بخشی از مقاله
چکیده
یکی از معیارهای اصلی و اساسی در انتخاب فرصتهای سرمایهگذاری، سودآوری آتی شرکتها میباشد که تحت تاثیر عوامل مختلفی از قبیل ساختار مالکیت میتواند قرار گیرد. مطالعه حاضر به بررسی رابطه تعادلی بلندمدت ساختار مالکیت و اندازه شرکت با وضعیت سودآوری آتی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رویکرد پانل دیتای پویا و مبتنی بر روش گشتاورهای تعمیم یافته - GMM - طی دوره زمانی 1392-1385 میپردازد.
نتایج برآورد مدل پویا نشان داد که پویایی و دینامیکی سودآوری شرکت معنیدار بوده و انتقال و گسترش سودآوری شرکت به دوره های آتی نمیتواند رد شود. منتهی انتقال پویایی سودآوری شرکت به دوره های آتی به صورت معکوس - منفی - میباشد.
همچنین نتایج نشانگر آنست که سودآوری شرکت تابعی معنی دار از ساختار مالکیت میباشد به صورتی که در شرکت هایی که مالکیت آن بیشتر در دست سهامدار عمده میباشد، سودآوری شرکت ها نیز به مراتب کاهشی است. علاوه بر این اندازه شرکت ها بر سودآوری شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران اثر مثبت معنی داری داشته و شاخص اهرم مالی بر سودآوری شرکت اثر منفی داشته منتهی این اثر منفی بر شاخص سودآوری شرکت معنی دار نمی باشد.
.1 مقدمه
بورس یکی از روش های مطمئن و پرسود سرمایه گذاری، خرید و فروش اوراق بهادار می باشد. بهترین روش سرمایهگذاری در اوراق بهادار، داشتن سبد متنوعی از اوراق بهادار به ویژه سهام شرکتهایی با عملکرد بالا و بازدهی بیشتر می باشد که در نهایت منجر به کاهش ریسک و افزایش بازده گردد. از آنجا که این نوع سرمایهگذاری نیاز به داشتن دانش تخصصی و اطلاعات کافی در ارتباط با عملکرد و سودآوری شرکتها میباشد، شناسایی عوامل مؤثر بر عملکرد شرکتها که از متغیرهای مالی مهم در بازار اوراق بهادار بشمار میآید می تواند به سرمایهگذاران کمک وافری نماید.
به عبارت دیگر یکی از معیارهای اصلی و اساسی در انتخاب فرصتهای سرمایهگذاری، عملکرد مالی شرکتها میباشد که تحت تاثیر عوامل مختلفی میتواند قرار گیرد. عملکرد آتی شرکتها امروزهشدیداً مورد توجه مدیریت مالی و حسابداری مدیریت قرار گرفته است، چرا که یکی از عمدهترین انگیزههای سرمایهگذاران جهت ورود به بازار سرمایه، کسب بازده مناسب و در نهایت افزایش ثروت است. عملکرد شرکت عامل مهمی در تغییر ارزش بازار سهام و در نتیجه، تغییر ثروت سهامداران است.
امروزه عملکرد شرکت به عنوان توان رقابتی، عملکرد مالی، کیفیت خدمات، انعطاف پذیری، نوآوری و همچنین به عنوان معیار بکارگیری بهینه از منابع تلقی می شود
.2 بیان مسأله
سود یکی از اطلاعات با اهمیت در تصمیمات اقتصادی بشمار می رود. مطالعات و پژوهشهای انجام شده درباره سود یکی از پرحجم ترین و بیشترین تلاشهای پژوهشی را در تاریخ حسابداری تشکیل میدهد. سود به عنوان راهنمای پرداخت سود تقسیمی، ابزارسنجش اثربخشی مدیریت و اندازه گیری موفقیت در عملکرد مدیریت و وسیله پیشبینی وارزیابی تصمیمگیریها، همواره مورد استفادهی سرمایهگذاران، مدیران و تحلیلگران مالی بوده است - ثقفی و آقایی،. - 1373 سود در اصل یک مفهوم اقتصادی است.
آدام اسمیت2 اولین اقتصاددانی است که سود رابه عنوان مبلغی می داند که می توان مصرف کرد بدون اینکه اصل سرمایه کاهش یابد. هیکس3 نیز اقتصاد دان دیگری است که تعریف سود را بسط داد و سود را مفهومی دانست که شخص می تواند طی یک دوره مصرف کند و در آخر دوره همان رفاهی را داشته باشد که در اول دوره داشته است. به عبارت دیگر، سود مبلغ مازاد نسبت به حفظ ثروت قبل از مصرف آن است - ملانظری و دیگران،. - 1391 بطورکلی در بحث سرمایه گذاری و خرید سهام، وضعیت سودآوری شرکت برای سرمایه گذاران در تصمیم گیری خرید سهام یک شرکت حائز اهمیت است.
از سوی دیگر وضعیت سودآوری شرکت برای خود شرکت ها نیز سیگنال و علامت قابل قبولی است تا موقعیت نسبی فعالیت شان را در بین شرکت های رقیب تعیین کنند که خود متأثر از عوامل مختلفی داخلی و خارج از شرکت میباشد. از طرف دیگر مالکان شرکت را گروه های مختلف، مانند دولت، مؤسسات مالی، بانک ها و شرکت های دیگر تشکیل می دهند و وجود هر یک از این ترکیب های متفاوت مالکیت، در بهبود عملکرد شرکت می تواند مؤثر باشد. به همین علت رابطه بین ساختار مالکیت و عملکرد شرکت ها مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته است، با این حال اجماع و توافق نظر در مورد ماهیت چنین رابطه ای ایجاد نشده است
در کنار ساختار مالکیت، یکی از فاکتورهای درونی شرکت که بر ساختار مالی و سودآوری شرکت تأثیر دارد، اندازه شرکت می باشد. اندازه شرکت بیانگر حجم و گستردگی فعالیت شرکت است و به روشهای مختلفی در مطالعات متعدد اندازه گیری شده است.
