مقاله تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی چاپ ( ۱۳۹۵ ) به تکنیک ویلیام رومی

بخشی از مقاله

چکیده

هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی ششم ابتدایی است که با استفاده روش ویلیام رومی انجام گرفته است.جامعه آماری این پژوهش کل کتاب علوم پایه ششم ابتدایی سال 1394میباشد. نمونه ای که در این پژوهش مورد بررسی هدفمند قرار گرفته است،کتاب علوم ششم ابتدایی سال 1395 میباشد. بر اساس روش ویلیام رومی و بررسی های انجام شده ، نتایج حاکی از آن است که متن کتاب دارای ضریب درگیری 0/25 می باشد که نشان دهندهی آن است که متن کتاب نمی تواند دانش آموزان را به خوبی درگیر نماید و در بخش تحلیل تصاویر ضریب درگیری 0/71 به دست آمده است که نشانگر آن است که تصاویر کتاب به خوبی توانسته است دانش آموزان را درگیر سازد. وهمچنین شاخص درگیری پرسشهای پایان فصل 5/57 می باشد که نشان دهنده ی آن است که پرسش های کتاب فعال میباشد.
.1 مقدمه

مهم ترین دورهی تحصیلی در تمام نظام آموزشی جهان به گفته صافی 1388 - - به نقل از - عمویی اسرمی و همکاران، - دوره ابتدایی است ، زیرا که یادگیری در دوران کودکی از حساسیت ویژه ای برخوردار است و این امر بر ساخت شخصیت فرد هم از نظر علمی و هم از نظری کیفی تاثیر دارد و این دوره و یادگیری های آن مقدمه ای برای دستیابی به ظرفیت های بعدی خواهد بود. - سمیعی،افضلخانی، - 1392 از نشانههای برتری یک جامعه نسبت به جوامع دیگر پیشرفته بودن آن و در اختیار داشتن فناوری های پیشرفته و مدرن در عرصه های گوناگون ازجمله درزمینه تعلیم و تربیت است که عامل اساسی این مهم وجود افراد خلاق و متفکر در این جوامع است. - مفیدی به نقل از رحیمی،عصاره،صادق پور،. - 1393 سانتروک - 2004 - خلاقیت را این گونه تعریف کرده است: » توانایی اندیشیدن درباره امور به راه های تازه و غیر معمول و رسیدن به راه حل های منحصر به فرد دربارهی مسائل.«

همانطور که می دانیم کتاب درسی در نظام آموزشی کشورمان یکی از مهم ترین منابع یادگیری به شمار می آید در نتیجه محتوای مطلوب کتب های درسی میتواند دانش آموزان را به چالش فکری وادارد و از جمود فکری و ذهنی رها سازد و پاسخ گوی نیازمندی های عصر جدید انسان ها باشد. - آقازاده، - 1385 پس میتوان گفت به کمک کتب درسی می توان خلاقیت و قدرت تفکر را در دانش آموزان که آینده سازان هر کشور و مایهی پیشرفت آن میباشند به وجود آورد و تقویت کرد.

اما نکته قابل توجه این است که بازنگری ،اصلاح وتجدیدنظر اصولی وعلمی در محتوای کتب درسی،آثار وتبعات مثبت فراوانی در بر خواهد داشت که یکی از آن ها ایجاد زمینه مناسب جهت رشد برنامه درسی وبه تبع آن رشد وپیشرفت تحصیلی دانش آموزان است. - صفایی،. - 1392یکی از روش های کیفی تحلیل محتوا کتب درسی که در سال های اخیر مورد استقبال تحلیل گران قرار گرفته است، روش ویلیام رومی است .

1-1تعاریف نظری:
محتوا:چیزی است که قرار است آموزش داده شود. محتوا شامل کلیه مطالب،مفاهیم و اطلاعات درس مورد نظرد است . تحلیل محتوا:روش مطالعه و تجزیه و تحلیل ارتباط ها به شیوهی نظام دار،عینی و کمی برای اندازه گیری متغیر ها ست.

روش ویلیام رومی: این روش پژوهش در بعضی جاها به عنوان شاخص درگیری یادگیرنده نامیده می شود و از این روش، ویلیام رومی در کتاب خود با عنوان تکنیک کاوش در تدریس علوم استفاده کرده است. - ظفر نژاد - - 1394 به نقل از عمویی اسرمی و همکاران - روش ویلیام رومی: تکنیک تجزیه وتحلیل کمی کتب درسی، قادر است بین مطالب ومحتواهایی که به شیوه ی فعال ارائه شده اندومطالب ومحتواهایی که به شیوه ی غیر فعال ارائه شده اند فرق نهد وتمایز قائل شود - رومی،1968 به نقل از صفی خانی و همکاران،. - 1394 برنامه درسی کتاب علوم نیز از مهمترین برنامه های درسی است که میتواند در ایجاد مهارت های خلاق در فراگیران نقش تعیین کننده ای داشته باشد و با تدوین محتوای مناسب برای این کتاب ها جهت پرورش کودکانی خلاق و متفکر بپردازد و یک نیروی انسانی خلاق و متفکر برای جامعه پرورش یابد.

