بخشی از مقاله
چکیده
توسعه پایدار شهری به دنبال ساختن یک شهر نسبتاً ایده آل و آرمانی است که در آن هم شهروندان معاصر از یک زندگی نسبتاً خوب برخوردار شوند و هم توانایی های نسل آینده برای برآورده کردن نیازهایشان به مخاطره نیفتد. در این میان پرداختن به موضوع امنیت شهری از آنجایی مهم می نماید که وابستگی متقابل میان امنیت و توسعه، اجتناب ناپذیر است . امروزه متروپل شیراز مهمترین قطب جمعیتی در استان فارس و جنوب ایران می باشد. تمرکز بیش از حد خدمات دراین شهرزمینه را برای تمرکز جمعیت فراهم نموده است که نتیجه این امر ناپایداری های امنیتی درابعاد مختلف اقتصادی، کالبدی و فرهنگی- اجتماعی می باشد.
هدف این مقاله بررسی ابعاد ناپایداری های امنیتی براساس شاخص های توسعه پایداردر شهرشیراز می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد . نتایج این پژوهش نشان می دهد که شهرشیراز در زمینه های محیطی - کالبدی - ، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی با ناپایداری امنیتی مواجه است. آسیب پذیری بافت های مسکونی در برابر مخاطرات طبیعی، نرخ بالای بیکاری، آمار بالای وقوع جرم و جنایت و... همه می توانند تنها بخش هایی از مسائلی باشند که مدیریت شهری شیراز با آن روبرو می باشند. در جهت امنیت پایدار شهری بر اساس شاخص های توسعه پایدار شهری لزوم اتخاذ مدیریت یکپارچه از سوی مسئولان شهر شیراز الزامی می باشد.
واژههای کلیدی: امنیت پایدار، شهر، توسعه پایدار شهری، ناپایداری امنیتی، شیرازد
-1 مقدمه
-1-1 بیان مسئله
پایداری شهری مفهومی است که در پی توسعه پایدار به عنوان الگوواره جدید در جهان مطرح گردید. ریشه های نگرشی توسعه پایدار به نارضایتی از نتایج توسعه و رشد اجتماعی - اقتصادی در شهرها از منظر بوم شناسی برمی گردد - صرافی،. - 1379 توسعه پایدار شهری یکی از گرایش های نظری موثر بررویکرد توسعه اجتماعات است و با توجه به عمق مفاهیم و ادبیات توسعه پایدار، حلقه ای از فرآیند مدیریت و اداره امور شهری تلقی می شود. این مفهوم به دلیل خصیصه بارز خود - در نظر گرفتن وجوه ارزشی حاکم برسازوکار توسعه شهری - تلاش موثر برای هدایت امر توسعه با محوریت انسان و محیط زیست به کارمی بندد - نوابخش و همکاران،. - 1388
درجوامع شلوع امروزی، شهروندان دسترسی به امنیت وآسایش پایدار را درسرلوحه خودقرار می دهند - صالحی، . - 1387 درهرصورت این مسئله؛ یعنی امنیت همان طور که در اعلامیه جهانی حقوق بشر مورد اشاره قرار گرفت، امروزه مانند گذشته صرفاً یک نیاز نیست، بلکه یک حق است. امنیت مشابه آزادی است و همه اعضای جامعه حق خود می دانند که از آن بهره مند شوند . - Body, 2000 - درترسیم الگوی توسعه پایدارشهری محورهایی چون پایداری اقتصادی، پایداری اجتماعی - فرهنگی وپایداری زیست محیطی نقش راهبردی دارند. دراین میان ضرورت پرداختن به مقوله امنیت شهری ازآن جایی مهم می نماید که پیوستگی متقابل میان امنیت وتوسعه اجتناب ناپذیراست.
امنیت هم زمینه ساز وبسترساز توسعه اقتصادی - اجتماعی است وهم از این عناصر تاثیرمی پذیرد. ازاین رو درمطالعات توسعه پایدار شهری وتعیین مولفه های آن، امنیت یک عامل اساسی به شمارمی رود. در حالی که چنین به نظرمی رسد که عامل امنیت درمقایسه با سایرابعادمطرح در توسعه پایدارشهری کمترمورد توجه جدی ونظام مندنظریه پردازان شهری قرارگرفته است - رهنمایی وهمکاران، . - 1385 باتوجه به تمرکز روزافزون جمعیت درمتروپل شیراز، این شهر بامسائل ومشکلات متعددی مواجه می باشد. ازاین رو با توجه به مشکلات متعدد، مفهوم پایداری در این متروپل حول محورهای متعدد قابل بررسی است که در این مقاله به بررسی آن ها پرداخته خواهد شد.
