترنت در ارتباط است نتایج پژوهش همچنین نشان داد که بین متغیرهای درک از سهولت و درک از سودمندی با نگرش استفاده از سیستم رابطه معنی داری وجود دارد و هر چه دانشجو استفاده از اینترنت را آسان تر درک کند، اینترنت را مفیدتر درک خواهد کرد و در نتیجه در استفاده از آن نگرش مطلوب تری دارد.
رودکی - - 1398 در پایان نامه خود تحت عنوان"بررسی اثر تغییر تکنولوژی بر رفتار معلمین مقطع راهنمایی نواحی چهارگانه آموزش وپرورش شیراز"به بررسی رابطه متغیرهای موثر بر استفاده واقعی از سیستم در بین 226 نفراز معلمان شهر شیراز به روش تحلیل مسیر پرداخت نتایج نشان داد که بین درک از سهولت با درک از سودمندی و همچنین بین متغیرهای مذکور با خودکارآمدی رایانه رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد.
نتایج پژوهش همچنین نشان داد که هر سه متغیر - درک از سهولت، درک از سودمندی، خودکارآمدی رایانه - با نگرش استفاده از سیستم رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد. در این پژوهش متغیرهای درک از سودمندی و نگرش به استفاده از سیستم به عنوان پیش بینی کننده تمایل - قصد - رفتاری برای استفاده از سیستم مطرح شدند و در نهایت بین درک از سودمندی، قصد و تمایل برای استفاده از سیستم با استفاده واقعی از سیستم رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد.
کارگر فرد - - 1398 به بررسی عوامل سازمانی موثربرنگرش نسبت به استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات در بین مدارس متوسطه شهرستان شیراز پرداخت. در این پژوهش، پژوهشگر عوامل سازمانی همچون هنجارهای ذهنی، ارتباط شغلی، درک لذت، خودکارآمدی رایانه، شرایط تسهیل کننده در زمینه فناوری اطالعات و ارتباطات، از طریق مؤلفههای درک از سودمندی و درک از سهولت، نگرش نسبت به استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات 108 دبیر را مورد بررسی قرار داد.
نتایج مطالعه نشان داد که پنج عامل هنجار ذهنی، ارتباط شغلی، درک لذت، خودکارآمدی رایانه و شرایط تسهیل کننده اثر مستقیم و معنیداری بر درک از سودمندی و درک از سهولت دارد و هر چه میزان درک از سودمندی و درک از سهولت افزایش یابد، نگرش و احساس مطلوب نسبت به استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات افزایش مییابد و به نوبه خود هر چه احساس مطلوب بیشتری نسبت به فناوری اطالعات و ارتباطات ایجاد شود، استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات افزایش مییابد.
در پژوهشی تحت عنوان"عوامل مرتبط با نگرش دانشجویان دانشکده مدیریت دانشگاه علوم پزشکی شیراز در استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات" به بررسی عوامل موثر بر قصد استفاده از فناوری با روش آماری تحلیل مسیر و نرم افزار لیزرل پرداختند یافته ها نشان داد که متغیرهای خودکارآمدی رایانه، درک از سهولت و درك از سودمندی اثر مستقیم و معنی داری با نگرش استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات دارد، ضمن اینکه متغیرهای تجارب رایانه، خودکارآمدی رایانه و درک از سهولت اثر مستقیم و معنی داری با درك از سودمندی دارد به عالوه مشاهده گردید که متغیرهای تجارب رایانه، خودکارآمدی رایانه اثر مستقیم و معنی داری با درک از سهولت استفاده از فناوری دارد و در نهایت متغیر تجارب رایانه اثر مستقیم و معنی داری با خودکارآمدی رایانه دارد. از بین متغیرهای پژوهش، درک از سهولت نسبت به سایر متغیرها، بیشترین تاثیر را بر نگرش استفاده از فناوری اطالعات و ارتباطات دارد و همچنین مدل با داده ها برازش مناسب و قابل قبولی نشان داد.
