بخشی از مقاله
چکیده
امروزه رشد فزاینده فناوری اطلاعات و ارتباطات این فرصت را پیش روی دولتها قرار داده است تا با تغییرات بنیادی در بدنه خود راه را برای ارائه هر چه بهتر خدمات به شهروندان فراهم سازند. به نحوی که با نگاهی به کشورهای پیشرفته جهان درمییابیم دولت الکترونیک تا چه حد توانسته است هزینههای عمومی را کاهش دهد و کارآیی و اثربخشی کنترل و مدیریت سیستمهای اجتماعی، مالیاتی، بهداشتی، درمان عمومی و تأمین اجتماعی را به حداکثر رساند.
از اینرو هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش دولت الکترونیک بر رفاه و کیفیت زندگی شهروندان منطقه ثامن میباشد. روش تحقیق در این بررسی از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که آمار و اطلاعات آن از طریق روش های میدانی به دست آمده است.
جامعه آماری این پژوهش شامل شهروندان ساکن در منطقه 13 شهر مشهد میباشند که با استفاده از فرمول اصلاح شده کوکران، نمونهای به حجم 170 شهروند با روش نمونهگیری طبقهای انتخاب گردیده است.
همچنین آزمون پیشآهنگی برای بدست آوردن ضریب اعتبار پرسشنامه انجام گرفت که ضریب اطمینان آلفای کرونباخ آن 0.73 به دست آمد که حاکی از مناسب بودن ابزار پژوهش می باشد. برای تحلیل دادهها از آمار استنباطی شامل - آزمون تی تک نمونهای، تحلیل خوشهای، جدول توافقی، آزمون همگونی کای - استفاده گردیده است. نتایج نشان میدهد که بر اساس افزایش میزان برخورداری دستگاهها و سازمانهای دولتی از فناوری اطلاعات و ارتباطات، تفاوت معناداری در شاخص کل کیفیت زندگی شهروندان به دست آمده است.
.1 مقدمه
نواحی شهری مراکز اصلی رشد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در هر کشوری هستند که خود را به عنوان جذاب ترین نقاط برای ایجاد ثروت، کار، خلاقیت و نوآوری اثبات کردهاند. اما نواحی شهری با چالشهای مهمی در زمینههای تخریب فیزیکی و محیطی، محرومیت اجتماعی، ناامنی، بیکاری، کمبود مسکن و ترافیک روبرو هستند که این مشکلات کیفیت زندگی شهری را به شدت کاهش میدهند.
با این وجود سیاستگذاران و برنامه ریزان در سطوح بینالمللی و ملی بر قابلیت شهرها برای بهبود کیفیت زندگی انسانها تأکید دارند
کیفیت زندگی مفهومی چند سطحی و سیال بوده که بیانگر شادی و بهزیستی افراد است. کیفیت زندگی این موضوع را بیان میکند که چگونه یک فرد جنبههای مختلف زندگیاش را ارزیابی مینماید
. این ارزیابی شامل واکنشهای عاطفی یک فرد به رخدادهای زندگی، گرایش، احساس کامل بودن زندگی و خرسندی از آن و رضایت از شغل و روابط شخصی میباشد
شناخت، اندازهگیری و بهبود کیفیت زندگی از مهمترین اهداف پژوهشگران، برنامه ریزان و دولتها در چند دهه اخیر بوده است. این عرصه علمی و تحقیقاتی توجه بسیاری از اندیشمندان حوزههای جامعهشناسی، روانش شناسی، اقتصاد، علوم محیطی، جغرافیا، پزشکی و دیگر رشتهها را به خود جلب کرده است. کیفیت زندگی از دهه 1960 میلادی به یکی از موضوعات مورد علاقه حوزه علوم اجتماعی بدل شد، چرا که در این دهه مشخص گردید که رشد و توسعه اقتصادی لزوماً به بهبود زندگی مردم نمیانجامد
بنابراین از همان زمان تلاشهای علمی فراوانی به منظور تعریف اصطلاح کیفیت زندگی، شناسایی عناصر تشکیل دهنده آن و ارائه روشهای سنجش و اندازهگیری کیفیت زندگی صورت گرفت. افراد و گروههای مختلف، اصطلاح کیفیت زندگی را با معانی گوناگونی تعبیر کردهاند. برخی آن را قابلیت زیست پذیری هر ناحیه3، بعضی دیگر اندازه میزان جذابیت4 و عدهای نیز آن را به عنوان رفاه عمومی، بهزیستی اجتماعی، شادکامی، رضایتمندی و مواردی از این دست تفسیر کردهاند
