بخشی از مقاله
چکیده :
هدف این پژوهش تحلیل کتاب علوم تجربی ششم ابتدایی از نظر میزان توجه به فرآیند کاوشگری در دانش آموزان است.در این پژوهش از روش توصیفی جهت مشخص نمودن مؤلفه های کاوشگری و از روش تحلیل محتوا به منظور بررسی و تحلیل برنامه درسی علوم تجربی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش محتوای کتاب های درسی علوم ابتدایی است که از این جامعه کتاب پایه ششم بصورت هدفمند انتخاب شده است کتاب علوم در پنج فرضیه مورد نظر 81 امتیاز را کسب کرده است که از نظر تحلیل گران کتاب مطلوب بوده و پیشنهاداتی ارائه داده ایم .
مقدمه :
در هر نظام آموزشی کتاب یکی از عناصر مهم و کلیدی در آموزش است. اگر محتوای کتاب های آموزشی و درسی همسو و هم جهت با اهداف آموزش و نظام آموزشی نباشد نمی توان امیدوار بود که دستیابی اهداف آموزشی و علمی از لحاظ نظام آموزشی تا حدودی غیر ممکن خواهد بود. در همین راستا پژوهشگران و محققان بسیاری با توجه به عناصر آموزشی، برنامه های درسی، ملاک ها و معیارهای آموزشی تلاش کردند. تا برای اثر بخشی بیشتر و کارایی روش های نوین آموزشی در امور آموزش با استفاده از روش هایی چون کاوش و روش میدانی از مشاهده، تجزیه و تحلیل، .... به این مهم دست یابد. - روشن قیاس وهمکاران ، - 1394 توجه به محتوای کتاب درسی وسازماندهی آن به عنوان یک عنصر مهم در طراحی برنامه درسی همیشه مورد توجه صاحب نظران بوده است وانتخاب محتوا همواره یکی از شرایط تضمین موفقیت در هر برنامه درسی به شمار می آید. - ظفری نژاد، - 1394
بیان مسئله - نحوه برخورد - :
کاوشگری ایده پیچیده ای است به معنای بسیاری از چیزها برای بسیاری از افراد در بسیاری از موقعیت ها .روش کاوشگری بر تلاش مبتنی است، یعنی معلم به طور مستقیم پاسخ نمی دهد. بلکه کوشش دوجانبه سبب رسیدن به حقایق می شودروش های اکتشافی همواره باید با تقویت کننده های مناسب همراه باشند. در غیر این صورت فراگیران از ادامه فعالیت خودداری خواهند کرد و باید برای آنان تفهیم شود که مستقیماً به آنها کمکی نخواهد شد و اگر تلاش نکنند به هدف نخواهند رسید و مدل های کاوشگری را می توان این گونه نام برد: کاوشگری قیاسی - کاوشگری استنباطی - استقرایی - اکتشافی - حل مسئله -
گروهی - انفرادی .
از محدودیت هایی که تحلیلگران این پژوهش در جامعه مشاهده کرده اند که به فکر انجام این پژوهش افتاده اند می توان به عدم ارتباط محتوای درسی با زندگی دانش آموزان و این که آنها در زندگی روزمره از پرسش و پاسخ کمتر استفاده می کنند و بیشتر به حفظ طوطی وار مطلب می پردازند، لذا در این پژوهش می خواهیم کتاب مورد نظر را بررسی و از نظر کاوشگری مورد بحث قرار دهیم.مهارت کاوشگری در دانش اموزان روحیه ی کاوشگری وپژوهشگری را ارتقا داده وسبب می شود دانش آموزان علاوه بر مدرسه در جامعه هم این روحیه را همراه خود داشته ودر زندگی روزمره این روحیه ی کاوشگری در این کتاب می تواند برای بسیاری از معلمان یک تاثیر مثبت داشته باشد.در بسیاری از موقعیت ها کاوشگری پرسیدن سوالاتی است اما نه هر سوالی بلکه سوالاتی که در دسترس هستند سوالاتی که می توانند جواب های ناقص یا کامل داشته باشند وسوالاتی که به آزمون ها و مطالعاتی معنا دارمی انجامد.
پیشینه پژوهش :
کریمی و همکاران در پژوهشی در سال 1393 با عنوان تحلیل محتوا ی کتاب درسی علوم ششم ابتدایی بر اساس رویکرد پژوهش محوربه این یافته ها اشاره کردندکه در کتاب نسبت به کاوشگری، مهارت ها و اصول آن کم توجهی شده است:. بیشترین توجه به مهارت های مشاهده، پرسشگری و استنباط عطف شده است. کمترین توجه به مهارت تحلیل جریان کاوشگری، طبقه بندی و جمع آوری اطلاعات می باشد. سایر مهارت ها در بین این محدوده و پایین تر از میانگین واقع شده اند. و در بین زیر مولفه ها، گویه هایی همچون بحث آزاد و درون گروهی، انجام آزمایش، کار با ابزار و سوال واگرا بیشترمورد توجه محتوا قرار گرفته اند.
فتحی وهمکاران در پژوهشی درسال 1393باعنوان تحلیل محتوا کتاب درسی علوم تجربی پایه سوم دوره ی ابتدایی از منظر میزان توجه به فرآیند حل مسئله ومهارت تفکربه یافته های زیر اشاره کردندکه در کتاب علوم پایه سوم ابتدایی از مجموع کل مهارت تفکر شاخص فکر کردن با %3/30 بیشترین و شاخص چرایی با %4/11 کمترین میزان توجه را داشته است در کتاب علوم سوم ابتدایی از مجموع کل مهارت حل مسئله شاخص آزمایش با %3/22 بیشترین و ارزشیابی و تولید با %2/4 کمترین میزان توجه را داشته است.
یوسف زاده وهمکاران در پژوهشی در سال 1390 تحت عنوان تاثیر روش تدریس کاوشگری در پرورش مهارت تفکر فلسفی دانش آموزان به نتایج زیر دست یافت که داده های گردآوری شده با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و آزمون ها، در گروه های مستقل و تحلیل واریانس دو طرفه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین میانگین مهارت های تفکر فلسفس دانش آموزان، گروه های کنترل و آزمایش تفاوت معنی داری وجود دارد. بنابراین روش تدریس کاوشگری موجب افزایش مهارت تفکر فلسفی دانش آموزان در گروه آزمایش شده است.
هدف پژوهش:
بررسی مطالب کتاب علوم ششم ابتدایی از منظر توجه به کاوشگری .
سوالات:
-1 آیا متن کتاب علوم ششم ابتدایی کاوشگری را در دانش آموزان تقویت می کند؟
-2 آیا فعالیت های علوم ششم ابتدایی تا چه اندازه پژوهشگری و تحقیق در دانش آموزان ترغیب می کند؟
-3 آیا آزمایشات علوم ششم ابتدایی دانش آموزان را به مهارت پرسشگری سوق می دهد؟
