بخشی از مقاله
چکیده:
این پژوهش از نوع شبه آزمایشی است که به صورت پیش آزمون و پس آزمون بدون گروه کنترل طراحی شده است
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه بیماران مبتلا به دیابت شهرستان اردبیل در سال 1391-92است که عمدتاً تحت پوشش انجمن های دیابتی حمایتی، خصوصی و کلینک دیابتی بیمارستان امام خمینی می باشند . برآورد تقریبی 1029 می باشد. حداقل نمونه برای طرح های آزمایشی15 نفر است و در این پژوهش برای افزایش اعتبار 20 نفر انتخاب شد .
برای جمع آوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه های استاندارد کیفیت زندگی استفاده شده است که دارای 36 سوال است که هشت حیطه مختلف سلامت - عملکرد جسمانی، محدودیت نقش جسمانی، سلامت عمومی، نشاط، عملکرد اجتماعی، محدودیت در نقش روانی، سلامت روحی - را مورد ارزیابی قرار می دهد . برای آزمون فرضیه ها از آزمون T وابسته استفاده شده است و برای این منظور از نرم افزار آم اریSPSS بهره گرفته شده است .
یافته های تحقیق نشان داد که درمان شناختی رفتاری بر کیفیت زندگی بیماران دیابتی تاثیر دارد و همچنین درمان شناختی رفتاری تاثیر معناداری بر همه مولفه های کیفیت زندگی می گذارد - P<0/01 - . و موجب افزایش کیفیت زندگی این بیماران شده است و می تواند به عنوان یک درمان روان شناختی در کمک به بیماران دیابتی در جهت تسریع روند بهبودی مورد استفاده قرار گیرد.
مقدمه:
یکی از بیماری های که به سرعت در حال شیوع است، بیماری دیابت می باشد . دیابت از گروه بیماری های متابولیک و یک اختلال چند عاملی است که با افزایش مزمن قند خون یا هیپرگلسمی مشخص می شود و ناشی از ترشح یا عمل انسولین و یا هر دوی آنهاست در واقع این بیماری ششمین علت مرگ و میر در آمریکا را بخود اختصاص داده است . بیماری دیابت علاوه بر علائم فیزیکی با علائم روان شناختی مثل افسردگی، اضطراب، احساس ناراحتی، ترس های خودبیمار انگارانه همراه است
دیابت ششمین علت شایع مرگ ناشی از بیماری در آمریکا می باشد و مسئول قریب به 18 درصد از موارد مرگ و میر در گروه سنی بالای 25 سال است و شایع ترین علت بیماری کلیوی ، و موارد جدید نابینایی و کوری بالغین می باشد . بیماری قلبی - عروقی علت اصلی مرگ ناشی از دیابت است و در بیماران مبتلا به دیابت 2 تا 5 برابر شایع تر از جمعیت عمومی می باشد.
دو گروه عمده دیابت به عنوان II , I نامگذاری شده اند.
نوع :I در نتیجه تخریب خود ایمنی سلول های بتای جزیره ای پانکراس رخ می دهد که منجر به کمبود انسولین می گردد . این نوع در سنین زیر 30 سال به ویژه در نوجوانان 11 تا 13 سال شایع است . البته دیابت نوع اول ممکن است در هر سنی و حتی در سنین سالخوردگی ایجاد شود، ولی نادر است.
نوع :IIشامل گروه ناهمگونی از اختلالات است که معمولاً با درجات متفاوتی از مقاومت به انسولین، اختلال ترشح انسولین، افزایش تولید گلوکز مشخص می شود. دیابت نوع دوم، دیابت غیر وابسته به انسولین نیز نامیده می شود .غالباً در افراد بالای 40 سال پدید می آید. پنجاه تا نود درصد مبتلایان به دیابت نوع دوم، چاق هستند و دچار اضافه وزن می باشند
تحقیقات علت شناسی روی دیابت به مسائل ژنتیکی و زمینه ایمنی شناختی اشاره دارند
هر گونه فشار جسمی، به ویژه عفونت و ضربه، می توانند باعث شروع یا تشدید دیابت شود . این بیماری در سنین کهولت شایع تر است اما همه اینها فقط یک روی سکه است، روی دیگر سکه عوامل روان شناختی است . تغییرات هیجانی و شرایط زیانبار زندگی، ناکامی های شدید و ضایعات خانوادگی می توانند در علت شناسی سهیم باشند
در بیماران دیابتی علائم روان شناختی مثل افسردگی، احساس ناراحتی، ترس های خود بیمارانگارانه و اضطراب همراه است . طبق بسیاری از مطالعات انجام یافته بیماران دیابتی در اکثر جوامع دچار مرگ زودرس می شوند حداکثر این بیماران پیشینه ای از افسردگی و نگرشهای خود بیمارانگارانه دارند
همچنین این بیماری از کیفیت زندگی پایینی برخوردارند. سازمان جهانی بهداشت کیفیت زندگی را به عنوان درک افراد از موقعیتشان در زندگی و هم چنین در ارتباط با بافت فرهنگی و نظام های ارزشی محیطی زندگیشان و مرتبط با اهداف، معیارها و علایق شان تعریف کرده است.
