بخشی از مقاله
چکیده
خودکارآمدی شامل باور فرد در مورد توانایی خود برای موفقیت در یک زمینه خاص است. پژوهش حاضر به منظور بررسی روابط بین خودکارآمدی، فعالیت بدنی و برخی ویژگیهای دموگرافیکی مانند سن، جنسیت، سطح درآمد، سطح سلامتی و میزان تحصیلات انجام شد. بدین منظور 195 سالمند به طور داوطلبانه پرسشنامه های خودکارآمدی شرر، مقیاس فعالیت بدنی سالمندان و ویژگی های دموگرافیکی را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج نشان داد که حدود 41/5 درصد از واریانس نمره خودکارآمدی عمومی توسط متغیرهای مستقل پیش بینی می شود. سطح تحصیلات، میزان درآمد و فعالیت بدنی به طور مثبت و میزان سلامتی به طور منفی قابلیت پیش بینی کنندگی خوکارآمدی را داشتند. نتایج نشان داد که افزایش در فعالیت بدنی، سطح تحصیلات بالا و درآمد بالا و سلامتی میتواند خودکارآمدی عمومی سالمندان را پیش بینی کند. بدین منظور روشهای تغییر رفتار بایستی با مدنظر قرار دادن این عوامل در جهت تغییر سبک زندگی سالمندان برنامه ریزی و اجرا شوند.
واژگان کلیدی: خودکارآمدی، فعالیت بدنی، سطح تحصیلات، درآمد
مقدمه
سلامتی موضوع بسیار مهمی برای سالمندان است چرا که جنبه ای از زندگی است که افراد سالمند، خانواده و جامعه را تحت تأثیر قرار می دهد. سبک زندگی و عوامل رفتاری، مانند فعالیت های بدنی روزانه، نقش مهمی در علت شناسی و پیشگیری از بیماری های مزمن، شامل بیماری های قلبی- عروقی، دیابت و چاقی بازی می کنند - Hardin et al., 1997; Rowlands et al., 1999; . - Strong et al., 2005 - -
متأسفانه، از سال 1999 شیوع مشکل فعالیت بدنی ناچیز و عدم فعالیت بدنی بین جوانان از 30/5 درصد به 33/4 درصد در سال 2003 رسیده است . - Grunbaum, et al., 2004 - بنابراین شناسایی مداخلات مؤثر که از لحاظ نظری برای ایجاد تغییر در این روند فاجعه بار به کار آیند بسیار مهم خواهد بود. رفتار انسانی بسیار پیچیده است، بنابراین فرآیند تغییر نیز در رفتار انسانی پیچیده خواهد بود. مداخلات مؤثر بایستی با استراتژی هایی که جنبه های آموزشی و رفتاری را شامل می شوند، ترکیب شود . - Allen, 2004 -
خودکارآمدی به باورهای فردی از توانایی های خود در سازماندهی و اجرای اعمال مورد نیاز در جهت تولید اهداف مشخص اشاره دارد . - Bandura, 1997 - احساس قوی کارآمدی منجر به تقویت اهداف فردی و بهزیستی روانشناختی فرد میشود. افرادی که اعتماد به نفس کاملی دارند میتوانند وظایف بسیار مشکل را با تواناییهای فوقالعاده خود مدیریت کنند. انتظارات مربوط به خودکارآمدی به عنوان شاخصه های بسیار مهم رفتار سلامتی در سالمندان شناخته شده است - Grembowski et al., 1993; Strecher et al, . - 1986 -
چندین مطالعه نشان داده اند که سطوح بالای خودکارآمدی در بزگسالان، مزیتهای بسیاری برای آنها داشته و منجر به بهداشت روانی آنها می شود . - Magaletta and Oliver, 1999 - افراد با خودکارآمدی ادراک شده بالا احتمال زیادی دارد که نتایج مثبتی در ویژگی های بدنی و روانی نشان بدهند. آنها وضعیتهای سلامتی بهتر و نشانگان روانشناختی مانند افسردگی، استرس یا خستگی کمتری را نشان داده اند . - Weber et al., 2003 - آنها همچنین می توانند بازگشت از بیماری و آسیب دیدگی سریعتر و بهتری در مقایسه با افرادی با خودکارآمدی پایین داشته باشند - Bandura, 1992; Gecas, . - 1989; Grembowski et al ., 1993
چندین مطالعه حمایت هایی را از خودکارآمدی به عنوان یک عامل همبسته با رفتار فعالیت بدنی و تمرین در جمعیتهای مختلف نشان داده اند . - Sternfeld et al, 1999 - این همبستگی بین خودکارآمدی و عادت های فعالیت بدنی الگوی چرخه ای شکل خودکارآمدی را تشکیل می دهند که از لحاظ نظری و کاربردهای عملی برای پیشبرد سلامتی و پیشگیری از بیماری در سالمندان دارند.
