بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با استفاده از روش گراندد تئوری - نظریه زمینهای - و از طریق مصاحبههای نیمه ساختار یافته در صدد شناسایی نقاط قوت و ضعف مقالات و مجلات نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی آیاسآی بود. در این پژوهش 25 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاههای دولتی، پیام نور و آزاد کشور بر پایه نمونهگیری هدفمند و بر پایه دسترس پذیری مورد مصاحبه با پرسشهای باز قرار گرفتند. دادهها با استفاده از تکنیک کدگذاری استراوس و کوربین و روش تحلیل مقایسهای مداوم، تجزیه و تحلیل و مواردی همچون داوری، رؤیت پذیری جهانی پژوهشها و دانشمندان داخلی، ساختار علمی و نگارشی دقیق، بدیع بودن موضوع مقالات، اعتبار اطلاعات و نویسندگان مقالات، چاپ و انتشار منظم مجلات و جامعیت موضوعی مقالات و مجلات به عنوان نقاط قوت،
و ضعف در حوزه علوم انسانی، ضعف معیارهای ارزیابی مقالات و مجلات، عدم توجه به کاربرد مقالات در داوریها، ضعف و سوگیری در پذیرش مقالات، محدودیت زبانی و ضعف دسترسی به عنوان نقاط ضعف مقالات و مجلات نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی آیاسآی به عنوان نقاط ضعف شناسایی گردید. نتایج نشان داد مهمترین نقاط قوت مجلات نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی آیاس-آی ، ساختار علمی و نگارشی آنها و مهمترین ضعف این مجلات کمی بودن معیارهای ارزیابی آنهاست.
مقدمه
از جمله بروندادهای پژوهشی مورد توجه در ارزیابیهای خرد و کلان در کشور، مقالات منتشر شده در مجلات آیاسآی هستند که گاهی از آنها به عنوان مقاله آیاسآی یاد میشود. در خصوص ویژگیهای مقالات و مجلات نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی آیاسآی و اهمیت و کیفیت آنها دیدگاههای مثبت و منفی فراوانی در ایران وجود دارد که در ادامه به برخی از آنچه که مکتوب شده است، اشاره می شود:
زلفیگل - 1386 - ، استاد نمونه و چهره شناخته شده شیمی ایران، در این باره معتقد است: »چاپ مقالهها در آیاسآی در حوزههای مختلف علمی قابل مقایسه با یکدیگر نیست و به دلیل تفاوتهای ماهوی علوم میتوان گفت آیاسآی متناسب با نیازهای علوم انسانی نیست. ما باید نگاه و زاویه دید خود را وسیعتر کنیم و البته نگاه بینالمللی و نگاه بومی هیچ کدام به تنهایی کافی نیست، بلکه باید جامعنگرتر باشیم و به موازات چاپ مقالهها در مجلههای بینالمللی آی اس آی، باید به فضای علمی و پژوهشی داخلی احترام بگذاریم.«
پوستینی - 1386 - ، استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران در مورد ضعف مقالات به اصطلاح آیاس-آی در برخی رشتهها مینویسد: کاربرد شاخص آی اس آی در ارزیابیهای کمی با حفظ توازن کافی در همه وضعیتها و رشتههای تخصصی میتواند کارایی خود را با یک حداقل یکنواختی نشان دهد. در صورتی که گزارشهای موجود نشان میدهد که بیش از 60 درصد مقالات ایرانی چاپ شده در مجلات آی اسآی در حوزه علوم پایه و به ویژه شیمی است و در حوزه علوم انسانی کمترین زمینه برای چاپ مقالات در مجلات آی اس آی وجود دارد و این روش از کارایی کافی در سنجش علمی برخوردار نیست.
شاخص ضریب تأثیر اعلام شده از سوی مؤسسه آیاسآی برای هر مجله، گرچه در شناخت مجلات به صورت محدود مفید است، ولیکن تحقیقات علمی انجام شده روی ضریب تأثیر به فراوانی نشان میدهد که به دلایل مختلف از جمله اریب نشان دادن در برابر تفاوتهای مربوط به نوع تخصص، زبان، کشور و فرهنگ، این شاخص کاربرد محدودی داشته و این خود در خور بررسی است که بالاترین ضریب تأثیر، نشانی از کدام یک از ویژگیهای کیفیت، ضرورت، پررونق بودن و... است، و ما به دنبال کدام یک هستیم؟
باقری - 1387 - در مورد برخی ضعفهای آیاسآی میگوید:
یکی از محدودیتهایی که در پذیرش مقالات در مجلات آیاسآی وجود دارد، این است که موضوع مقاله شما باید به تأیید آن مجله برسد. به عبارت دیگر، موضوع در چارچوب علاقه و سیاستهای آیاس-آی باشد. با این نکته بحثهایی مثل یهودی شناسی، صهیونیسم پژوهی، و تاریخ نگاری و علوم سیاسی که در آن دیکتاتوری صهیونیستی بر مجامع علمی مهم دنیا حاکم است با رشتههایی که اساساً غرب و غربی حرفی برای گفتن در آنها ندارند مثل فلسفه اسلامی، فقه، اصول، رجال، فقه الحدیث و تفسیر قرآن فعالیتی است که هیچگاه اجازه نشر در مجلات آیاسآی را نخواهند گرفت .
