بخشی از مقاله
چکیده
با پیشرفت صنعت و دقت ناکافی در مسایل زیست محیطی، مشکلی جهانی به نام آلودگی محیط زیست ایجاد گردیده که بسیار نگران کننده میباشد. حفاظت از محیطزیست در دهههای اخیر و حرکت به سمت توسعه پایدار از جمله مسایلی است که مورد توجه سیاست مداران هر کشوری در سطوح کلان، مجامع بینالمللی و جهانی قرار گرفته است. همچنین با توجه به گستردگی فعالیتهای در حال انجام صنایع نفت و گاز خصوصیات و پتانسیلهای بالقوه بالای موجود در این صنعت که از جمله بزرگ ترین سازمانهایی است که تولیدات آن نقش ملموس و تاثیر گذاری با محیط زیست دارد. لذا در همین راستا و درجهت جلوگیری ازآسیب به این بخش - محیط زیست - میبایست چاره اندیشی شود.
این پژوهش با هدف تدوین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای زیست محیطی در صنایع نفت و گاز پارس جنوبی 2 در راستای پایداری محیط زیست منطقه صورت گرفته است. در این پژوهش ضمن بهره گیری و استفاده از روش طوفان مغزی - بارش افکار - ، گزارشات عملکرد سازمان نیز بررسی شده است. جامعه آماری شامل کلیه مدیران و کارشناسان خبره سازمان میباشد و از نمونه گیری ساده استفاده شد. مهمترین عوامل درونی و بیرونی ازکمیته طوفان مغزی شناسایی شد.
و بر اساس طیف لیکرت نمرهدهی گردید. محاسبه اوزان عوامل داخلی و خارجی، با تشکیل ماتریس IFE و EFE صورت پذیرفت. جهت تدوین استراتژیها و تعیین وضعیت موجود از روش SWOT بهره گرفته شده است. یافتهها و نتایج حاکی از آن است که با توجه به نقاط قوت موجود در منطقه و کشور می توان نقاط ضعف را کاهش و از فرصتهای موجود بهره گرفت. همچنین ضمن حفظ جایگاه در موقعیت رقابتی می توان سازمان را با توجه به ظرفیت ها و پتانسیل های موجود به سمت تهاجمی بودن سوق داد.
در نهایت حضور نیروهای مجرب، باانگیزه بالا و تحصیلات مرتبط با حوزه محیط زیست و وجود منابع مالی کافی در سازمان و پرداخت دستمزدهای مناسب به عنوان بهترین نقاط قوت همچنین ارتقاء آگاهی مردم توسط رسانههای جمعی در زمینه مسائل زیست محیطی و وجود پرسنل جوان، متخصص و با انگیزه و ایجاد فرصتهای شغلی به عنوان برترین فرصت ها و عدم وجود سیستم تشویق و تنبیه کارکنان بمنظور بهبود عملکرد زیست محیطی نقطه ضعف وافزایش آلودگی محیطی در صورت راهاندازی فلر بزرگترین تهدید منطقه بوده است.