انتظار بر این است که هر چه اندازه شرکت بیشتر باشد، حجم فعالیت شرکت نیز بیشتر بوده و این امر به سودآوری شرکت کمک کند. همچنین شرکت های بزرگتر از اعتبار بیشتری در بازارهای جهانی سرمایه برخوردار بوده و می توانند وام های با بهره کمتر اخذ کنند. علاوه بر این، هر چه اندازه شرکت بزرگتر باشد، مدیران شرکت انگیزه و تمایل بیشتری در مدیریت سود خواهند داشت و با بزرگتر شدن شرکت ها، مسئولیت پاسخگویی آنها نیز بیشتر می شود.
پینروس - 1959 - 1 معتقد است، شرکتهای بزرگتر به دلیل حجم فعالیت گسترده، سودآورتر از شرکتهای کوچکتر هستند. زیرا، شرکتهای بزرگتر دارای نیروهای متخصص هستند و این نیروها فعالیتهای بخشهای مختلف شرکت را ارزیابی کرده و فعالیتهای زاید و غیر اقتصادی را حذف میکنند. از طرف دیگر، شرکتهای بزرگ سهم مشخصی از بازار فروش را دراختیار دارند و در شرایط رقابت ناقص بازار به دلیل قدرتی که دارند میتوانند نقش تعیین کنندهیی از نظر قیمت و میزان عرضهی محصول به بازار، ایفا کنند
این در حالی است که در ساختارهای مختلفی مالکیتی، تاثیر اندازه شرکت بر وضعیت سودآوری شرکت های مختلف نادیده گرفته شده است. با توجه با اینکه شناخت وضعیت سود آوری و عوامل موثر بر آن مهم و ضروری بوده و در پژوهش های متعددی مورد مطالعه قرار گرفته است که در ادبیات مربوطه، سودآوری شرکت ها از عوامل متعددی از قبیل اندازه شرکت، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار، نسبت سود به قیمت، اهرم مالی، عمرشرکت، نوع صنعت و غیره متاثر بوده است. ولی در مطالعات صورت گرفته شده اثر همزمان نوع ساختار مالکیتی و اندازه شرکت بر سودآوری لحاظ نشده و به عبارت رابطه تعادلی در بلندمدت بین ساختار مالکیتی و اندازه شرکت با وضعیت سودآوری اندازه گیری نشده است.
این تحقیق هدف این است که بصورت تجربی به مدیران، سرمایه گذاران و سایر تصمیم گیرندگان نشان دهد که متفاوت بودن ساختار مالیکت و اندازه شرکت های بر عملکرد و وضعیت سودآوری آنان تأثیر دارد. یعنی اگر مالکان شرکت های با اندازه های مختلف را گروه های مختلف مانند دولت، مؤسسات مالی، بانک ها و شرکت های خصوصی دیگر تشکیل دهند، عملکرد آنها نیز متفاوت خواهد بود.
بنابراین مساله اصلی مطالعه حاضر به دنبال بررسی اثر همزمان نوع ساختار مالکیتی و اندازه شرکت بر سودآوری شرکتها بوده و به عبارت دیگر به دنبال سنجش رابطه تعادلی بلندمدت ساختار مالکیتی و اندازه شرکت با وضعیت سودآوری شرکت ها می باشد. در واقع مساله اصلی میتواند به این صورت بیان شود که ساختار مالکیتی و اندازه شرکت با وضعیت سودآوری شرکت ها چه نوع رابطه تعادلی بلندمدتی میتواند داشته باشد؟
بنابرین فرضیات تحقیق به این صورت بیان می شود که:
- سودآوری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران چگونه از اندازه و ساختار مالکیت آنها متاثر خواهد شد.
- اندازه شرکت ها بر سودآوری شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران اثر مثبت معنی داری دارد.
- ساختار مالکیت شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران بر سودآوری آنها اثر مثبت معنی داری دارد.
- رابطه تعادلی بلندمدت ساختار مالکیت و اندازه شرکت با وضعیت سودآوری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران معنی دار می باشد.
.3 مبانی تجربی تحقیق
در رابطه با عوامل موثر بر سودآوری شرکت مطالعات زیر در داخل و خارج از کشور انجام شده است.
رحمان سرشت و مظلومی - 1384 - "رابطه عملکرد مدیریتی سرمایهگذاران شرکتی با سهم مالکیت این مؤسسات در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" را مورد مطالعه قرار دادند.
نوروش و ابراهیمی کردلر - 1384 - ، نقش سرمایهگذاران شرکتی در کاهش تقارن اطلاعاتی در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی قرار دادند. در این پژوهش، شرکت های سرمایهگذاری و سایر مؤسسات تجاری به عنوان سرمایهگذاران شرکتی تعریف شدهاند. یافته های این تحقیق نشان داد که شرکت های با درصد بالای سهامداران شرکتی، نسبت به شرکت های با درصد پایین سرمایهگذاران شرکتی، اطلاعات بیشتری در رابطه با سودهای آتی را گزارش کردهاند و در نتیجه، عدم تقارن اطلاعاتی بیشتری در شرکتهای با مالکیت شرکتی کمتر مشاهده شده است.
مشایخ و اسماعیلی - 1385 - تأثیر برخی از اصول راهبری شرکتی از جمله درصد مالکیت اعضای هیأت مدیره بر کیفیت سود شرکتها را مورد بررسی قرار دادهاند.