به این ترتیب و با وضع موجود ارتقای علمی با تعریف درج مقاله در مجلات آیاسآی در رشتههای فوق صورت نخواهد گرفت و در نتیجه اساساً طرح علمیای که قابل پیشرفت باشد، متوقف خواهد شد. با تأمل بر اظهارات فوق و با توجه به موضعگیریها و دیدگاههای متفاوت در قبال مقالات و مجلات پایگاه اطلاعاتی آیاسآی، پژوهش حاضر قصد دارد تا با بررسی دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاههای کشور به عنوان مهمترین بخش جامعه علمی کشور، نقاط قوت و ضعف مقالات و مجلات آیاسآی را شناسایی نماید.
پیشینه پژوهش
در خصوص مقالات و مجلات نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی آیاسآی تحقیقات متعددی در داخل و خارج منتشر شده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره میشود:
طالبی - 1381 - ، در پژوهشی تحت عنوان »بررسی عوامل مؤثر در تولید و چاپ مقالات علمی در مجلات معتبر خارجی« با استفاده از روش نظرخواهی پرسشنامهای از خبرگان و پیشروان، عوامل مؤثر در انتشار مقالات علمی در مجلات خارجی را مورد ارزیابی قرار داد. نتایج این پژوهش عبارتند از: .1 برای توسعه اقتصادی باید تحقیقات کاربردی افزایش یابد و در خدمت صنعت قرار گیرد. . 2 با توجه به این که بیش از نیمی از پژوهشگران کشور را دانشجویان تحصیلات تکمیلی مشغول به کار بر پایان نامه تشکیل میدهند،
میتوان به لزم توجه بیشتر به پایان نامههای دانشجویان تحصیلات تکمیلی، چه از حیث »کارآمد بودن موضوع« و چه از لحاظ »عدم تکراری بودن« آن، پی برد. برای اثر بخشیدن و جهت دار کردن بیشتر تحقیقات دانشجویی باید حلقههای مفقوده ارتباط صنعت و دانشگاه را پیدا کرد و در مجموع محل کاربرد تحقیق را پیش از شروع کار تعیین کرد. .3 با توجه به اهمیت ارتباط و همکاری علمی بین استادان و همتایان خارجیشان باید به فراهم کردن امکانات شرکت در سمینارهای بین المللی خارجی و نیز ترتیب دادن سمینارهای بین المللی داخلی همت گمارد. .4 در مورد عوامل ملیتی مؤثر بر چاپ مقالات علمی، اکثریت قریب به اتفاق استادان درج نام پژوهشگر خارجی را در کنار نام استاد ایرانی مؤثر دانستهاند.
امانی و بابا احمدی - 1384 - در مقالهای با عنوان » ناکارآمدی عامل تأثیر گذار - IF - در ارزیابی مقالات و یافتههای علمی«، این عامل را مورد ارزیابی قرار داد. در این مقاله آمده است که عامل تأثیرگذاری - - IF مجله متأثر از عوامل مختلفی است که ارتباطی به ارزش علمی مقاله ندارد، از جمله زمینه تخصصی مجله، میزان پوشش نمایه استنادی علوم، تعصبات و انگیزههای فردی و ملی، قالب نوشتاری مجله، تعداد نویسندگان، تعداد مقالات منتشره در مجله و اشکالات فنی و ذاتی در نحوه محاسبه عامل تأثیرگذاری . - IF - نتیجه کلی این بودکه عامل تأثیرگذاری مجله نمیتواند معرف اعتبار مقاله باشد و اگر این چنین نیز باشد هرگز معرف کیفیت آن نیست، بلکه میزان استناد شاخصی برای میزان کاربرد مقاله در مآخذ است که آن نیز شدیداً تحت تأثیر تعصبات نویسندگان استکه یک پارامتر کاملاً غیر کیفی است.