مقدمه
وضعیت زیست محیطی جهان در دو دهه گذشته در نتیجه فعالیت های انسان بدلیل تغییر کاربری های مناطق مختلف و استقرار کاربری های جدید بدون در نظر گرفتن ظرفیت قابل تحمل محیط و با مدیریت زیست محیطی نامناسب دچار تغییرات سوء جبران ناپذیر شده است
یکی از آثار و نتایج توجه و درک صحیح و هوشمندانه از تحولات و تغییرات محیط سازمانها، این حقیقت است که مدیریت سازمانها امروز و فردا با چالشهایی روبرو خواهد بود که راه کارهای مبتنی بر تجربیات گذشته و آموزههای کهنه، پاسخگوی آنها نخواهد بود. حقیقتی که در تعبیری پذیرفته شده و عالمگیر به آن "مدیریت و برنامههای راهبردی" اطلاق میشود
هر سازمان برای اینکه موفق شود باید استراتژیهای خوبی را تدوین کند و به اجرا درآورد. تدوین استراتژیهایی برای سود جستن از فرصتها یا نقاط ضعف نوعی حمله میباشد، در حالی که طرحریزی استراتژی هایی برای اصلاح نقاط ضعف - و همزمان پرهیز از تهدیدات - حالت تدافعی دارد. هر سازمان دارای فرصتها و تهدیدات خارجی، نقاط قوت و ضعف داخلی است، که برای تدوین استراتژی گوناگون امکانپذیر باید آنها را هماهنگ نمود - نوعی تعادل و توازن بین آنها برقرار کرد
لذا برنامهریزیهای علمی برای دستیابی به مدیریت استراتژیک جریانی است که بوسیله آن مدیریت رده بالا، عملکرد و جهتگیری بلندمدتی را با مشورت و همکاری کلیه سطوح تعیین میکند. این فرآیند از طریق تدوین استراتژی، اجرای مناسب و ارزیابی مستمر آن تحقق میپذیرد
در نهایت علاوه بر اینکه بهرهبرداری برای نسل امروز با راندمان بالا و فعالیت اقتصادی مانند استقرار صنایع مختلف از جمله صنعت نفت امکان پذیر میشود، حفظ و حمایت از این منابع جهت استفاده برای نسلهای آینده را نیز تضمین میکند. برنامهریزی استراتژیک با بررسی محیط خارجی و داخلی سازمان، فرصتها و تهدیدهای محیطی و قوتها و ضعفهای داخلی را شناسایی و با درنظر داشتن مأموریت سازمان، اهداف بلندمدت برای سازمان تنظیم میکند و برای دستیابی به این اهداف، از بین گزینه های استراتژیک اقدام به انتخاب استراتژیهایی میکند که با تکیه بر قوتها و با بهره گیری از فرصتها، ضعفها را از بین برده و از تهدیدها پرهیز کند تا با اجرای صحیح باعث موفقیت سازمان در میدان رقابت شود. تحقیق حاضر با توجه به شرایط کنونی، با هدف تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها ی موجود رد منطقه در جهت کاهش ویا کنترل خسارات زیست محیطی در پارس جنوبی 2 انجام شده است.هدف اصلی از انجام این تحقیق تعیین و ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای زیست محیطی در پارس جنوبی 2و اولویت بندی آنها در جهت کاهش یا کنترل آسیب های زیست محیطی ارائه راهکارهای مناسب است.
مواد و روش ها
میدان گازی پارس جنوبی یکی از بزرگترین میادین گازی جهان است که مقدار گاز موجود در این میدان 20درصد کل ذخایر شناخته شده گازی جهان است. دولت جمهوری اسلامی ایران در نظر دارد با توسعه این میدان و احداث مجتمعهای تولیدی در دریا و خشکی روزانه حدود یک بیلیون متر مکعب گاز از این میدان برداشت نماید - حامدی، ح و رضا، م، . - 1386 چشمانداز سازمان نفت و گاز اجرای پروژههای ایمن، پاک و با کیفیت واقتصادی در سطح فناوریهای روز دنیا میباشد.
این پژوهش با هدف شناسایی مهمترین عوامل داخلی - نقاط قوت و ضعف - و خارجی - فرصت ها و تهدیدها - سازمان در جهت اولویت بندی و در نهایت حفظ و صیانت از محیط زیست منطقه در جهت توسعه پایدار صورت پذیرفت. این پژوهش، بر اساس ماهیت و روش یک پژوهش توصیفی- پیمایشی است. از نظر هدف یک تحقیق کاربردی محسوب میشود. سپس در مراحل بعدی تحقیق جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه استراتژیهای مناسب زیست محیطی از روش تحلیلی SWOT استفاده شده است.