.2هدف پژوهش

هدف کلی: تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی چاپ - 1395 - به تکنیک ویلیام رومی اهداف جزئی:

.1تحلیل متن کتاب علوم تجربی ششم دبستان چاپ 1395 بر اساس روش ویلیام رومی. .2تحلیل شکل و تصاویر کتاب علوم تجربی ششم دبستان چاپ 1395 بر اساس روش ویلیام رومی.

.3تحلیل پرسش های پایان فصل کتاب علوم تجربی ششم دبستان چاپ 1395 بر اساس روش ویلیام رومی.

.3فرضیه های پژوهش:
.1متن کتاب علوم ششم ابتدایی چاپ1395 دانش آموزان را به خوبی در گیر می کند. .2تصاویر و اشکال علوم ششم ابتدایی چاپ1395 دانش آموزان را به خوبی در گیر می کند.

.3پرسش های پایان درس علوم ششم ابتدایی چاپ1395 دانش آموزان را به خوبی در گیر می کند.

.4جامعه و نمونه آماری:

درباره نمونه گیری نیز همانند سایر روش های دیگر پژوهش، اگر جامعه آماری وسیع باشد می توان دست به نمونه گیری زد و چنانچه جامعه آماری مورد نظر وسعت چندانی نداشته باشد، می توان از تمام جامعه به عنوان نمونه استفاده کرد. در این پژوهش نیز جامعه و نمونه یکسان می باشند. در این پژوهش جامعه و نمونه ی آماری، کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی سال1395 است، که مؤلفه های متن، پرسش و تصویرهای کتاب مورد تحلیل قرار گرفته است .

.5روش پژوهش:

.1-5مراحل اصلی تحلیل محتوا عبارتند از: تعیین هدف نمونه گیری کد گذاری مقوله بندی طبقه بندی مقوله ها ارزیابی عینی طبقه ها در این پژوهش برای تحلیل کتاب علوم ششم ابتدایی چاپ 1395 از روش تحلیل محتوا ویلیام رومی استفاده شده است. روش ویلیام رومی:

.2-5ارزشیابی متن - ظفرنژاد، - 1394 هر یک از متن ها انتخابی در یکی از مقوله های زیر جای داده می شوند:
- a بیان حقیقت :بیان حقیقت عبارتست از بیان ساده مفروضات و یا مشاهداتی که بوسیله فرد دیگری غیر از دانش آموز انجام پذیرفته است.

- b تعاریف منظور جملات یا جمله ای است که برای توصیف و تشریح یک واژه یا اصطلاح آورده می شود. - c سوالاتی که در متن مطرح شده و جواب آنها بلافاصله بوسیله مولف داده شده است.

- Dسوالاتی که ایجاب می کند دانش آموز برای پاسخ به آنها مفروضات داده شده را تجزیه و تحلیل نماید. - Eاز دانش آموز خواسته شده که نتایجی را که خود او بدست آورده بیان نماید.

- fاز دانش آموز خواسته شده که آزمایشی را انجام داده و نتایج حاصل از آن را تحلیل نماید و یا اینکه مسائل عنوان شده را حل کند. - Gسوالاتی که به منظور جلب توجه دانش آموز ارائه شده و جواب آنها بلافاصله بوسیله نویسنده کتاب در متن نیامده است. - Hمربوط به معانی بیان. از مقوله های فوق، مقوله های a و b و c جزء مقوله های غیر فعال به حساب می آیند و مقوله های d و e و f جزء مقوله های فعال قلمداد می گردند .دو مقوله آخر یعنی g و h از مقوله های خنثی هستند که نقش مهمی در ارزیابی کتاب ندارند و بنابراین می توان از آنها در امر ارزشیابی و تحلیل، چشم پوشید و صرف نظر کرد.
.3-5ارزشیابی تصاویر و اشکال - ظفرنژاد، - 1394 هر کدام از این تصاویر را تحلیل نموده و در یکی از مقوله های زیر جایمی دهیم :

- a تصویری که از آن فقط برای تشریح موضوع خاصی استفاده شده است.
- b تصویری که از دانش آموز می خواهد تا با استفاده از موضوعات داده شده فعالیت یا آزمایشی را انجام دهد. - c تصویری که برای تشریح شیوه جمع آوری وسایل یک آزمایش آمده است.

- d تصویری که در هیچکدام از مقوله های فوق نگنجد. از مقوله های چهارگانه فوق، مقوله a ، غیر فعال و b مقوله فعال قلمداد می شود و مقوله های c و d مقوله های خنثی هستند.