بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به گستردگی فیزیکی و کالبدی شهرها و افزایش خطرات مترقبه و غیر مترقبه ، پرداختن به کاربری های امدادرسانی اورژانسی نظیر ایستگاهها آتش نشانی در شهرها ضروری به نظر می رسد و در ارتباط با این مسئله مسیریابی بین ایستگاههای آتش نشانی به محل های وقوع حوادث و نقاط تقاضا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.
ارگان های امدادی به دلیل اهمیت ونقش مهمی که ایفا می کنند در مرحله تعیین مکان ایستگاههای انها معیارهایی مورد بررسی قرارمی گیرندکه در صورت رعایت کردن انها باعث کارایی بالا و مفید انها در شهرها می شوند.در این تحقیق نواحی مستعد ایجاد ایستگاههای اتش نشانی منطقه 12 شهری کلان شهر تهران با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و ابزار تحلیل شبکه مشخص می شوند.
معیار های تحلیل این پراکندگی عوامل مختلفی از جمله شعاع پوشش ، نزدیکی به شبکه معابر - دسترسی ها - ،کاربری اراضی - همسایگی سازگار وهمسایگی ناسازگار - هستند. دراین تحقیق با در نظر گرفتن این پارامترها، مناطق مستعد ایجاد ایستگاههای جدید مشخص می گردند.
مقدمه
مکانیابی ایستگاههای اتش نشانی درایران بدون برنامه خاص و مدون بوده است به گونه ای که برای ایجاد هر ایستگاه در محدوده های شهری ،مهمترین اصل بدون مالک بودن زمین ، خالی بودن ان و مواردی از این قبیل می باشد - ذاکر حقیقی،. - 1382 توزیع بهینه کاربری ها و مراکز خدماتی مساله ای است که برنامه ریزان با ان سر وکار دارند .
چرا که به دلیل رشد سریع جمعیت وتوسعه شهرها مشکلاتی مانند کمبود و عدم توزیع فضایی مناسب کاربری ها بوجود امده اند. درایران بسیاری ازایستگاههای اتش نشانی بر اساس تجربه کارشناسان و متدهای سنتی ایجاد می شوند وبه همین دلیل پراکندگی نامناسب انها ،مشکلاتی رادر امر پاسخگویی زمان استاندارد 5 دقیقه و اطفا حریق به موقع پدید می اورد. بنابراین باید روشهایی را به کار گرفت که تا با در نظر گرفتن تمامی فاکتورها بتوان مکانهای بهینه این ایستگاهها را تعیین کرد.
پیشینه تحقیق
درفوریه سال2000 میلادی ،پروژه مکان یابی ایستگاههای اتش نشانی ویرجینیا و کانزاس،تحت راهنمایی شرکت تری دیتا با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام گرفت.درژانویه سال 2004 میلادی ،دیوید اوانز نقش سیستم اطلاعات جغرافیایی را در مدیریت بحران حوادث مرتبط با فعالیت های سازمان اتش نشانی تعیین کننده دانست.
در 1376 هجری شمسی ،پرهیزکار ضمن مطالعه روش ها والگوریتم های مکان گزینی،با مطالعه مکان یابی موردی ایستگاههای اتش نشانی شهر تبریز،توانایی سیستم اطلاعات جغرافیایی رانسبت به سایر مدل ها اثبات کرد.شهرام شهابیان،در سال1376 هجری شمسی ،با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به مکان یابی ایستگاههای اتش نشانی شمالغرب تهران پرداخت .
عادلی نیز با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به تعیین موقعیت ایستگاههای اتش نشانی شهر گرگان پرداخت.کریمی نیز در سال 1388به مکان یابی ایستگاههای اتش نشانی شهر شیراز پرداخت.کاظمی راد نیز در سال 1387 بااستفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی به مکان یابی ایستگاههای اتش نشانی شهر قم پرداخت.
ضرورت تحقیق
بررسی های انجام شده در مورد نحوه عملکرد ایستگاه های آتشنشانی نشانگر آن است که نارسایی ها و محدودیت ها ی عمده ای در مکان گزینی و عملکرد مطلوب ایستگاهها وجود دارد. این مشکلا ت و نارسایی ها را می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد:
· عدم انطباق مکان و شعاع پوشش ایستگاهها با کانون های بالقوه آتش سوزی
· عدم تناسب توزیع مکانی ایستگاهها با استاندارد پوشش زمانی
· عدم تناسب توزیع مکانی ایستگاهها با الزامات و بافت شهری
· عدم تناسب تعداد ایستگاهها با تعداد جمعیت تحت پوشش
· ناکافی بودن تعداد ایستگاهها نسبت به هردو معیار جمعیت و مساحت شهرها
با توجه به اهمیت موضوع ومشکلات موجود، در این تحقیق سعی شده با استفاده از متدهای جدید و در نظر گرفتن معیارهای کاربردی ازمیزان این مشکلات کاسته شود.
طرح مساله وفرضیه تحقیق
منطقه مورد مطالعه دراین تحقیق ، منطقه دوازده تهران است - شکل. - 1 در منطقه دوازده تهران چهار ایستگاه آتشنشانی قرار دارند. نحوه ارایش این ایستگاهها به گونه ای است که مطابق شکل 2 قسمت های شمالی، شمال غربی و شمال شرقی این منطقه را تحت پوشش قرار نمی دهند. لازم به ذکر است که استاندارد رسیدن گروه اطفا حریق به محل اتش سوزی حداکثر 5 دقیقه است.
درمکان یابی ایستگاهها اصل - حداقل زمان - وحداکثر دسترسی یعنی فاصله زمانی 3-5 دقیقه - زمان بین شروع اتش سوزی تا شروع عملیات - خدمات - اتش سوزی - عامل تعیین کننده است .زیرا براساس منحنی استاندارد زمان -درجه حرارت ،اگر در 5 دقیقه اول وقوع اتش سوزی نتوان در محل حادثه حضور یافت و اقدام به خاموش کردن کرد،اتش سوزی از کنترل خارج می گردد.
شکل-:1منطقه مورد مطالعه
شکل-:2وضعیت ارایش ایستگاهای اتشنشانی منطقه 12 تهران
روش تحقیق
معیارهای متعددی در مکان یابی ایستگاههای اتش نشانی باتوجه به استانداردهای جهانی ارائه گردیده است که البته به کاربردن همه انها در امر مکان یابی به دلایل مختلفی امکان پذیر نیست.بنابراین با توجه به وضعیت حال حاضر منطقه 12 ودسترسی به اطلاعات ،بر روی معیارهایی از قبیل کاربری اراضی - همسایگی های سازگارو همسایگی های ناسازگار - ،شعاع پوشش و نزدیکی به شبکه معابر، مطالعات صورت گرفته است.
