بخشی از مقاله
چكيده:
تحليل محتواي كتاب درسي يك روش پژوهشي منظم براي توصيف عيني و كمي محتواي كتاب درسي است. پژوهش حاضر باهدف تحليل محتواي مباحث كتاب شيمي پيش دانشگاهي از منظر فعال وغير فعال بودن بر اساس روش ويليام رومي انجام شده است.
جامعه مورد مطالعه در اين پژوهش،كتاب شيمي پيش دانشگاهي چاپ١٣٩٤، ومباحث شيمي - فصل٢ - كتاب به عنوان نمونه، مورد بررسي وتحليل قرار گرفت.ابزار گرداوري اطلاعات، سياهه ي تحليل مبتني بر روش ويليام رومي است.
واحد مطالعه درس هاي مندرج دركتاب و واحد تجزيه وتحليل متن، پرسش ها وتصاوير كتاب است كه بر اساس مقوله هاي فعال و غير فعال توسط فرمول ويليام رومي تحليل وضريب درگيري ان ها مشخص شد. نتايج به دست امده نشان مي دهد كه ضريب درگيري دانش آموز با متن، تصاوير و سوالات فصل دوم كتاب شيمي پيش دانشگاهي به ترتيب برابر ٢٩٦/٠، 0/081، 1/766 است.ضريب درگيري فعاليت محور بودن فصل دوم٣٩٩/٠بدست آمده، كه نمايانگر غير فعال بودن محتواي اين فصل در بخش متن، تصاوير و سوالات مي باشد.
١-مقدمه
١-تحليل محتوا چيست ؟ فن پژوهشي، عيني، اصولي و احتمالا كمي در محتوا به منظور تفسير آن را تحليل محتوا مي گويند.تحليل محتوا شاخصي است كه به وسيله ي آن مي توان تمام فرآيندهايي را كه به توليد پيام منجر شده و فرآيندهايي را كه پس از مصرف پيام اتفاق مي افتد ارزيابي كرد. - تحليل محتوا نوعي آسيب شناسي به منظور بهبود وضعيت محتوا و اطمينان از كاركرد صحيح آن خواهد بود. -
٢-چرا تحليل محتوا مي كنيم ؟ يافتن نسبتي است به منظور بهبود محتواي موجود - مثلا : نسبت بين اهداف و محتوا -
٣-مراحل اصلي تحليل محتوا عبارتند از : ١- تعيين هدف ٢- نمونه گيري ٣- رمز گذاري و مقوله بندي و طبقه بندي مقوله ها ٤- ارزيابي عيني مقوله ها
-4انواع روش هاي تحليل محتوا :١- تحليل محتواي توصيفي٢- تحليل محتواي آماري - مدل ويليام رومي، مدل كلوزو و... -
٥-روش ويليام رومي در تحليل محتواي كتب درسي : هدف آن بررسي اين موضوع است كه آيا كتاب يا محتواي مورد نظر، مخاطبان را به طور فعال با يادگيري و آموزش درگير مي كند ؟ به عبارت ديگر، هدف اين است كه بسنجيم آيا كتاب به شيوه ي فعالي ارائه و تدوين و تنظيم شده است يا خير ؟
-1-5درباره ي نمونه گيري نيز همانند ساير روش هاي ديگر پژوهش، اگر جامعه ي آماري وسيع باشد مي توان دست به نمونه گيري زد و چنان چه جامعه ي آماري مورد نظر وسعت چنداني نداشته باشد، مي توان از تمام جامعه به عنوان نمونه استفاده كرد.
-2-5كد گذاري و تعريف مقوله ها : براي تحليل محتواي كتب درسي ابتدا محتوا را به سه قسمت متن كتاب درسي، تصاوير، سوالات تقسيم مي كنند وسپس براي هر قسمت مقوله هايي را تعريف مي كنند.
٥ -٣-طبقه بندي مقوله ها : ١- مقوله هاي فعال -2 مقوله هاي غير فعال -3 مقوله هاي خنثي
مقوله هاي فعال : در مقوله هاي فعال دانش آموز با فعاليت هاي علمي و به طور كلي با يادگيري و آموزش درگير است وچون مستلزم فعاليت فراگير است، به آن مقوله هاي فعال مي گويند.
مقوله هاي غير فعال : در اين دسته از مقوله ها دانش آموز درگير فعاليت هاي علمي به معناي واقعي نمي باشد وكتاب هايي كه بر روي اين مقوله ها تاكيد كنند كتاب هاي غير پژوهشي خواهند بود.
مقوله هاي خنثي : مقوله هايي هستند كه نقش مهمي در ارزشيابي و تحليل كمي كتب ومتون درسي ايفا نمي كنند و بنابراين، مي توان از آنها صرف نظر نمود.
ابزار جمع اوري اطلاعات
براي استخراج فراواني طبقات در سه بخش متون، تصاوير وپرسش ها ازجدول تحليل محتواي رومي استفاده گرديد كه ابتدابا بررسي كتاب شيمي پيش دانشگاهي تعدادكلي متن، تصاوير وپرسش هاي فصل ٢ را به دست اورده كه پس از انجام اين كارتعداد متن ٢٨١، تعدادتصاوير٤١ وتعداد پرسش ها ٨٣ تعيين گرديد.
روش هاي اماري تجزيه وتحليل اطلاعات
براي تجزيه وتحليل اطلاعات ازروش اماري توصيفي استفاده گرديده است.از جداول و نمودارهابراي فراواني طبقات ومولفه ها در بخش هاي مذكور استفاده شد.پس از كدگذاري مقوله هاي - متن، تصاوير وپرسش ها - به فعال، غيرفعال وخنثي تقسيم گرديد سپس با استفاده از فرمول ويليام رومي ميزان درگيري دانش اموزان با هر مقوله را كه نشان دهنده ي فعال بودن ويانبودن ان مقوله است تعيين گرديد ودراخر با استفاده از جدول فراواني مقوله هاي فعال وغيرفعال وهمچنين نمودارهاي درصدي، ضريب درگيري متن، تصاوير وپرسش ها محاسبه شد.
روش تعيين ضريب درگيري ويليام رومي
هدف ويليام رومي پاسخ به اين پرسش است كه ايا كتاب ويامحتواي موردنظرما، دانش اموزان را با فعاليت هاي اموزشي ويادگيري مشغول ودر گير ميكنديا نه؟ويليام رومي محتواي هر كتاب را به سه مقوله متن، تصاوير و پرسش تقسيم كرده است كه هر يك از اين مقوله ها براي اين كه مورد تحليل وبررسي دقيق تر قرار گيرند خود داراي قسمت هاي مختلفي مي شوند. به اين ترتيب كه متن خود داراي ١٠ قسمت، تصاوير ٤قسمت و پرسش ها داراي ٤قسمت، با توضيحات مختص به خود هستند كه در ادامه ي تحقيق ودرجاي خود به ان ها خواهيم پرداخت.