در اجرای رفتارهای سالم ویژه، افرادی که خودکارآمدی بالایی دارند احتمال زیادی دارد که رفتارهای منفی را زودتر متوقف کنند- مانند کشیدن سیگار، رفتارهای کنترل کننده، کنترل وزن و رژیم غذایی، و رفتارهای فعالیت بدنی سلامتی- . - Dino et al, 2004 - اکنون، بیشتر از گذشته، تحقیقات مدارک متقنی را در حمایت از خودکارآمدی قوی نشان می دهند که موفقیت های آکادمیکی و هدف گزینی در آموزش سالمندان را افزایش می دهد.
خودکارآمدی یا اعتماد به نفس یک احساس عمومی برای توانایی در یادگیری و تکمیل کردن بیشتر تکالیف و وظایف مشخص می باشد . - Lent et al , 1987; Semmar, 2006; West et al, 2001 - بنابراین هدف تحقیق حاضر بررسی روابط بین خودکارآمدی و فعالیت بدنی در سالمندان شهر تبریز است. همچنین این پژوهش روابط بین خودکارآمدی و فعالیت بدنی را از طریق مشخصات مختلف دموگرافیکی مانند سن، جنسیت، میزان تحصیلات و میزان درآمد خانوادگی بررسی میکند.
روش تحقیق
این پژوهش در شهر تبریز و تابستان 1394 انجام شد. پرسشنامه های دموگرافیکی، فعالیت بدنی و خودکارآمدی توسط شرکت کنندگان تکمیل شد. پرسشنامه اطلاعات دموگرافیکی شامل سن، جنیست، سطح تحصیلات، و وضعیت سلامتی و میزان درآمد خانواده بود. مقیاس خودکارآمدی کلی - Sherer and Maddux, 1982 - با 17 آیتم در مقیاس اندازه گیری لیکرت برای اندازهگیری میزان خودکارامدی سالمندان مورد استفاده قرار گرفت.
هر آیتم بین 1 تا 5 مشخص شد. حداقل و حداکثر نمریه مقیاس بین 17 تا 85 بود. نمره بیشتر خودکارآمدی بیشتری را نشان می داد. بوسچر و اسمیت - 1998 - گزارش کردند که پایایی مقیاس حدود 69 درصد است. در این مطالعه ضریب پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ 0/68 به دست آمد.
مقیاس فعالیت بدنی سالمندان شامل 12 آیتم میباشد که فعالیتهای روزانه زندگی را در 7 روز گذشته در سه حیطه مشخص میکند: فعالیتهای تفریحی، خانگی و کاری. از شرکت کنندگان خواسته شد تا تعداد و طول مدت هر جلسه فعالیت بدنی خود را در فعالیت های بدنی تفریحی شامل: راه رفتن بیرون از خانه، سبک، متوسط و سنگین و فعالیتهای قدرتی عضلانی را مشخص کنند.
همچنین فعالیتهای خانگی - فعالیتهای خانگی سبک تا سنگین، تعمیرات خانگی، چمن کاری در منزل/ نگهداری از حیاط خانه، و ... - برای هر فرد مشخص شد. در نهایت، کارهایی که به منظور دریافت حق الزحمه و یا داوطلبانه در طول یک هفته انجام می شوند براساس میزان ساعت کار در هر فته و نوع کار بررسی شد. برای هر فعالیت یک نمره با ضرب کردن عدد به دست آمده در یک عدد مشخص که ارزش فعالیت را نشان می داد به دست آمد. در نهایت نمره کل فعالیت بدنی سالمندان مشخص شد. دامنه عددی بدست آمده بین 0 تا 400 بود - Washburn, Smith, Jette, Janney, . - 1993
ویژگیهای دموگرافیکی شامل سن، جنسیت و وضعیت سلامتی، سطح آموزش و میزان درآمد با استفاده از ارزیابی های توصیفی بررسی شد. سن تقویمی و سطح درآمد با استفاده از مقیاس پیوسته، در حالی که جنسیت، میزان سلامتی و سطح تحصیلات با متغیرهای طبقه بندی شده اندازه گیری شدند - مانند مرد1 =، زن - 2 =؛ 1 - سالم، =2 مریض - و - راهنمایی 1 =، متوسطه 2 =، کارشناسی 4 = و بالاتر از کارشناسی . - 5 =
