بخشی از مقاله
چکیده
در عرضه رقابت جهانی بنگاهها همواره بدنبال راهی هستند تا با ایجاد مزیت رقابت، در بازار های هدف نسبت به رقبا سهم بیشتری داشته باشند. بنگاهها روشهای متفاوتی را در دستیابی به این مهم در پیش می گیرند. میزان هزینه های انجام شده در بخشهای تولید و مقدار فروش هر محصول می تواند میزان درآمد شرکت را تعیین کند. اما دراین میان محاسبه میزان ارزش افزایی مواد اولیه و خدمات انجام شده بدون شناسایی فعالیتهای اصلی و پشتیبان امکان پذیر نیست. بی شک تصمیم گیری در خصوص اینکه کدام بخش از چرخه تولید ارزش افزایی بیشتری دارد و همچنین چه بخشهایی نیاز به اصلاح نرخ تولید یا ارائه خدمات دارند، بدون تحلیل این زنجیره دشوار خواهد بود.
این تحقیق می خواهد با بررسی تحلیلهای انجام شده بر روی زنجیره ارزش در برخی صنایع داخلی، کاربردها، ضرورت و اهمیت استفاده از این روش را مورد ارزیابی قرار دهد و با استفاده از نتایج بدست آمده، استمرار این روش در رشد اقتصادی صنایع داخلی چه پیامدهایی دارد.
این تحقیقی است کاربردی - توصیفی که بر روی بنگاههای اقتصادی کشور صورت گرفته است. ابزار جمع آوری اطلاعات، اسناد و مدارک است که راجع به آمار و اطلاعاتی مربوط به رشد اقتصادی و یا تولیدی بنگاهها می باشد. روایی تحقیق ، با استفاده از منابع و ماخذهای معتبر و با نظر خبرگان و بزرگان و اطلاعات رسمی موجود است. روش اجرا نیز بررسی اسناد و مدارک بنگاههای است که از تحلیل زنجیره ارزش پورتر با شناسایی فعالیتهای اصلی و پشتیبان و تاثیرات عوامل تولید، میزان رشد اقتصادی شان را افزایش دادند.
از مفاهیم مطرح شده در این مدل میتوان برای دسته بندی وظایف سازمانها در حوزههای مختلف کسب و کار و دستهبندی و شناسایی فعالیتها و محاسبه میزان ارزش افزوده هرفعالیت استفاده کرد. اگر شرکتی بتواند در شناسایی و تحلیل فعالیتهای ارزش زای تولیدی بدرستی عمل کند و آن را مدیریت کند، در این صورت می تواند میزان تاثیر هر فعالیت در فازهای تولید را محاسبه و جهت حذف یا توسعه فعالیتی خاص با آگاهی کامل از وضعیت موجود و نتیجه آتی اقدام نماید.
مقدمه
بکارگیری مفهوم زنجیره ارزش منجر به شکلگیری نگاه یکپارچه به فعالیتها و وظایف مختلف آن سازمان میگردد. در بازار جهانی، رقابت برای تصرف سهم بیشتر بازار از سوی شرکتها بسیار مهم است و داشتن یک استراتژی رقابتی موثر برای شرکتها بسیار ضروریست. براساس نظریه پورتر ایجاد مزیت رقابتی از طریق کاهش هزینه ها و بهبود کیفیت درفرایند تولید امکان پذیر است. پیاده سازی این استراتژی نیاز به شناسایی فعالیتهای اصلی و جمع آوری محرکهای اساسی تولید دارد. یکی از ابزارهایی که دستیابی به این دو عامل را میسر میسازد، مدل زنجیره ارزش پورتر است.
تحلیل زنجیره ارزش پیوند بین منابع را حاصل میکند.از یک سو، به معرفی منابع جایگزین پرداخته و از سوی دیگر منابع مکمّل را معرفی میکند. با تحلیل زنجیره ارزش، آسیبهای قابلیّتی و منابع مشخص میشود و سازمان در اسرع وقت به بهبود آنها اقدام میکند.
همچنین از تحلیل این زنجیره می توان تحت عنوان کاهش هزینههای عملیاتی، عامل بهبود عملکرد، آشکارکننده فرصتهای نهفته در کسب و کار، شناخت شاخص های کلیدی عملکرد، کمک به تصمیم گیری استفاده نمود.
ارزش افزوده جدیدترین معیار برای ارزیابی عملکرد واحدهای صنعتی و اقتصادی است که بهمین دلیل می بایست عوامل تاثیر گذار بر زنجیره ارزش نیز شناسایی و تحلیل گردند. بر اساس تعریف فوق، این تحقیق بدنبال این است که آیا تحلیل زنجیره ارزش و ارزش افزوده ایجاد شده در این زنجیره، جهت رشد اقتصادی صنایع داخلی ضروریست؟
در ادامه به این مطلب خواهد پرداخت که براساس مدل پورتر حوزههای کاری زنجیره ارزش سازمان به دو دسته کلی حوزههای کاری ماموریتهای اصلی و حوزههای کاری ماموریتهای پشتیبانی تقسیم میشوند . ورود به بخش صنعت بدون تحلیل زنجیره ارزش آن صنعت، امکان سود دهی و دستیابی به اهداف مورد نظر آن صنعت را سخت ویا غیرممکن خواهدکرد. با تحلیل در زنجیره ارزش صنعت در واقع سازمان، مصرف کنندگان و مشتریان نیز تحلیل می شوند
رویکرد زنجیره ارزش در تحلیل فعالیتهای درون سازمانی، ابزاری موثر در شناخت نقاط ضعف و قوت و تصمیم گیری درمورد هریک از این فعالیتهاست. تحلیل زنجیره ارزشهم جدول قابلیّتهای فعلی و هم جدول قابلیّتهای مطلوب را نشان میدهد . با شکاف راهبردی بین قابلیّتهای موجود و مطلوب جایگاه سازمان در صنعت مشخص میشود.
