بخشی از مقاله
چکیده
این پایان نامه با عنوان » تحلیل پیام های قرآنی و روایی در اشعار طاهره صفار زاده «به بررسی مصداق های قرآنی و روایی در اشعار صفار زاده پرداخته است.پیامهای قرآنی وروایی دو چشمه جوشان معرفتی هستند که تشنگان معرفت راسیراب می نمایند،و از چنان معانی ومبانی واحکام دلپذیری سرشاند که برجان ودلها می نشینند واندیشه وعاطفه راسیراب می کنند.
بنابراین درآثاراستاد صفار زاده به ویژه در کتاب رهگذر مهتاب،دفتر دوم ،طنین در دستاورد وبازوان ،سفر پنجم،بیعت با بیداری،مردان منحنی ،دیدار صبح ،روشنگران راه در پشتوانه صلح به گونه ای به آن پرداخته است که به ندرت می توان شعری را یافت گه خالی از این موضوع باشد.نکته دیگر اینکه در این پژوهش سد وبازوان وسفر پنجم از نظر تنوع مضامین مربوطه پیامهای قرآنی وروایی از درجه اهمیت بیشتری برخوردارند وهمچنین قابل ذکر است که بسامد این مضامین در رهگذر مهتاب کمتر می باشد.
بیان مسأله
ازآنجائیکه هدایت وگمراهی انسان درگروپیروی یاسرپیچی از دستورات دین خداست و راه دستیابی به آن کلام وحی،روایات واحادیث می باشد براین اساس شاعران مسلمان از همان ابتدای شعرفارسی توجهی خاص به قرآن وروایات داشته اند که چنانچه مضامین مذکور را از شعر شاعران از جمله صفار زاده حذف شود ،خلاء خاصی در آن ایجاد خواهد شد.
براساس آیه شریفه »ماخلقت جن والانس الی یعبدون « هدف از خلقت انسان عبادت است در قرآن و روایات آمده است. براین اساس صفار زاده انگیزه روی آوردنبه چنین شیوه شعری را اعتقاداتش به لزوم استقرار معنویت در جامعه بشری می داند.او برای رسیدن به یقین ، یکدوره سیر وسفر معنوی و درونی را پشت سر گداشت که در همه جا هدایت درون شامل حالش شد.او معتقد است که دو عنصر مخرب به نام نفس مستبد وتسلط خارجی ،امکان ظلم را به شیوه ای فریب آمیز فراهم می آورند.وبرای غلبه براین دوعنصر ، در دنیایی که توسط افکار غیر معنوی و وابسته اداره می شود ،در بیان ادبی خود به قرآن کریم و روایات غنی اسلام متوسل می شود. واین امر که وی برای مضامین ضد امپریالیستی وظلم ستیزانه ی خود علاوه برطنزهای ظریف، کنایه های نیشدار ،به قرآن کریم متوسل می شود،خود نشان از خلاقیت این شاعر دارد .
از دیگر دلایل صفار زاده در استفاده از آیات وعبارات قرآنی می توان به به مواردی چون ؛ضدیت با رفاه پرستی وتجمل گرایی ومیل به ساده زیستی ،عدم شیفتگی به قدرت های مادی ومعنوی ،نوع دوستی وحمایت از طبقات محروم ونصیحت اغنیاء ، حق طلبی ذر برابر استثمار ومقابله با استعمار اشاره کرد.به همین منظور پژوهشگر در صدد است د راین پژوهش »تحلیل پیامهای قرآنی وروایی در اشعار طاهره صفار زاده را مورد بررسی قرار دهد.
پرسش های تحقیق
-1 دلایل تأثیرگذاری پیامهای قرآنی وروایی در اشعار طاهره صفارزاده چه بوده است؟
-2 انعکاس مضامین پیامهای قرآنی وروایی در شعر فارسی تا چه میزان در اشعار صفارزاده نمود پیدا کرده است؟
-3 پیامهای قرآنی وروایی در کدامیک از آثار برجستع ی صفار زاده بازتاب بیشتری دارد ؟
اهداف تحقیق
هدف اصلی این پژوهشگرپاسخ به پرسش های تحقیقای است .همچنین ارائه ی وضعیتی مطلوب از پیامهای قرآنی و روایی یا بهره گیری ازمنابع موثق و آثار برجسته ی صفار زاده جهت رواج دادن این پیامها در جامعه به ویژه در جامعه ی دانشگاهی وبهبود امور جامعه است. از آنجا که می توان گفت »:پیامهای قرآنی و روایی ،مشعلی است برسرراع ما انسانها وضامن هدایت بشریت است،هدف از پژوهش، دستیابی به راهکارهایی برای ترویج آموزه های قرآنی وحدیث نبوی وبنیادهای نظری و اعتقادی صفار زاده است .
