بخشی از مقاله
چکیده
روند شهر نشینی و شهرسازی از زمان شکل گیری تاکنون با فراز و نشیب های بسیار روبرو بوده است. این تغییر و تحولات از یک سو متاثر از عوامل و شرایط گوناگون زمانی و مکانی بوده و از سوی دیگر باعث ایجاد دگرگونی هایی در شکل و شیوه شهرنشینی و شهرسازی شده است. تحقیق حاضر به دنبال تحلیل و شناخت وضع موجود نسیم شهر در بخش مرکزی شهرستان بهارستان در راستای ساماندهی آتی آن بوده و اینکه توسعه فیزیکی شهر چگونه باشد را مورد بررسی قرار داده است. در همین راستا ابتدا به بررسی و شناخت بهینه شهر از ابتدای شکل گیری، عوامل موثر در رشد و توسعه فیزیکی شهر در چارچوب عوامل طبیعی، انسانی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و عناصر سیاست گذاری تحلیل می نماید.
روش تحقیق در این پژوهش مشتمل بر مطالعات کتابخانه ای، عملیات میدانی و استناد به جداول و نمودارها است. نتایج این پژوهش نشان می دهد به دلیل نزدیکی نسیم شهر به پایتخت و ارزانی مسکن نسبت به مناطق مختلف شهر تهران این شهر همواره مهاجران زیادی را که از مناطق مختلف کشور که علت مهاجرت خود را مسکن و پیدا کردن شغل و درآمد مناسب بیان نموده اند به خود جذب کرده است و همین امر موجب افزایش بی رویه جمعیت و ساخت وسازهای غیر مجاز، ایجاد منظر محلات و مناطق مختلف و در نتیجه پیدایش پدیده حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی در مناطق مختلف این شهر شده و از معضلات اساسی مدیران این شهر می باشد. لذا با توجه به شناخت کامل و دقیق خصوصیات مختلف این شهر از قبیل رشد و توسعه فیزیکی، جمعیتی و اجتماعی، مهاجرت، عوامل طبیعی، از ادوار گذشته تا کنون می توان برنامه ریزی کارآمد و مفیدی را در راستای بهبودی و ساماندهی آتی این شهر ارائه داد.
-1 مقدمه
سده21، قرن شهرها و شهرنشینی است و در سال های آتی بیشتر مردم جهان در شهرها سکونت خواهند کرد. در سال1950 فقط31درصد از جمعیت جهان در شهرها ساکن بودند و این رقم در سال 1955به 45درصد رسید. در سال2000، از هر دو نفر، یک نفر در شهرها سکونت داشت و بیشتر این رشد در شهرهای کوچک و میانه اندام بود. "رشد شهری در نفس خود خصلتی سرکش دارد. لذا نیازمند مهار و هدایت است سیاست گذاری رشد شهری، مسئولیتی خطیر است.
زیرا از یک طرف باید به زدودن نابسامانیها بپردازد و از طرف دیگر با هدایت عقلانی ساخت وسازها از بروز و پیدایش ناهنجاریها به ویژه از ابعاد کالبدی آن جلوگیری نماید" - حمیدی، 1386ص . - 1 مطالعه و بررسی توسعه فیزیکی شهر به منظور درک مسائل شهرگرایی و پیدایش راه حل های مناسب جهت برقراری یک روند توسعه متعادل شهری، همراه با امکانات موجود شهری و امکانات مالی و رفتار روانشناختی شهرنشینان است. زیرا شهر موجود را نمی توان به حال خود رها کرد تا هر شکلی که می خواهد به خود بگیرد بلکه باید فضای کافی را برای توسعه و گسترش شهر در نظر داشت.
تا توسعه و رشد سبب تراکم جمعیت، فعالیت ها، و ساختمان ها در یک منطقه مشخص نشود. با توجه به رشد سریع شهرها و توسعه روزافزون شهرنشینی نیاز به حداقل دوبرابر مساحت کنونی برای شهر در قرن آینده قطعی می باشد اگر چه رشد درون شهری می تواند بخشی از این نیاز را مرتفع نماید، اما توسعه غالباً در حومه شهرها اتفاق می افتد، جایی که توسعه کاربری های نااندیشیده زمین نه تنها باعث تخریب زمین های مرغوب و از بین رفتن اکوسیستم های حساس می گردد بلکه به دنبال خود هر دو محیط طبیعی و مصنوعی را دچار بحران می سازد برای هدایت وکنترل چنین توسعه هایی مشخص نمودن جهات مطلوب توسعه، مکان های صحیح زمین و اعمال سیاست های حفاظت در راستای اهداف اجتماعی و اقتصادی نیاز به برنامه ریزی های شهری دارد.