-1 پیشینه نظری تحقیق
مدلهای زیر اشاره ایست به تحقیقات نظری حول محور تحلیل مولفه های زنجیره ارزش و تاثر آنها بر سود دهی شرکتها که به اختصار مطرح می گردد.
-1-1 مدل بدرال خان
بدرال خان در سال 1997 یک چارچوب هشت مؤلفه ای از آموزش الکترونیکی، شامل دستورکارو شیوه طرح جهانی ارائه داده است. این مدل روی پروژهای بزرگ آموزش الکترونیکی تمرکز دارد و برخی از مؤلفه های مدل ADDIE را همراه با کمی جزئیات اضافات، شامل می شود .مدل بدرال خان شامل هشت مؤلفه پداگوژی، تکنولوژی، طراحی وواسط کاربر، ارزیابی، مدیریت، تأمین منابع، بعد اخلاقی و سازمانی است
2-1 مدل ریچارد ان
این مدل تحلیل زنجیره ارزش، یک سازمان را قادر می کند تا توانایی خود را در فعالیت های آموزش الکترونیکی ارزیابی کند و خلاء هایی که پیش از ورود به این حوزه باید پرکند را ارزیابی می کند. براساس این مدل، سازمان ها می توانند یک مدل تجاری مناسب برای اهداف سازمانی و جبران خلاء منابع انتخاب کنند و عناصر زنجیره ارزش را برای ارزیابی قوت ها و ضعف ها مد نظر قرار دهند.
-3-1 مدل بروکر
تشریح زنجیره ارزش براساس این مدل، این امکان را فراهم می کند که سرویس های مورد نیاز و تأمین کنندگان را مشخص کنیم . با ورود به آموزش الکترونیکی، همه این عناصر نیاز به بازنگری دارند .در این مدل وظیفه اصلی یک دانشگاه الکترونیکی، ایفای نقش واسط برای دسترسی متقاضیان به خدمات آموزش الکترونیکی است؛ به گونه ای که بین فراگیران و ارائه دهندگان خدمات آموزشی با کمک ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی و بسته های آموزش الکترونیکی ، اتصال برقرار کند.
-4-1 تاثیرات فناوری اطلاعات بر زنجیره ارزش سازمانی
جلوه های کاربرد IT در صنایع در کلیه حوزه های زنجیره ارزش از ارتباط با تامین کنندگان تا تولید و ارتباط با مشتریان أشکار است. در دهه 1970 که کاربرد فناوری اطلاعات در سازمانها به ویژه صنایع تولیدی گسترش چشمگیری یافت، مکانیزه سازی فعالیتها اهم این کاربردها بود. لذا اولین جلوه های IT در زمینه مدیریت موجودی و سیستم .های تهیه صورتحساب بود. هدف از این سیستم ها کاهش هزینه های پردازش داده ها بود. با پیشرفت سیستم های اطلاعاتی، سیستم های MRP در زمینه برنامه ریزی مواد موردنیاز شکل گرفت. به دنبال آن سیستم های MRPII از توسعه این سیستم ها به وجود آمد. در دهه 1990 سیستم های ERP برای رفع معضل عدم یکپارچگی سیستم ها و بهره برداری از مزیت یکپارچگی به وجود آمدند.
-2 مدل نظری تحقیق
مدل زنجیره ارزش پورتر بعنوان ابزاری مناسب برای تحلیل فعالیتهای یک بنگاه یا سازمان بشمار می رود. در این زنجیره فعالیتهای مختلف بر اساس نیازهای تولید پیش بینی شده است، شناساسی و تحلیل این فعالیتها بعنوان فعالیتهای ارزش آفرین اطلاعات بسیار مهمی از روند مالی و سود دهی شرکت را به مدیران مربوطه میدهد و آنها می توانند در شرایط مختلف تصمیمات درست بگیرند.
شکل - - 1 مدل زنجیره ارزش مایکل پورتر
در این مدل حوزههای کاری مهم در بنگاه شناسایی و طبقهبندی میشوند مطابق این مدل حوزههای کاری یک بنگاه به دو گروه حوزههای کاری ماموریتهای اصلی و حوزههای کاری ماموریتهای پشتیبانی تقسیم میشوند. هر کدام از این دو گروه نیز به نوبه خود دستهبندی معینی دارند مجموعه این حوزههای کاری زنجیره ارزش سازمان را تشکیل می دهند.
-3 پیشینه عملی تحقیق
-1-3 تحلیل زنجیره ارزش صنایع فرآوری سیب زمینی استان اردبیل
این تحقیق به منظور بررسی وضعیت تولید، شناسایی نقاط ضعف، نقاط قوت، فرصتها و تهدیدها، افزایش مزیت رقابتی موجود، شناسایی مزیت های رقابتی جدید و در نهایت کسب ارزش افزوده بیشتر در این صنعت برای استان اردبیل انجام شده است.
