بخشی از مقاله
چکیده
مهمترین اصل در توسعه هم جانبه کشورها، رشد و تعالی سرمایههای انسانی جامعه است. آموزش اقشار جامعه به ویژه بزرگ سالان بی سواد و کم سواد میتواند سهم ب سزایی در م شارکت کامل تودههای مردم در پی شرفت خود و د رنتیجه تو سعه فرهنگی، اقت صادی، ... جامعه با شد چراکه میزان آگاهی و سواد افراد جامعه از طرفی سبب بهبود روشهای بهرهوری، افزایش میزان تولید، ... میشود و همین عامل یعنی توسعه اقتصادی، سبب توسعه شاخصهای فرهنگی همچون بهبود تعاملات افراد، افزایش فرهنگ کتاب خوانی، ... خواهد شد.
این پژوهش برآن است، به بررسی نقش نهضت سوادآموزی در توسعه شاخصهای فرهنگی و اقتصادی در استان ایلام بپردازد و در پی پاسخگویی به این سؤال است که آیا فعالیتهای نه ضت آموزی در توسعه شاخصهای اقت صادی و فرهنگی استان ایلام تأثیرگذار بودهاست.
نتایج این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفتهاست و اطلاعات آن به دو روش اسنادی و میدانی گردآوری شده، بیانگر آن است که فعالیتهای نهضت سوادآموزی در استان ایلام که استانی با درصد بالایی از بیسوادان و کمسودان بین سنین 49 -10 سال است توانسته گامهای مؤثری در زمینه اقتصادی و فرهنگی بردارد چراکه از طرفی افزایش نرخ باسوادی در استان ایلام سبب ایجاد شغل و درآمد و مسائلی از این قبیل گشته و از طرف دیگر سبب رشد شاخصهای فرهنگی همچون حضور زنان در جامعه و آگاهی اقشار مردم از تحولات سیاسی و فرهنگی و اقتصادی و مشارکت آگاهانه آنها در عرصههای مختلف و ... گشته است.
مقدمه
به علت همبستگی عوامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و ... و تأثیر متقابل آنها بر روی هم نمیتوان صرفاً به بررسی یک جانبه یک پدیده بر دیگری پرداخت. از جمله پدیدههایی که تأثیر چشمگیری بر وضعیت اقت صادی، فرهنگی و ... جامعه دارد میزان سواد و آگاهی نیروی انسانی هر جامعه است. »نظام آموزشی رسمی کشور با تعلیم و تربیت و بسط سواد خواندن و نوشتن، علاوه بر اینکه زمینه فراگیری آموزشهای تخ ص صی را از طریق بالا بردن توانایی درک و فهم بالا میبرد بلکه زمینه ر شد اقت صادی و فرهنگی و اجتماعی جامعه را نیز باعث می شود
سواد و یادگیری به انسان هویت و شخصیت جدیدی میدهد و در نهایت سبب بالا رفتن میزان اعتماد به نفس و مشارکت و فعالیت مؤثر و مثبت افراد در جامعه خواهد شد و سرانجام زمینه را برای درک چگونه زیستن که همان هدف رسالت آموزشهای تخصصی و عمومی است را فراهم میکند.
استان ایلام به عنوان یکی از استانهای محروم و دارای جمعیت بیسواد 6630 نفری؛ گروههای سنی 49 - 10 سال، از جمله ا ستانهای دارای جمعیت زیاد بی سواد و کم سواد ا ست که همین عامل در دهههای گذ شته سبب عقب ماندن این استان از پیشرفتهای اقتصادی و فرهنگی و ... شدهاست. با این حال در سالهای اخیر با فعالیتهای سازمان نهضت سوادآموزی و کاهش نرخ بیسوادی در استان ایلام، شاهد پیشرفت و توسعه شاخصهای اقتصادی، فرهنگی و ... در این استان بودهایم.
در رابطه با فعالیتها و عملکرد سازمان نه ضت سوادآموزی، پژوهشهای متعددی صورت گرفتها ست از جمله ایزدی - - 1351 در پژوهشی با عنوان »سوادآموزی و اثرات اقتصادی و اجتماعی آن« به بحث درباره اثرات مستقیم و غیر مستقیم تعلیم سواد تؤام با حرفه در زندگی اقت صادی و اجتماعی سوادآموزان پرداختهاست.
احمدیان - - 1355 در طرحی پژوهشی با عنوان» بررسی سنجش اثرات سوادآموزی تابعی در رفتار اقتصادی و اجتماعی نوآموزان-طرح سوادآموزی تابعی نساجی یزد-« در رابطه با تأثیر سوادآموز تابعی بر رفتار اقت صادی سوادآموزان از جنبههای د ستمزد و درآمد و نوع م صرف، تغییرات م صرف و پس انداز و ... به برر سی پرداخته است.
همایونپور - - 1368 در کتابی با عنوان »پیکار جهانی سوادآموزی « داشتن سواد را از حقوق اساسی بشر میداند و نیز صباغیان - 1371 - در کتابی با عنوان» درسهای سوادآموزی« م سائل و م شکلات سوادآموزی در ایران را مورد برر سی قرار دادها ست.
