بخشی از مقاله
چکیده :
اصولاً توسعه جریانیست چند بعدی، که مستلزم تغییرات اساسی در ساختار اجتماعی و فرهنگی ازیک سو و رشد اقتصادی و کاهش فقر و نابرابری اجتماعی از سوی دیگر است. سطح توسعه در کشور ایران یکسان نیست وتفاوتهایی در این زمینه دیده میشود. بنابراین ابعاد گوناگون و پیچیدگی موضوع ضرورت شناخت میزان توسعه و محرومیت را بیان میکند. پژوهش حاضر دارای نقش شاخص های اجتماعیBاقتصادی درتوسعه متوازن استان ایلام می باشدکه به نوع توضیع این شاخص ها درشهرستان های استان پرداخته است.
روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و با هدف کلی، شناسایی شهرستانهای توانمند و دارای محدودیت توسعه یافته، درحال توسعه وکمترتوسعه در شاخص های اجتماعی- اقتصادی می باشد .که بااستفاده ازنرم افزار Gis به صورت نقشه نشان داده است که برای ابن هدف 20 متغییر مورد بررسی قرار گرفته است.در راستای هدف تحقیق شاخص های منتخب برای هریک از شهرستانها با استفاده از نرم افزارSpss بامدل تحلیل عاملی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته که نتایج حاصل نشان می دهد که ازلحاظ شاخص های اجتماعی شهرستان های ایلام ومهران توسعه، ابادانان، ایوان، دره شهر، دهلران وملکشاهی در حال توسعه و سیروان کمتر توسعه وهمچنین از لحاظ شاخص های اقتصادی شهرستانهای ابادانان ودره شهر توسعه یافته، ایلام، ایوان، سیروان، ملکشاهی ومهران در حال توسعه، دهلران کمتر توسعه یافته اند.وهمچنین نتایج بیانگراین است شاخص های اجتماعیBاقتصادی در شهرستانها دارای فضای تقریباتعادلی میباشد.
مقدمه
رشد و توسعه اقتصادی، همواره از اهداف جوامع بشری بوده است . در دوران معاصر این موضوع، محور مطالعات و تحقیقات فراوان ی بوده و پس از آنکه چند ین دهه، توسط اقتصاد دانان توسعه بررسی شده است، امروزه مسائل پایهای و اصلی اقتصاد کلان را تشکیل می دهد. تأمین اجتماعی نیز با مبانی گوناگون و دلایل متعددی از ضرورت های انکارناپ ذیر جوامع معاصر به حساب می آید. آنچه دو موضوع را به یکدیگر پیوند می دهد، رفاه و آسایش انسان است که در هر دو موضوع ، توسعه و تأمین اجتماعی در جایگاه بالاترین هدف قرار گرفته است. - حسینی، - 62 : 1388 توسعه فرایندی است که طی آن باورهای فرهنگی، نهادهای اجتماعی، اقتصادی وسیاسی به صورت بنیای متحول می شوند تابا ظرفیت های شناخته شده جدید هماهنگ شوند و طی این فرایند، سطح رفاه جامعه ارتقاء میابد. همچنین توسعه اقتصادی فرایندی است که طی آن مبانی علمی و فنی تولید، ازوضعیت سنتی به وضعیت مدرن متحول میگردند.
- قاسمی،ادیبی سده ودیگران - 29 :1389 داعیه نئولیبرا لها در باب ضرورت عقب نشینی و کاهش هزینه های تأمین اجتماعی،اساساً بر این استدلال متکی است که در شرایط حاضر که نظام دنیا هر چه بیشتر رو به جهانی شدن میرود، چنین هزینه ههایی برای وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشورها زیانبار است و کاهش هزینه ههای تأمین اجتماعی و عقب نشینی از دولت رفاه، ضرورتی است که شرط لازم، هرچند ناکافی، برای توسعه هر کشور است.
- زارع واسدی 67 :1390اصولاً - توسعه تغییر بنیادی در متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر جامعه محسوب میشود و تحقق آن، مستلزم ایجاد هماهنگی بین ابعاد گوناگون آن است. برنامهریزان جهت تحقق این امر سعی در کاهش نابرابریها و عدم تعادلها از طریق اجرای برنامه ای متعدد محرومیت دایی و گسترش همه جانبه جنبههای مثبت توسعه یافتگی دارند. گام نخست در این زمینه؛ تدوین برنامه ای کارآمد و منطبق بر واقعیتها، دستیابی به هدف برتر عدالت اجتماعی و شناسایی شرایط موجود است.