جهت شناسایی عوامل محیطی درون و برون سازمانی از روش طوفان مغزی - Brain Storming - و بررسی گزارشات عملکرد استفاده شده است. در ابتدا به بررسی ادبیات پژوهش و پژوهشهای صورت گرفته داخلی و خارجی پرداخته شد تا مبانی اولیه در تدوین پیش فرض های لازم برای شناسائی مهمترین عوامل داخلی و خارجی تاثیر گذار در منطقه شناسایی گردد. بر اساس عوامل انتخاب شده، لیست اولیه عوامل داخلی - قوت ها و ضعف ها - و خارجی - فرصتها و تهدیدها - تکمیل که جهت نهایی شدن چک لیست، به تک تک عوامل شناسایی شده بر اساس طیف لیکرت - که شامل: بسیار کم باعدد 1، کم با عدد 2، متوسط عدد 3، زیاد عدد 4، بسیار زیاد عدد، 5 امتیازبندی - نمرهدهی گردید. در نهایت میزان اهمیت - درجه مقبولیت - این عوامل را به عنوان یک عامل محیطی در سازمان مشخص شدند.
برای دستیابی به هدف نهائی پژوهش مراحل زیر انجام شد:
مرحله اول: شناسائی مهمترین عوامل درونی - نقاط قوت و نقاط ضعف - و عوامل بیرونی - فرصتها و تهدیدها - با استفاده از طوفان مغزی به انجام رسید.
مرحله دوم: دستهبندی نقاط قوت، نقاط ضعف در قالب عوامل داخلی و فرصتها و تهدیدها درقالب عوامل خارجی و تشکیل ماتریس IFE و EFE و تعیین نمره وضعیت موجود.
در مرحله بعدی ماتریس های عوامل خارجی و عوامل داخلی در ستون اول فهرست از عوامل داخلی و خارجی تنظیم شد، در ستون دوم اوزان مربوط به هر یک از عوامل فهرست شده در جداول مذکور طوری تکمیل شد که جمع اوزان در هر جدول نرمال و برابر عدد یک باشد. در ستون سوم جهت تعیین نمره وضعیت موجود به هریک از این عوامل نمره 1 تا 4 بر اساس وضعیت موجود می دهیم. نمره 1 بیانگر ضعف اساسی، نمره 2 ضعف کم، نمره 3 بیانگرنقطه قوت و نمره 4 نشان دهنده قوت بسیار بالای عامل میباشد. در ستون چهارم امتیاز موزون هر عامل، از حاصلضرب ستون دوم در ستون سوم حاصل شد و سرانجام امتیاز وزنی کل مجموعه تحت بررسی محاسبه شد. بدین ترتیب تشکیل ماتریس ارزیابی عوامل داخلی - Internal Factor Evaluation - یا IFE و عوامل خارجی - External Factor Evaluation - یا EFE انجام پذیرفت
نتایج
در این پژوهش مراحل مختلفی مورد بررسی واجرا گردید که نتایج بطور اجمالی در پایین بیان می شود. نتایج حاصل از تیم خبرگان در ارزیابی عوامل داخلی مبین آن است که : -1 وجود منابع مالی کافی در سازمان و پرداخت دستمزدهای مناسب -2 حضور نیروهای مجرب، باانگیزه بالا و تحصیلات مرتبط با حوزه محیط زیست هر دو با وزن یکسان 0.183 با ارزش ترین نقاط قوت و عدم وجود سیستم تشویق و تنبیه کارکنان بمنظور بهبود عملکرد زیست محیطی با وزن 0.094 مهمترین نقطه ضعف تلقی شده است. تحلیل خبرگان ازفرصتها نشاندهنده آن است که وجود پرسنل جوان، متخصص و با انگیزه و ایجاد فرصتهای شغلی در منطقه به عنوان مهمترین قوت بیرونی با وزن 0.192 به حساب میآید. نکته جالب توجه آن است که افزایش آلودگی محیطی در صورت راهاندازی فلر با ارزش وزنی 0.106 بالاترین ضعف درونی منطقه بهشمار میآید.