توسعه شهرها، تامین نیازمندی های آنان، چاره جویی برای توسعه های آینده شهر، اتخاذ تصمیماتی که بتواند مشکلات شهری را به حداقل برساند و بلاخره آنکه چگونه رابطه منطقی بین انسان با محیط طبیعی اش حفظ شود به تحولاتی در امر شهرسازی منجر شده است روند شهرنشینی نه تنها در ایران بلکه در هیچ کشوری نمی تواند جدا از مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بررسی شود. روند شهر نشینی و شهرسازی از زمان شکل گیری تا کنون با فراز و نشیب های بساری روبرو بوده است این تغییر و تحولات از یک سو متاثر از عوامل و شرایط گوناگون زمانی و مکانی بوده است و باعث ایجاد دگرگونی هایی در شکل و شیوه شهرنشینی و شهرسازی شده است. با نگاه کلی به روند شهرنشینی و شهرسازی می توان دریافت شهرهای ایران که دارای ویژگی های تکامل یافته در پی قرن های متمادی بودند در عرض چند دهه دچار تحولی عظیم شدند آغاز این تحولات از سال1300بود، بعد از آن شهرنشینی و شهرسازی در ایران به پیروی از شرایطی جدید و با تاثیر پذیرفتن از روابطی تازه دگرگون شده و مسیری دیگر را در پیش گرفت.
-2 بیان مسئله
توسعه فیزیکی و رشد جمعیت شهرهای ایران تا چند دهه پیش دارای افزایش هماهنگ و متعادل بوده است در چند دهه اخیر به دنبال تحولات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور، شهرهای ایران دستخوش تحولات چشمگیری گردیده است که نسیم شهر از آن مثتثنی نبوده است. با اجرای برنامه های عمرانی و اختصاص بخش عظیمی از درآمد ملی به عمران شهرها از یک طرف و اجرای بعضی سیاستهای خاص در قبال دولت باعث گسیختگی روابط شهرها و روستا شده است و همچنین رشد سریع جمعیت شهری ناشی از مهاجرت روستا به شهر، توسعه فیزیکی بی رویه شهر و اضافه شدن مناطق و محله های جدید به محدوده شهرها، گسترش شتابان مشاغل خدماتی و بازرگانی و تحولات بافت کالبدی تحت تاثیر شهرسازی مدرن و اجرای طرح های جدید شهری از جمله این تحولات بوده است این دگرگونی ها به صورت نامتعادل و ناهماهنگ بوده است.
از طرفی توسعه فیزیکی ناموزون شهرها بیشتر به سیاست های اداری روستا شهر وابسته بوده و بورس بازی معاملات اجتماعی زمین نیز از عوامل اصلی در توسعه فیزیکی ناموزون شهرها بخصوص این شهر محسوب می شود و نسیم شهر به دلیل نزدیکی به پایتخت و از لحاظ سیاسی از این قاعده مستثنی نبوده که این رشد ناموزون و گسترش فزاینده شهرها از جمله مسائل و مشکلات شهرها امروزی است که به پدیده حومه نشینی منجر شده است که سرعت این تحولات در برخی زمینه ها مدیران و برنامه ریزان شهری را غافل کرده و عدم امکان پاسخ گویی به نیازهای جدید ناشی از این تحولات در بعضی شهرها به ویژه شهر بزرگ آن را به یک مسئله تبدیل کرده است.
به تدریج با افزایش مهاجرت روستائیان بر تخلیه روستا به جمعیت شهرها و به تعداد آنها افزوده شد که در شهرها باعث بروز انواع مشکلات زیست محیطی، نابسامانیها در استقرار جمعیت و استفاده بی برنامه از زمین و امر مسکن دراین شهرها و به ویژه نسیم شهر شده است. شهر نشینی در سرزمین ما نیز با کشف منابع و استخراج آن شتاب گرفت این منابع درآمد جدید زمینه فروپاشی اقتصاد در جامعه سنتی را فراهم کرد به کشاورزی در اقتصاد ملی نقش حاشیه ای بخشید مرکز استان با جذب بیشترین سرمایه گذاری ها به صورت "جزایر خوشبختی"نمادهای پیشرفت، نردبان های ترقی، جلوه گرشدند و سیل مهاجران را به سوی خود کشاندند، که نسیم شهر نیز از آن مثتثنی نبوده است.
همچنین بر اثر افزایش مهاجرتها بسیاری از روستا ها خالی از سکنه شده وبسیاری دیگر قسمت های عمده های از جمعیت خود را از دست داده اند در طول همین سال ها مهاجرت جمعیت به نقاط شهری، رشد خودرو و بی برنامه شهرها و توسعه بی رویه شهری پیدایش شهرها و شهرکها را در نقاطی نه چندان مستعد باعث شده است اعتدال جمعیت بین شهرهای بزرگ و کوچک کشور بهم ریخته و بین تعداد جمعیت نواحی شهری و روستایی فاصله افتاده است - اینانلو،1388ص. - 58 در این زمینه نه تنها اعتدال بین نواحی مختلف شهری و روستایی بر هم ریخته بلکه منابع طبیعی نیز در پاسخگویی به نیاز جمعیت در دیدگاه اجتماعی، اقتصادی و طبیعی ناکارآمد بوده است.
-3 روش تحقیق
در مجموع روشی که برای این مقاله استفاده گردیده است روش توصیفی - تحلیلی می باشد.
