بخشی از مقاله
چکیده
نظام آموزش و پرورش برجسته ترین سازمان علمی انسان ساز و مترقی است که لزوم توجه به پژوهش و انجام تحقیقات در آن محسوس است، اما متاسفانه در نظام آموزشی به جای توجه و اهتمام به نوآوری و خلاقیت و ترویج شیوه های علمی، بر حافظه و پرورش قوای ذهنی تاکید می گردد و همچنان پژوهش جایگاه مشخصی، نه در میان معلمان، بلکه در میان دانش آموزان نیز ندارد. لذا هدف از پژوهش حاضر شناسایی موانع انجام فعالیت های پژوهشی و ارائه ی راهکارهایی در جهت رفع آن است.
روش انجام پژوهش، توصیفی از نوع تحلیل اسنادی می باشد، که با تحلیل و بررسی اسناد و منابع معتبر، یافته هایی مرتبط با موضوع استخراج و مورد استفاده قرار می گیرد. در راستای هدف پژوهش، دو سوال اصلی مطرح گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که؛ 22 مانع در انجام فعالیت های پژوهشی در نظام آموزشی وجود دارد. 2 از آنجایی که معلمان رهبران نظام اموزشی می باشند، باید موانع انجام فعالیت پژوهشی آنها مرتفع گردد، تا دانش آموزانی پژوهشگر تربیت نمایند.
1 مقدمه
جستجو و پژوهش کنید و بپرسید تا حقایق برایتان گویا گردد ؛ بدانید که بی پرسش پاسخی نمی شنوید و بدون تحقیق حقیقتی نمی یابید.
امام علی - ع -
از گذشته تا به حال، حس کنجکاوی در نهاد آدمی بوده، هست و خواهد بود. بشر همواره سعی داشتهاست که رازها و اسرار سربسته را برای خود بشکافد و حقایق پنهان را برای خود آشکار کند. میل به ارضای این حس موجب شدهاست که بشر به کشف مجهولات و در نتیجه، پیشرفت های چشمگیردر تمامی زمینههای علمی دست یابد. از این رو در دنیای امروز که رشد وگسترش علمو فناوری از عناصر مهم پیشرفت و توسعه درتمامی ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی … به حساب میآید، نهادها و نظام های آموزشی و پژوهشی نقشی بس عظیم و پراهمیت دارند
امروزه هر جامعهای در جهت توسعهی همه جانبه خود نیازمند پژوهش است. سازمانها در جامعهنیز ضرورتاً در راستای تصمیمگیریهای درست نیاز به پژوهشهای کاربردی دارند؛ در نتیجه تحول سازمانها منوط به موسسات تحقیقی وابسته به آنهاست که پشتیبان و ضامن رشد و تعالی آنها می باشد. پژوهش همواره از ابزارهای پیشرفت مادی و معنوی بشر بوده است. در واقع پژوهش اصلی ترین نیروی محرکه یک جامعه در مسیر ترقی بوده و از آن به عنوان یکی از شاخص های مهم رشد نام برده می شود
نظام آموزشی به عنوان یک نظام پویا، هوشمند و هدفمند، در این باره نقش عمدهای چون تربیت نیروی انسانی مورد نیاز جامعه، ترویج و ارتقای دانش و گسترش تحقیق و تتبع و زمینه سازی برای توسعه کشور دارد و تحقق این اهداف، وسواس علمی پژوهشیخاصی را طلب می کند
دانشمندان، پژوهش و تحقیق در آموزش و پرورش را یکی از محورهای کلیدی در امنیت ملی کشورها دانسته و بر این باورند که پیشرفت در هر زمینه ای به پژوهش و برنامه ریزی دقیق نیاز دارد - توفیقی و فراست خواه، 1381، . - 18 پژوهش محور نمودن آموزش و پرورش، نخستین پیش شرط موفقیت علمی در عرصه های جهانی و بین المللی محسوب می شود. این وظیفه در آموزش و پرورش، بر عهده دو گروه اصلی می باشد: نخست معلمان و سپس دانش آموزان.
معلمان مدارس ضمن انجام کارهای آموزشی، باید به صورت مستقیم نقش هدایتگر و مربی دانش آموزان را بر عهده داشته و به نوعی وظیفه تربیت پژوهشگران آینده کشور را نیز انجام دهند
در این راستا باید به نقش دانش آموزان،وفرهنکیا نیز توجه کافی، مبذول داشت. دانش آموزان که منابع مالی زیادی صرف تحصیل آنها میگردد، در صورتی تحصیلاتشان، به نفع و سود جامعه هست که بتوانند آنچه آموختهاند، در عرصه عمل مورد استفاده قرار دهند و اگر در جامعه با مسائلی روبرو گردیدند بتوانند به صورت علمی جواب مسائل خود را بیابند؛ لذا ضرورت دارد تا دانش آموزان به عنوان محققانی تربیت شوند که خود بتوانند مسائل گوناگون در سراسر زندگی خود حل نمایند
در زمینه گسترش فرهنگ پژوهش، نهاد آموزش و پرورش راه کارهای متعددی را تاکنون در قالب تأسیس مراکز پژوهشی، طرح ها و برنامه هایی را در سطح دانش آموزان و معلمان به اجرا درآورده است که برخی از آنها عبارتند از :
تاسیس پژوهشکده های آموزش و پرورش
طرح معلم پژوهنده و درس پژوهی
پژوهش سراهای دانش آموزی
واحد درسی مطالعات پژوهشی در مقطع دبیرستان
مسابقات انشاء و مقاله نویسی
پژوهش های دانش آموزی
علی رغم انجام فعالیت های فراوان در عرصه پژوهش در آموزش و پرورش، نتایج چشمگیری حاصل نشده است. مطالعات نشان می دهد که موانعی بر سر راه انجام پژوهش در آموزش و پرورش وجود دارد. لذا پژوهش حاضر در پی بررسی دو سوال می باشد:
1 موانع اصلی انجام پژوهش در آموزش و پرورش چه می باشد؟
2 راهکارهای موثر در رفع فعالیت های پژوهشی آموزش و پرورش کدامند؟
2 روش شناسی
در پژوهش حاضر از روش، کتابخانه ای و اسنادکاوی جهت گردآوری اطلاعات استفاده گردید. به منظور استخراج موانع انجام پژوهش در آموزش و پرورش از شیوه ی تحلیل اسنادی استفاده شد. در این راستا، کلیهی اسناد و مدارک مرتبط و در دسترس نظری و تحقیقاتی به منظور مشخص کردن موانع انجام پژوهش و ساخت چارچوب عوامل مفهومی به شیوه ی کیفی، با استنتاج مبتنی بر تحلیل مفاهیم و مفهوم پردازی دوباره بررسی شد.