فرجامی - - 1372 در پژوهشی با عنوان »آموزش بزرگسالان در کشورهای گوناگون« علت اصلی بی سوادی در اغلب کشورها را فقر و انفجار جمعیت معرفی میکند. ابراهیمیان - - 1386 در »گزارش اجلاس منطقهای حمایت جهانی از سوادآموزی« در رابطه با عزم و اراده بین المللی در اولویت دادن به تبدیل سوادآموزی به عنوان یک ضرورت بحث میکند.
عزت زاده - - 1389در پایاننامه کارشناسی ارشد با عنوان» نقش سواد و آموزش در استفاده از فناوریکشاورزی به منظور دستیابی به توسعه پایدار« درباره نقش سواد در میزان به کارگیری فناوریهای کشاورزی به منظور افزایش تولید و کسب درآمد بالاتر به بررسی و پژوهش پرداخته است. با توجه به آنچه ذکر شد میتوان گفت در رابطه با نقش نهضت سوادآموزی در توسعه شاخصهای اقتصادی و فرهنگی در استان ایلام تاکنون پژوهش مستقل و جامعی صورت نگرفته است.
این پژوهش با هدف تحلیل و بررسی نقش نهضت سوادآموزی در توسعه شاخصهای اقتصادی و فرهنگی استان ایلام و به روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفتهاست و به بررسی تأثیر سوادآموزی بر توسعه شاخصهای اقتصادی و فرهنگی استان ایلام پرداختهاست. به همین منظور پرسشنامهای در دو برگ که شامل متغیرهای اقتصادی و فرهنگی بوده میان 300 سوادآموز که 150سوادآموز زن و 150 سوادآموز مرد بوده و به صورت نمونهگیری ت صادفی از میان 4632 نفر سوادآموز زن و 2007 نفر سوادآموز مرد انتخاب گردیدهاند، تق سیم و تکمیل گردیده ا ست و سپس به تحلیل نتایج حا صل از آنها پرداخته شدها ست. قبل به ورود به بحث تأثیرگذاری عملکرد نه ضت سوادآموزی بر توسعه شاخصهای اقت صادی و فرهنگی در استان ایلام مختصری در رابطه با تاریخچه سازمان نهضت سواد آموزی و رسالتهای این سازمان و ... مطالبی ذکر خواهد شد.
.1 نهضت سوادآموزی
.1-1 تعریف مفاهیم سواد و سوادآموزی
بیسوادی به عنوان یک معضل فرهنگی- اجتماعی علت عمده عقب ماندن جامعه از پیشرفت هم جانبه کشورها به شمار میآید. سوادآموزی که ثمره انقلاب اسلامی و میراث ماندگار معمار و بنیانگذار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران- حضرت امام خمینی - ره - - و مورد حمایت مقام معظم رهبری است، بخشی از نظام تعلیم و تربیت کشور است که زمینه تربیت اسلامی و بسط و گسترش فرهنگ اسلامی را در بین بزرگسالان بیسواد و کمسواد جامعه را فراهم میکند. سوادآموزی از مو ضوعات اولویت دار جهانی، منطقهای و ملی و از شاخصهای مهم تو سعه ان سانی است جمهوری اسلامی به همراه کشورهای عضو یونسکو، تعهدات بزرگی را در زمینه کاهش نرخ بیسوادی پذیرفتها ست. سازمان نه ضت سواد آموزی متولی ری شهکنی بی سوادی و البته وزارت آموزش و پرورش، م سئول تدوین و اجرای برنامه سوادآموزی در کشور است.
مرکز آمار ایران با سواد را فردی میداند که بتواند به زبان فار سی یا هر زبان دیگری متن سادهای را بخواند و بنویسد، خواه مدرک رسمی داشته باشد یا نداشته باشد.
در آیین نامه اجرایی اساسنامه سازمان نهضت سواد آموزی، سواد عبارت است از: سوادآموزی بزرگسالان در حد آموزش خواندن و تا حد مطلوب، روخوانی قرآن و نوشتن و حساب کردن تا پنجم ابتدایی.
تعریف سازمان یونسکو از سواد عبارت است از: سواد توانایی افراد برای شناسایی، درک، تفسیر، ایجاد، برقراری ارتباط و محاسبه با استفاده از مواد چاپ شده و نوشته شده است که افراد برای رسیدن به اهداف خود به منظور توسعه دانش و تواناییهای بالقوه خود و مشارکت کامل در جامعه محلی و جهانی به آن نیاز دارد است.
تعریفی که به ت ازگی از سواد شده و تا حد زیادی جامع و کامل ا ست عبارت ا ست از : مجموعه و تواناییها و قابلیتهایی که فرد را قادر میسازد تا با اعتماد به نفس با مسائل اجتماعی و فردی مواجه شده و آنها را به روش صحیح حل کند و ارتباط و تعامل سازندهای با دیگران و محیط پیرامون برقرار نماید
