بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این تحقیق تحلیل موانع مشارکت سالمندان استان کرمانشاه در فعالیت های بدنی و ارائه راهکارهای اجرایی می باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی می باشد و روش پژوهش حاضر پیماشی میباشد. در پژوهش حاضر جامعه آماری شامل کلیه زنان و مردان سالمند شهر کرمانشاه بالای 60 سال می باشند طبق آمار سرشماری استان سال1390جمعیت سالمندان بالای 60سال شهر کرمانشاه حدود95000 نفر است.که نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگان برآورد شده است 384 نفر به عنوان نمونه آماری از بین زنان و مردان سالمند بصورت تصادفی انتخاب شدند.و پرسشنامه ای محقق ساخته با 22س وال در اختیار نمونه آماری قرار گرفت.
جهت تجزیه و تحلیل داده های خام پرسشنامه داده ها وارد نرم افزارspss شد و سپس با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت در استفاده از آمار توصیفی از شاخص هایی نظیر میانگین، انحراف معیار، درصد و جداول توزیع فراوانی استفاده شده است.
در استفاده از آمار استنباطی از آزمون t تک متغیری و آزمون فریدمن استفاده شده ضمنا سطح معناداری در پژوهش حاضر0/05در نظر گرفته شده است.یافته های پژوهش نشان داد که 3 علت اصلی عدم مشارکت زنان و مردان سالمند شهر کرمانشاه در فعالیتهای ورزشی موانع ساختاری، موانع خانوادگی و توانمندیها، موانع زمانی و امکاناتی هستند.
.1 مقدمه
در سالهای اخیر هنگام با بروز تحولات بنیادین و همه جانبه در جامعه و گسترش فناوری و ماشینی شدن زندگی، چاقی و بیماری هایی نظیر بیماری های قلبی عروقی که عموماً ناشی از کم تحرکی می باشد شیوع پیدا کرده است. با توجه به اینکه تا سال 2050 جمعیت سالمندان از جمعیت زیر 14 سال پیشی خواهد گرفت و حدود %80 می رسد، این امر نشان دهنده افزایش روز افزون توجه به این ق شر می باشد.
اکنون فعالیت جسمانی و ورزش و توجه به اثرات سود بخش آن برسلامتی ونشاط به ویژه در سالمندان بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است .با وجود آنکه فعال بودن از سنین پایین از بسیاری بیماریها جلوگیری می کند فعالیت منظم در سنین بالا نیز به کاهش درد و ناتوانی نظیر آرتریت، استئو پروز کمک می کند. زندگی به شیوه سالم در همه مراحل زندگی می بایست مورد نظر باشد.
بویژه در بزرگسالی و سالمندی بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد، چرا که سالمندان با توجه به شرایط ویژه جسمانی از تحرک کمتری برخوردارند و با اینکه در بیشتر مواقع شرایط و موقعیت پرداختن به فعالیت های ورزشی برای آنان وجود دارد ولی متاسفانه به علل مختلف رغبتی برای ورزش کردن ازخود نشان نمی دهند و به همین دلیل بیشتر در معرض بیماری های حاصل از کم تحرکی قرار دارند.
از سوی دیگر امروزه ورزش، به حدی از گسترش و توسعه رسیده است که از طرف کارشناسان به عنوان » جهان کوچک در جامعه« قلمداد می شود. به اعتقاد صاحب نظران، ورزش: ارزش ها، ساختار و نیروی محرکه جامعه را نشان می دهد و ویژگی های اجتماعی را منعکس می سازد
زنان و مردان در فرایند جامعه پذیری از طریق ورزش با نوعی دنیای مردانه و زنانه در این زمینه مواجه میشوند همچنین از طریق ورزش می توان درباره سطح پیشرفت اجتماعی و اقتصادی یا جامعه قضاوت کرد، زیرا پیشرفت و توسعه ی ورزش به عوامل اجتماعی - فرهنگی حاکم بر جامعه وابسته است
زندگی بی تحرک یک مشکل جهانی برای سلامت جامعه است. بی تحرکی علت عمده مرگ و میر، بیماری و ناتوانی می باشد. حدود دو میلیون مرگ هر سال به علت کمبود فعالیت بدنی اتفاق می افتد و یافته های اولیه از پژوهش سازمان بهداشت جهانی حاکی از آن است که زندگی بی تحرک یکی از 15 علت عمده مرگ و میر در جهان می باشد
در سطح جهانی بیماریهای ناشناخته ای بیشر را درگیر خود کرده است. یکی از مهمترین نوع این بیماریهای عجیب و خطرناک سرطان است و تعداد بیماران مبتلا به انواع مختلف سرطان روز به روز رو به افزایش هستند. این بیما ری به شکلهای گوناگون و با علل ناشناخته ای بشر را در دام مشکلات متعدد و هزینه های بسیار سنگین درمانی می اندازد.