-2-1 اهمیت موضوع
بررسی نتایج حاصل از سرشماری ها دراین استان فارس نشان می دهد که در طول چند دهه گذشته همواره نزدیک به نیمی از جمعیت شهری در استان فارس در این شهر ساکن بوده اند؛ به عنوان نمونه در سرشماری سال 1390 استان فارس، 3106732 نفر در شهرهای استان فارس ساکن بوده اند که ازاین تعداد نزدیک به 1460665 نفر در شهر شیراز ساکن بوده اند. گرچه در چند سال گذشته در سطح استان فارس کوشش هایی در جهت تمرکز زدایی از این شهر انجام گرفته است، اما نتایج بدست آمده رضایت بخش نبوده است. ضرورت پرداختن به مقوله امنیت در چارچوب توسعه پایدار از آن جایی مهم می نماید که اصولاً توسعه وامنیت رابطه متقابل و دو سویه دارندو هر یک به دیگری محتاج است و درعین حال هریک می تواند مانعی بازدارنده برای دیگری باشد.
مسئله امنیت شهری در متروپل شیراز نیزاز دو بعد قابل توجه است:نخست به دلیل جایگاه ویژه ای که شیراز درمدیریت اقتصادی جنوب ایران و استان فارس دارد و دوم آن که به طور کلی، شهرهای بزرگ زمینه ساز، بروز این نوع ناپایداری ها می باشند. درمقوله امنیت شهری، متروپل شیراز امروزه با مسائلی مختلفی مانند مسائل اجتماعی، تنوع فرهنگی، عوامل کالبدی، اقتصادی و ...روبرومی باشدکه توجه بیش از پیش مسئولان نسبت به مقوله فوق را ضروری ساخته است.
-3-1 سوابق تحقیق
- ابراهیمی جم و احمدیان - - 1392درمقاله ای با عنوان علل شکل گیری فضاهای بی دفاع شهری در پایانه غرب تهران به این نتیجه رسیده اندکه توجه نکردن به اصول طراحی ومعیارهای فضای قابل دفاع همانند؛ عناصر فیزیکی برای واپایش دسترسی ها ، فقدان علایم و نشانه های مناسب و توجه نکردن به ساختار فضایی مناسب، توجه نکردن به موانع دید و... از مهمترین عوامل موثر در شکل گیری فضاهای غیرقابل دفاع در پایانه غرب تهران مطرح شده است. -فرامرز و رضاخانی - - 1389 در مقاله ای با عنوان بررسی و ارزیابی چگونگی ناپایداری های امنیتی کلان شهر تهران براساس شاخص های توسعه پایدار شهری و معماری پایدار به این نتیجه رسیده اند که این شهر در زمینه های محیطی، اقتصادی و فرهنگی - اجتماعی با ناپایداری های امنیتی مواجه می باشد.
-عباسی زاده و اکبری مطلق - - 1389 در مقاله ای با عنوان بررسی اسکان غیر رسمی برپایداری شهری به این نتیجه رسیده اند که نتایج این تحقیق درابعاد مختلف کالبدی، حمل ونقل، زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی بیانگر آن است که مشکلات و مسائل موجود در حاشیه، محدود به این نواحی نمی گرددو دیگر مناطق شهر را نیز تحت تاثیر قرارمی دهد؛ لذا توسعه شهر را از جنبه های مختلف با محدویت روبرو می سازد که مانع دستیابی به توسعه پایدار شهری می گردد.
-4-1 اهداف پژوهش
بررسی تحولات کالبدی و جمعیتی شهر شیراز تحلیل ابعاد ناپایداری های امنیتی در سطح شهر شیراز
-5-1 مواد و روش تحقیق
روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. بدین منظور با استفاده از مقالات، پژوهش ها، گزارشات واسناد مرتبط با موضوع، داده های مورد نظر فراهم گردیده است. از آنجا که به طور کلی توسعه پایدار شهری برسه محور اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی ومحیطی مبتنی است، به منظور ارزیابی ناپایداری مورد نظر، شاخص هایی از هر محور انتخاب و در نهایت با استفاده داده ها و شواهد در دسترس، در مورد هر یک از مولفه ها، ناپایداری های امنیتی شهر شیراز درابعاد مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. جامعه آماری این پژوهش نیزشهر شیراز می باشد که درحال حاضربه 9 منطقه شهری تقسیم شده است.
ازآنجا که امر ساماندهی فضای امنیتی در هرشهر، برای بسترسازی توسعه پایدار شهری ضروری می باشد، در این مقاله این پرسش مطرح می شود که برای ساماندهی فضایی امنیتی متروپل شیراز کدام مولفه ها را باید مدنظر قرار داد و اصولاً چه عواملی موجب ناپایداری امنیتی در این متروپل شده است؟ بنابراین با پاسخگویی به سئوالات فوق می توان به اهداف مورد نظر در این تحقیق دست یافت. با توجه به مباحث مطرح شده، فرضیه این تحقیق به این صورت می توان مطرح کرد که:- بین ناپایداری امنیتی و شرایط محیطی، اقتصادی و فرهنگی - اجتماعی در شهر شیراز رابطه مستقیم وجود دارد.
