بخشی از مقاله
چکیده
منطقه نفتی دارخوین یکی از واحدهای زیر مجموعه شرکت نفت و گاز اروندان می باشد که روزانه 160 هزار بشکه نفت خام تولید می کند. در نتیجه ی بیش از یک دهه فعالیت، تأثیرات منفی زیادی را بر محیط زیست خود وارد کرده است. به کارگیری روش تحلیل سلسله مراتبی - - AHP جهت وزن دهی، زمینه ای را برای انتخاب مهمترین عوامل تأثیر گذار فراهم می کند. در این تحقیق که به صورت پیمایشی و با هدف کاربردی انجام گرفت، قوت ها و ضعف های داخلی، فرصت ها و تهدیدهای خارجی سازمان شناسایی شدند.
پس از حذف عوامل با درجه اهمیت کمتر، تعیین بهترین شاخص های عملکرد زیست محیطی به کمک روش آنتروپی شانون صورت گرفت. از بین 30 عامل شناسایی شده در مرحله قبلی، 16 مورد به عنوان بهترین شاخص انتخاب شدند. پیشنهاد می شود که با بکارگیری این شاخص ها برای مدیریت و کنترل آلودگی های ناشی از فعالیت های واحد بهره برداری، در بخش آموزش، مستندسازی، کنترل فرآیند و خرید تجهیزات برنامه ریزی شود.
-1 مقدمه
از اوایل دهه 80 آنچه اندیشمندان علم مدیریت به آن توجه نمودند در نظر گرفتن بیش از یک معیار برای هر مسئله و نیز موثر دانستن معیارهای کیفی در کنار معیارهای کمی در تصمیم گیری ها بود. از این رو محققی به نام تومای ال ساعتی در دهه 80 به منظور سیستماتیک نمودن تصمیم سازی در شرایطی که تلفیقی از معیارهای کمی و کیفی مدنظر است و مدیران علاقه مندند نظرات و تجربیات شخصی خود را در تصمیم گیری ها اعمال نمایند. فرآیند تصمیم گیری چند معیاره را به عنوان یکی از شاخه های تصمیم گیری چند شاخصه ابداع نمود - سلیمانی . - 47 :1390 توسعه پایدار به مفهوم اداره و بهره برداری صحیح و کارا از منابع موجود - پایه، طبیعی، مالی - و نیروی انسانی برای دستیابی به اگوی مطلوب است و با به کارگیری امکانات فنی، ساختار و تشکیلات مناسب برای رفع نیاز نسل امروز و آینده به طور مستمر و رضایت بخش می کوشد. بنابراین یکی از اصول حرکت به سوی توسعه پایدار توجه خاص به محیط زیست است.
جامعه اگر خواهان توسعه ای پایدار است، در وهله نخست می بایست شناختی کامل از محیط زیست و منابع طبیعی خود به دست آورد و دوم با برنامه ریزی دقیق و راهبردی در حفظ آن بکوشد - گلشیری اصفهانی . - 75 :1389 هر گونه برنامه ریزی استراتژیک دارای فرآیندی پویا است. این نوع برنامه ریزی با آینده نگری در باره واقعیت ها و موقعیت های موجود، راهبردها و تاکتیک های اثر گذار در صدد بر می آید برای رسیدن به آینده فراروی بکوشد.
برنامه ریزی استراتژیک یک فرآیند خطی نیست که به صورت گام به گام در یک چهارچوب غیر قابل انعطاف به اجرا در آید بلکه آنچه در آن اصل است، مشارکت همه دست اندر کاران در تعریف مقاصد، رسالت ها، کمک رسانی و تدوین الگوهای عمل برای دست یابی به هدف است - نوری . - 26 :1385 می توان از روش تحلیل سلسله مراتبی - AHP - برای سنجش اهمیت نسبی و تعیین اوزان تک تک عوامل راهبردی استفاده نمود - خورشید . - 22 :1389 با توجه به این که استفاده از منابع اکو لوژیکی در هر نقطه ی جهان جهت فعالیت های مختلف مانند استخراج نفت برای تامین انرژی مورد نیاز امری اجتناب ناپذیر است، لذا تصویب قوانین برای حمایت از این منابع و محیط زیست آن ها ضروری است.
همه ی موجودات روی زمین کوشیده اند تا به قانون ها و نظام طبیعت گردن نهند و خود را سازگار سازند تنها انسان است که می کوشد از قانون طبیعت فرمان نبرد و بر عکس، طبیعت را به زیر فرمان در آورد این بدان معنی است که تصویب قوانین به تنهایی نمی تواند ضمانت حمایت از محیط زیست را تامین کند، بلکه وجود یک برنامه مدیریتی و اجرایی کار آمد را می طلبد. آلاینده های مختلف هوا آب و خاک محیط زیست را متحمل تغییرات نامطلوب ساخته است.
امروزه قوانین واستاندارهای مختلف برای کنترل این آلاینده های تولید شده وجود دارد. سازمان جهانی استاندار ISO توانسته گام های موثری دراین زمینه بردارد. تدوین سیستم مدیریت محیط زیستISO 14001 برای کنترل هدفمند و یکپارچه درسازمانها و صنایع مختلف بسیار کار آمد بوده و به دولت ها و تولید کننده گان فرصتی ارزشمند داده است. شرکت نفت و گاز اروندان یکی از شرکت های تابعه شرکت ملی نفت ایران می باشد که روزانه 160 هزار بشکه نفت خام توسط واحد بهره برداری میدان نفتی دارخوین تولید می کند. در نتیجه فعالیت بیش از یک دهه، پیامد های زیست محیطی مختلفی را متحمل محیط زیست و منابع طبیعی اطراف خود کرده است که اولویت بندی استراتژی های زیست محیطی برای دست یابی به یک مفهوم مدیریتی می تواند به سیاست های کلی مدیریت زیست محیطی شرکت نفت و گاز اروندان کمکی موثر داشته باشد.
-2 روش کار
این پژوهش به لحاظ رویکرد کمی- کیفی و به لحاظ هدف کاربردی می باشد که به روش پیمایشی انجام یافته است. پس از انجام مطالعات گسترده کتابخانه ای و بررسی مقالات معتبر، خطوط و مسیر کلی تحقیق مشخص شد. اطلاعات محیطی به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه تدوین شده در راستای اهداف پژوهش و با حضور در منطقه نفتی دارخوین جمع آوری شد. با توجه به این که هدف تحقیق، تحلیل و اولویت بندی عوامل موثر برعملکرد زیست محیطی منطقه نفتی دارخوین است، یافته ها با استفاده از تکنیک AHP - روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی - مورد ارزیابی و پردازش قرار گرفت.
-1-2 شرح روش سلسله مراتبی : - AHP -
الف - تشکیل جدول مقایسه زوجی: جدول های مقایسه ای با توجه به ساختار سلسله مراتبی تهیه می شوند. مقایسه زوجی با استفاده از مقیاسی که از ترجیح یکسان تا کاملا" مرجح طراحی شده است انجام می گیرد این مقیاس در جدول - 1 - نشان داده شده است.