امروزه با بررسیهای پزشکی دقیق و بطور باور نکردنی مشخص شده است که تعداد زیادی از انواع سرطانها نیاز به داروهای بسیار گران قیمت و پیچیده ندارد و با افزایش فعالیت های ورزشی در فرد بیمار نشانه های بیماری رو به کاهش می روند و بهبودی و مهاربیماری روی میدهد. بهبود سرطان روده و مقعد در افراد سالمند و بهبود سرطان پروستات در بین مردان سالمندان نمونه هایی از این نتایج قابل توجه و اهمیت شرکت در فعالیت های ورزشی در افراد جامعه و حفظ و افزایش سلامتی در آنهاست.
به هر حال چنین به نظر می رسد که در بین افراد جامعه نقش فعالیت های ورزشی برای سالمندان بسیار حائز اهمیت است. و سالمندان با استفاده از فعالیت های جسمانی برنامه ریزی شده و منظم در طول زندگی، سبب می شوند تا سطح فعالیت بدنی و سلامت جسمانی و روانی آنها افزایش پیدا کند. محققی در تحقیق به بررسی موانع مشارکت در فعالیت های بدنی در شهر مانتیویا کانادا پرداخت.
نتایج تحقیق نشان داد که وضعیت اقتصادی نامناسب، بالا بودن هزینه های فعالیت های بدنی، کمبود امکانات و تجهیزات ورزشی، عدم آگاهی و تعهدات خانوادگی مهمترین موانع شرکت آنها در فعالیت های ورزشی بوده است
محققی در تحقیقی به بررسی اثرات فعالیتهای بدنی روی افراد سالمند، جوانان، کودک پرداخت. نتایج نشان داد که فوائد فعالیت های بدنی افراد سالمند بیشتر از جوانان و کودکان می باشد. این نتیجه شاید به این دلیل باشد که سطح اولیه آمادگی جسمانی و فعالیت های بدنی در افراد سالمند در سطح پایین تری نسبت به جوانان و کودک بوده است
محققی در تحقیق به بررسی وضعیت فعالیت روزمره زندگی سالمندان ساکن در سرای سالمندان صادقیه اصفهان پرداخت. در این پژوهش وضعیت فعالیت فیزیکی مورد مشاهده و بررسی قرار گرفت. به طور همزمان مشخصات فردی و ارزیابی سلامت شخصی و بیماریهای محدود کننده حرکت بررسی شد. نتایج بررسیها نشان داد که اکثریت سالمندان ساکن در سرای سالمندان بی سواد و اقامت دائم داشته و دارای نگرشی متوسط تا ضعیف به سلامت خودشان داشته اند و بین مدت اقامت و نگرش نسبت به سلامتی و فعالیت روزمره ارتباط معنی داری وجود داشت
محققی در تحقیقی به بررسی موانع مشارکت سالمندان 65 تا 84 ساله شهر داندی اسکاتلند در فعالیت های بدنی پرداخت. نتایج حاکی از این بود که کوتاهی نفس، درد مفصل، بی علاقگی، از دست دادن انرژی و عدم تعلق به یک گروه از مهمترین موانع مشارکت سالمندان شهر داندی در فعالیتهای بدنی بوده است
محققی در تحقیق خود به بررسی موانع فرهنگی - اجتماعی مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی پرداخت. نتایج نشانگر پایگاه اقتصادی اجتماعی بالاتر، میزان سرمایه فرهنگی، تمایل فردی و حمایت اجتماعی بیشتر از سالمندان ورزش کار نسبت به سالمندان غیر ورزشکار است. نگرش خانواده سالمندان ورزشکار، بیشتر و میزان پذیرش باورهای قالبی به طور معنی داری کمتر از سالمندان غیر ورزشکار است. اما از نظر سودمندی ادراک شده تفاوت معنی داری بین دو گروه وجود ندارد. همچنین نتایج رگرسیون لجستید نشان داد که متغیرهای سرمایه فرهنگی و تمایل فردی دو متغیر تاثیر گذار بر احتمال مشارکت ورزشی است.
میرغفوری و همکارانش - 1388 - در پژوهشی که تحت عنوان »مسائل و مشکلات مؤثر بر مشارکت سالمندان در فعالیت های ورزشی« و به صورت موردی روی دختران دانشجوی دانشگاه یزد انجام دادن مهمترین موانع را، اجتماعی، فرهنگی، شخصی، خانوادگی و امکاناتی - اقتصادی ذکر کرده اند.