بدین لحاظ توزیع عادلانه امکانات و ثمرات توسعه در میان اکثریت جمعیت از خصیصه های مهم اقتصاد پویا و سالم است. نابرابری و عدم تعادل از ویژگیهای جهانی است که ما در آن زندگی میکنیم، اما تلاش های بسیاری برای کم کردن این نابرابر یها به عنوان آرمان برنامه ریزی در مقیاس جهانی صورت گرفته است. با توجه به اینکه بررسی شاخصهای اجتماعی، اقتصادی،فرهنگی و بهداشتی یکی از مؤلفه های مهم توسعه است. با توجه به اینکه بررسی شاخص های اجتماعی ،اقتصادی یکی از مولفه های مهم توسعه می باشند واستفاده ازاین شاخص ها می تواند معیار مناسبی برای شناخت توسعه مناطق باشد.
همیت این سطح بندی این است که با شناخت سطح تفاوت های منطقه ای وقابلیت های منطقه سطح زندگی مردم آن منطقه را به خوبی نشان داد برای کاهش نابرابری ها به برنامه ریزی مناسب دست زد. از آنجا که اکثر کشورهای درحال توسعه با نابرابری های منطقه ای روبرو هستندو استان ایلام به عنوان یکی از استانهای کشور که امرز ه در سطح این استان شاهد نابرابری های توسعه هستیم در پژوهش حاضر به بررسی نقش شاخص های اجتماعی- اقتصادی و همچنین سطح بندی شهرستان ها ی استان از لحاظ شاخصه های فوق، وبر نامه ریزی درست در این راستا به توسعه متوازن استان شاهد باشیم.
اهداف تحقیق
✓ شناسایی میزان توسعه یافتگی یا محرومیت اجتماعی– اقتصادی در سطح شهرستان های استان ایلام-1
✓ شناخت ابعاد و زوایای گوناگون وضعیت موجود و شناسایی نقاط محروم درسطح شهرستان استان ایلام-2
✓ الویت بندی توسعه و محرومیت شهرستان های استان ایلام-3
✓ تعیین و اندازه گیری میزان توسعه شهرستان های استان در شاخصهای اجتماعی– اقتصادی
مبانی نظری
توسعه، که می توان را تمایل بشر به تغییر و تحول تدریجی در ساختار فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه دانست، قدمتی به درازی عمر بشر دارد اما از نیمه دوم قرن بیستم و به دنبال جنگ جهانی دوم، اهمیتی تازه یافته و با جلب توجه ویژه دولتها، بازیگران بین المللی و اندیشمندان، مفاهیمی جدید به خود گرفته است. - دیرکوندی، - 175 :1387 به اعتقاد اسملسرتغییرات مختلف در میان یک ملت درحال توسعه در زمان های مختلف آغاز میشود وبا نسبت های مختلف پیشر می رود. پس، جامعه ای که در راه نوسهزی قدم برمی دارد، شاهد تغییرات بسیاری در نهادهای خود خواهد بود وتغییرات اجتماعی هر قدر هم مطابق نقشه باشند، باز بعضی نهادها زودتر وبرخی دیگر دیرتر تغییر می کنند.
بدین ترتیب، وی جامعه در حال توسعه را به حیوانی عظیم الجثه وبیقواره تشبیه کرده که با تکان دادن هر یک از اعضایش به پیش می رود، اما اعضای خود را گاه نسبتا هماهنگ و گاه برخلاف یکدیگر تکان می دهد. در افکار صاحب نظران توسعه، تعابیر مختلفی از واژه توسعه وجود دارد که از آن جمله می توان به افزایش تولید، افزایش بازدهی، ارتقاء سطح کمی وکیفی زندگی، ارتقاء سطح خدمات بهداشتی و درمانی، برطرف کردن مشکلات بی کاری و تورم، تأمین نیازهای اقتصادیBاجتماعی، برخورداری أز آموزش و فرهنگ و مشارکت فعال در عرصه های مختلف إشاره کرد برای رسیدن به یک توسعه پایدار ایده آل در نظر گرفتن جوانب مختلف آن از اهمیت خاص برخوردار است. بنابراین در طول زمان ابعاد توسعه پایدار مطرح بوده است. اما در رسمی ترین مورد در گزارش برونتلند بوده که درآن سه لایه توسعه، برابری و مساوات وحفاظت از محیط زیست مشخص شده ، توسعه پایدار را در سه بعد اکولوژیکی یا محیط زیست، اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی قرار میدهند.
دیدگا های توسعه :
برای بیشتر مردم ودر نظر اکثر نظریه پردازان ایده توسعه با مفهوم مدرنیته پیوند خورده است.مردم توسعه را بویژه در معنا ومفهوم اقتصادی آن مترادف مدرنیته می دانند این برداشت از معنای توسعه زیر بنای فعالیت اکثر سازما ن های بین المللی نظیر بانک جهانی و هچنین بیشتر دولت های ملی را هم در جهان شمال و جهان جنوب تشکیل می دهد .