تحقیقات بسیاری نشان داده اند که بیماران دیابتی از کیفیت زندگی پایینی برخوردارند بنابراین اقدام در جهت افزایش کیفیت زندگی این بیماران امری ضروری بوده و نیازمند بررسی روش ها و درمان های گوناگونی می باشد .
یکی از روش های درمانی که می توان در بهبود کیفیت زندگی این بیماران بکار بست، درمان شناختی رفتاری می باشد. درمان شناختی رفتاری - CBT - ، نوعی روان درمانی است که به بیماران کمک می کند تا به درک افکار و احساساتی که بر روی رفتارشان تأثیر می گذارد، نایل گردند . درمان شناختی رفتاری در حال حاضر برای درمان بسیاری از اختلالات به کار گرفته می شود.درمان شناختی رفتاری عموماً کوتاه مدت است و بر کمک به بیماران در پرداختن به یک مشکل خاص تمرکز دارد .
در خلال دوره درمان فرد یاد می گیرد که چگونه الگوهای فکری مخرب یا مزاحمی که دارای تأثیر منفی بر روی رفتارش هستند، را شناسایی کند و تغییر دهد
پژوهش های متعددی اثربخشی این روش درمانی را بر روی افسردگی، اضطراب، استرس و .... بیماران دیابتی نشان داده اند بنابراین با توجه به اهداف بالا، پژوهش حاضر درصدد دستیابی به این امر است که :
آیا درمان شناختی رفتاری می تواند در کیفیت زندگی بیماران دیابتی مؤثر باشد؟
مبانی نظری
دیابت» 11 یک نوع بیماری متابولیک و حاصل اکسیداسیون ناهنجار کربوهیدرات است که باعث افزایش قند خون در ادرار می شود . بیماری دیابت با نارسایی جدی تولید انسولین که به نوبه ی خود تاثیر ناخوشاینید بر متابولیسم قند دارد، مربوط می شود . مشکل اصلی در دیابت، فقدان عملکرد مو ثر انسولین، یعنی هورمونی است که سلولها را قادر به متابولیزه کردن گلولز مینماید
در این بررسی افرادی که به عنوان بیمار دیابتی به انجمن های دیابتی حمایتی یا خصوصی شهرستان اردبیل و کلینک دیابتی بیمارستان امام خمینی مراجعه می کر دند و توسط متخصص مربوطه بیمار مبتلا به دیابت تشخیص داده شده بودند، به عنوان بیمار مبتلا به دیابت مورد ارزیابی قرار گرفتند.
کیفیت زندگی ارزیابی چند بعدی ملاک های درون فردی و هنجاری اجتماعی از سیستم محیطی - شخصی افراد در گذشته، حال و آینده است. کیفیت زندگی به عنوان تصور هر شخص در مورد اینکه آیا زندگی او با وجود ارتباطی که با خانواده و دوستان و اجتماع دارد، برایش رضایت بخش هست، تعریف شده است . این متغیر وضعیت زندگی افراد را از جنبه های مختلف - نظیر جسمانی و اجتماعی - مورد سنجش قرار می دهد
منظور از کیفیت زندگی در این پژوهش میزان نمره ای است که هر آزمودنی در پرسشنامه کیفیت زندگی 36 سوالی12 ارزیابی سلامت جسمی و روانی کسب می نماید . مقیاس اندازه گیری این متغیر فاصله ای است.