در تحقیقی دیگر رستمی - 1389 - عوامل بازدارنده مشارکت سالمندان کارمند دانشگاه تربیت معلم سبزوار در فعالیت های ورزشی را مورد بررسی قرارداد که مهمترین عوامل شرکت نکردن سالمندان در فعالیت های ورزشی به ترتیب شامل: علاقه ندا شتن به ورزش، اجبار به شرکت در فعالیت هایی که خانواده آن را مناسب می داند و نداشتن اعتماد بنفس کافی بوده است.
همچنین دارایی - 1388 - نیز در بررسی عوامل فرهنگی مؤثر بر گرایش به فعالیت های ورزشی در سالمندان 40-25 ساله شهر تهران، سالمندان علت عدم حضورشان در فعالیت های ورزشی را سنت های فرهنگی غلط حاکم بر جامعه، خانواده و اجتماع ذکر کرده اند و همچنین عواملی نظیر، عدم آشنایی با ورزش به عنوان یکی از راه های پیشگیری از بیماری های جسمانی و کم توجهی مسئولین به امر ورزش سالمندان از دیگر دلایل عدم شرکتشان در فعالیت های ورزشی بوده است.
در نهایت سلامی و همکارانش - 1383 - در تحقیقی دیگری که بر روی موانع مشارکت بانوان در فعالیت های ورزشی در ایران انجام شد مشخص گردید که عدم مشارکت بانوان در فعالیت های ورزشی به دلیل عوامل جسمانی نظیر بیماری ها، معلولیت ها و چاقی، عوامل روانی که شامل بی حوصلگی، اضطراب، افسردگی، بی علاقگی و بی انگیزگی، عوامل مربوط به نگرش خانواده، وضعیت اقتصادی و شرایط فیزیولوژیک و دسترسی فضا و عوامل اجتماعی و فرهنگی می باشد
خادم و همکاران - - 1394، در تحقیقی با عنوان روایی سنجی مقیاس موانع مشارکت در اوقات فراغت سالمندان، بیان کردند که نتایج نشان داد که این مقیاس در کل و در سه عامل از همسانی درونی قابل قبولی برخوردار است - آلفای کرونباخ کل - 0/86 همچنین همبستگی معنا داری بین گویه ها با عوامل و عوامل با کل مقیاس مشاهده شد که نشان می داد این سؤالات موضوع یکسانی را می سنجند. تحقیق حاضر بیانگر روایی و پایایی قابل قبول نسخه فارسی مقیاس موانع در اوقات فراغت در سالمندان ایرانی با سه عامل شامل عامل درون فردی، برون فردی و ساختاری بود، که قابلیت کاربرد در جامعه ایرانی را دارد.
فیلیپ و همکارانش - 2003 - 1 در پژوهشی نیز روی زنان 20 ساله و بالاتر موانع فردی زنان در شرکت در فعالیت های ورزشی اوقات فراغت بررسی کردند که مهمترین موانع شامل: فقدان پول، احساس خستگی، کمبود وقت و ترس از آسیب بوده است.
همچین در پژوهشی که گویین - 2008 - 2 روی زنان و دختران 23 تا 62 ساله آمریکا و مکزیک انجام داد نتایج چنین بدست آمده است: فقدان انگیزه زنان در انجام فعالیت های ورزشی اوقات فراغت از بیشترین اهمیت برخوردار بوده است و فقدان مهارت، ترس از آسیب دیدن، موانع ساختاری و... بوده است که ترس از آسیب دیدگی مانع بزرگی برای حضور زنان و دختران در فعالیت های ورزشی نبوده است و همچنین مشخص شد که زنان و دختران مکزیکی کمتر از زنان و دختران آمریکایی در فعالیت های ورزشی اوقات فراغت شرکت داشته اند.
سین جی - 2008 - 3 در پژوهشی که روی 360 میانسال چینی 59-30 - ساله - انجام داد انگیزه و موانع شرکت سالمندان را در فعالیت های ورزشی بررسی کرد، فقدان زمان را مهمترین محدودیت سالمندان برای شرکت در فعالیت ورزشی ذکر کرده است و انگیزه آنان از شرکت در فعالیت های ورزشی را دستیابی به سلامتی و تندرستی و همچنین داشتن آمادگی جسمانی ذکر کرده است.
در پژوهشی که ساریکار و کریستی - 2010 - 4 در استرالیا انجام دادند آنها موانع سالمندان اقلیت هندی و دیگرا قلیت های موجود در آن کشور را در فعالیت های ورزش تفریحی شناسایی کردند که در آن تحقیق 94 زن 16 تا 70 ساله متولد شده در 35 کشور مختلف را با سالمندان 25 تا 49 ساله هندی مقایسه کردند
