بخشی از مقاله
چکیده :
توسعه پایدار دارای رویکردی جامع، طبیعت گرا و انسان مدار و در بردارنده مفاهیم ارزشمندی در زمینه حفظ، ارتقا و بهبود سلامت انسانها و نظامهای اکولوژیکی در بلندمدت و تأمین نیازهای بشری، بدون از بین بردن توانایی نسل آینده است و رسیدن به پویایی اقتصادی، محیط زیست قابل زندگی و برابری اجتماعی از ابعاد مهم آن به شمار میآید؟این نوع توسعه در واقع روشی است که با رفاه مردم در مناطق شهری رابطهای مستقیم دارد از این رو تمامی ابعاد و جوانب زندگی شهرنشینی از نظر اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، کالبدی و را در بر میگیرد و از آنجایکه همه این ابعاد به طور طبیعی به یکدیگر وابسته میباشند و بر یکدیگر تاثیر میگذارند، ابتدا نیازمند شناخت و سپس اتخاذ چارچوبهای دقیق برنامهریزی شده و طراحی شدهای است که به مدد آن هماهنگی و تعادل، بالاترین سطح پایداری در شهرها و مناطق شهری حاصل شود؟روند پژوهش این گفتار از جمعبندی تعاریف آغاز و به اصول، مبانی، اهداف، نظریات و شاخصهای توسعه پایدار شهری و چگونگی دستیابی به آن و نیز راهکارهایی در این زمینه پرداخته است؟
مقدمه :
رشد جمعیت شهرنشین و افزایش مهاجرت به شهرها، منجر به توسعه غیر قابل کنترل نواحی شهری، کاهش سطح رفاه انسانی، نیل به سمت حومه نشینی و بروز مشکلات فراوان برای مدیران مختلف شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه شده است و مجموعه این عوامل، سبب نگرانی های برنامه ریزان شهری شده است و زمینه مطالعه جدی مدیران، برنامه ریزان شهری و همچنین سیاست مداران را فراهم نموده است. یکی از مباحث مهم پیرامون مسائل شهری، مفهوم توسعه پایدار شهری است که توسعه ای مبتنی بر نیازهای واقعی و تصمیم گیری های عقلایی، با در نظر گرفتن ملاحظات مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی محسوب می گردد. در سال 1980 برای نخستین بار نام توسعه پایدار در گزارش سازمان جهانی حفاظت از منابع طبیعی - IUCN - آمد.
این سازمان در گزارش خود با نام استراتژی حفظ منابع طبیعی این واژه را برای توصیف وضعیتی به کار برد که توسعه نه تنها برای طبیعت مضر نیست، بلکه به یاری آن هم میآید. پایداری میتواند چهار جنبه داشته باشد: پایداری در منابع طبیعی، پایداری سیاسی، پایداری اجتماعی و پایداری اقتصادی. در حقیقت توسعه پایدار تنها بر جنبه زیست محیطی اتفاقی تمرکز ندارد، بلکه به جنبههای اجتماعی و اقتصادی آن هم توجه میکند. توسعه پایدار محل تلاقی جامعه، اقتصاد و محیط زیست است. »
توسعه پایدار« را نیز مفهومی میدانند که در آن تأمین مستمر نیازها و رضایتمندی افراد همراه با افزایش کیفیت زندگی انسان را مدنظر قرار میدهد.[2] پایداری شهری که با معیارهایی نظیر عدالت اجتماعی، مشارکت شهروندی و همبستگی اجتماعی، افزایش کارآمدی نهادهای اجتماعی، ارتقاء فرهنگ شهروندی و کارآمدی سیاستها و برنامه های سیاست گذاری در حوزه کلان شهری و بهینه سازی مناسبات مدنی قوام مییابد، آرمانی برای کیفیت پویایی زندگی شهری و سبک جدید زیستن است.
توسعه پایدار :
در فرهنگهای لغت فارسی، از پایداری در لغت، به معنای بادوام و ماندنی یاد شده است .[14] در لاتین نیز ریشه لغوی و عبارات مرتبط به …Sustenance» به معنی حمایت ، زنده نگه داشتن، ادامه دادن مستمر ، و …Sustain» است که …Sustainable» ، با واژه پایداری به معنی پایداری، صفتی است که چیزی را توصیف می کند و باعث …Sustainable »معنی فرایند پایداری زندگی است و در کل …Sustainable» آرامش و تغذیه و تامین زندگی شده و در نتیجه به تداوم زندگی و طولانی کردن آن منجر میگردد.
[1] واژه پایدار گرفته شده است و به معنی بالاتر نگهداشتن و یا از پایه و زیربنا نگ ه داشتن است . پایداری …Subtenir» بطور ریشه ای از کلمه لاتین معنایی نسبی دارد، پایدار ماندن یعنی به جلو رفتن و ادامه دادن و پایداری یک سمت و سو است، نه یک مقصد [ 7]. تعریف عموما به دست می آید که می گوید : … برانتلند » مورد قبول برای توسعه پایدار، و نقطه ای مناسب برای آغاز تفحص در این مفهوم، از گزارش توسعه پایدار توسعه ای است که نیازهای نسل فعلی را بدون خدشه آوردن بر توانایی نسل های آینده در تأمین نیازهای خود تأمین کند.
از این تعاریف به نظر می رسد که هدف توسعه پایدار حفظ جوامع انسانی از طریق نوعی توسعه است که، سیستم های پایه ای پشتیبان زندگی محیط زیستی را از بین نبرد [16] کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه - WCED - در سال 1987، توسعه پایدار را توسعه ای تعریف کرده است که ضمن برآوردن نیازهای نسل امروز، توانایی نسل های آتی را در برآوردن احتیاجاتشان به مخاطره نیفکند. بر طبق تعریف فوق اگر منظور از توسعه، گسترش امکانات زندگی انسان است پس ناگذیر باید با نگاهی به آینده ابعاد آن را ترسیم شود.
[17] در سال 1992 در »کنفرانس زمین« توسعه پایدار چنین تعریف شد: رفع نیازهای نسل حاضر بدون مصالحه با نسلهای آینده در باره نیازهای آنها. کمیسیون جهانی محیط زیست، توسعه پایدار را این گونه تعریف کرد » :[11]توسعه پایدار فرایند تغییری است در استفاده از منابع، هدایت سرمایه گذاریها، سمت گیری توسعه تکنولوژی و تغییری نهادی است که با نیازهای حال و آینده سازگار باشد.« کمیسیون »برانت لند« درباره توسعه پایدار میگوید: »توسعه پایدار به عنوان یک فرایند لازمه بهبود و پیشرفت است. فرایندی که اساس بهبود وضعیت و از میان برنده کاستیهای اجتماعی، فرهنگی جوامع پیشرفته است و باید موتور محرکه پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمامی جوامع و به ویژه کشورهای در حال توسعه باشد.