یکی از مؤلفههایی که امروزه برنامه ریزان شهری به منظور ارتقای رفاه و کیفیت زندگی شهروندان بدان تأکید دارند؛ استفاده دستگاهها،ارگانها و تمامی سازمانهای دولتی از فناوری اطلاعات و ارتباطات است. امری که تحت عنوان دولت الکترونیک شناخته میشود. استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در دستگاههای دولتی استعداد آن را دارد که شیوه تعامل مردم - شهروندان - با دولت و دولتها با همدیگر را متحول سازد. دولت الکترونیک شرایط دسترسی مردم به اطلاعات سودمند در مورد زندگی خود و ارائه خدمات دولتی را بهبود می بخشد و فرصتهای جدیدی را برای مشارکت مردمی در فرایندهای سیاسی ارائه میدهد
از سوی دیگر دولت الکترونیک با فراهم آوری خدمات خود به صورت شبانهروزی و در تمام ایام هفته نه تنها باعث سهولت دسترسی شهروندان به خدمات با هزینه کرد منابع مالی بسیار پایین میگردد؛ بلکه با کاهش سطح ترافیکی شهر باعث حفظ و زیبایی محیط شهری نیز میگردد. از سوی دیگر دولت الکترونیک از طریق افزایش کیفیت اجرای قوانین، کاهش اقدامات خودسرانه کارکنان و مقامات و افزایش شفافیت نه تنها باعث افزایش کارآیی دولت و اعتماد مابین مردم و دولت میگردد بلکه بر کیفیت خدمات و خدماترسانی بهینه به شهروندان و همچنین صرفهجویی در زمان شهروندان نیز میافزاید
بنابراین با توجه به موارد بیان گردیده میتوان اذعان نمود که بکارگیری دولت از فناوری اطلاعات و ارتباطات نه تنها باعث کاهش هزینههای خود، افزایش میزان اعتماد مردم به خود و کارآیی سازمانی خود میگردد بلکه بر رفاه و کیفیت زندگی مردمی تأثیر گذاشته و باعث بهبود آن میگردد.
2-1 پیشینه تحقیق
برای ساماندهی فضای شهری و بهبود کیفیت زندگی شهری در ابعاد مختلف محیط شهر، مطالعات متعددی صورت گرفته است که میتوان به مطالعات حمل ونقل و کیفیت زندگی - ای. ال. اسپاینی، 2009؛ دی گروت و استیج، - 2006، کاربری زمین و کیفیت زندگی - پروس و همکاران، 2004؛ مارکز و اسمیت، - 1999، مطالعات اجتماعی از کیفیت زندگی - وانگ و همکاران، 2010؛ ماسون، - 2010، مطالعات اقتصادی - وانگ 2001؛ وایت هید و همکاران، - 2006، بهداشتی و پزشکی - حبیب و دیگران، 2009؛ رایشچنکو و قاکولاوا، - 2009، مطالعات محیطی - قادفروید، 2001؛ گلین و همکاران، 2009؛ موسر، 2009؛ وستوی، - 2006 و انواع دیگری از مطالعات اشاره کرد که به دست متخصصان علوم مختلف انجام شده است.
در زمینه دولت الکترونیک نیز مطالعات متعددی در زمینههای مختلف صورت گرفته است که میتوان برای نمونه به مقاله سرداری - 1388 - تحت عنوان فرایند شکل گیری دولت الکترونیک و راهبردهای آیندهنگاری در ایران، مطالعه افتخاری و همکاران - 1389 - تحت عنوان ارزیابی تحقق دولت الکترونیک در روستاهای ایران، مطالعه ایران زاده و داوری - 1391 - تحت عنوان بررسی رابطه استقرا دولت الکترونیک و سلامت نظام اداری کشور، ثقفی و همکاران - - 1390 تحت عنوان مدل ملی توسعه دولت الکترونیکی ایران و مقاله پرهیزکار و همکاران - 1386 - تحت عنوان دولت الکترونیک و نقش آن در ساماندهی نظام تجاری شهری اشاره کرد.
.2 چهارچوب نظری تحقیق
1-2 کیفیت زندگی
کیفیت زندگی از منظر واژگانی به معنی چگونگی زندگی و در برگیرنده تفاوتهای آن است که برای هر فرد، ویژه و یگانه، و متفاوت با دیگران است
کیفیت زندگی مفهومی نسبی، چند وجهی و متأثر از زمان و مکان و ارزشهای فردی و اجتماعی است ، که طیف وسیعی از شاخصها از تغذیه و پوشاک تا مراقبتهای بهداشتی، محیط اجتماعی، و محیط مادی پیرامون را شامل میشود.