ضرورت واهمّیّت تحقیق
ضرورت توجّه به استقرار امنیت در جامعه بشری از طریق فرهنگ سازی به شیوه های مختلف ادبی ازجمله روی آوردن به چنین شیوه ای از شعر با مضامین ضد یت با رفاه پرستی وتجمل گرایی ومیل به ساده زیستی ،عدم شیفتگی به قدرتهای مادی ، نوع دوستی وحمایت از طبقات محروم ونصیحت اغنیاء ، حق طلبی در برابر استثمار ومقابله با استعمار را می توان اشاره کرد. در اهمّیّت و ضرورت پیامهای قرآنی و روایی همان پیامبر اکرم - ص - فرمودند :
« یعنی:»من دو چیز گران بها در میان شما بامانت می گذارم یکی کتاب خدا ودیگر عترت و اهل بیت من،مادامی که به این چیز متمسّک شوید - چنگ زنید - هرگز گمراه نگردید،واین دوچیز از هم جدا نشوند تا حوض کوثر برمن وارد شوند.
از این جهت این پژوهش ضرورت پیدا می کند که ناامنی ،مفاسد اخلاقی،اجتماعی ،معنوی ،تهاجم فرهنگی ودیگر انحرافات موجود درجامعه کنونی ناشی از کم رنگ شدن این دو امانت ارزشمند است.
بنابر این اهمّیّت وضرورت موضوع به خاطر آنست که این دو چراغ هدایت در حقیقت ضامن هدایت وامنیت فرد واجتماع خواهند بود و بکار بردن آنها در ادب فارسی به ویژه شعر شعرای بزرگ که از جنبه ها ودیدگاههای مختلفی به این دو امر بزرگ پرداخته اند، می تواند گره گشای مشکلات موجود باشد.
پژوهشهای گذشته در خصوص موضوع تحقیق هیچ گونه تحقیقیانجام نگرفته است امّا متناسب با این موضوع کتابها وپژوهش هایی انجام گرفته است که به چند مورد از آنها اشاره می شود.
-1جلوه هایی از »تجلی قرآن وحدیث در شعر فارسی تحقیق« وتدوین سیّدمحمّد راستگو،چاپ1376،در سه بخش به موضوعاتی از قبیل مسائل ومقولاتی مقدماتی چون مینهز اثر پذیری فارسی از قرآن وحدیث ،پیشینه آن تحّول وتکامل آن ،موافقت ومخالفت با آن ،شیوه های پیدا وپنهان آن ،تفنّن گرایی با آن و...سخن گفته است
در بخش دوم ،شیوه ها وگونه های اثر پذیری از قرآن وحدیث را به شیوه ای نو گسترده ،با نامهایی چون اثرپذیری واژگانی ،گزاره ای ،گزارشی ،تأویلی ،تفسیری ،تصویری،ساختاری ،و...سنجیده و پژوهیده است .
در بخش سوم نمونه هایی از بهره گیری ها واثرپذیری های پاره ای از پارسی سرایان را از آغاز تا پایان سده هشتم آورده است.کوشیده است تا نمونه ها، متنوع ،زیبا ونکته آموز باشد.
-2کتاب تأثیر قرآن وحدیث در ادبیات فارسی نویسنده ،حسین شهبازی چاپ تهران ،قو، 1390کتاب مشتمل برسه فصل است ،با عنوانهای علوم قرآنی ،اسلامی «و »اوصافواقسام آن «؛علم حدیث ،وجه تسمیه ،انواع حدیث وکتب معتبر در علم حدیث ؛و تأثیر قرآن و حدیث در شعر فارسی است.
-3مقالاتی باموضوع :سبک تأثیر پذیری وکارکرد عناصر قرآنی در اشعار طاهره صفار زاده نوشته سیده زهرا موسوی و فاطمه سلطانی با موضوع بررسی وتحلیل عبارات قرآنی در اشعار صفارزاده پرداخته ،ابتدا انواع سطوح مختلف تأثیر پذیری شاعر از آیات قرآنی واکاوی شده وبهره گیری از این عناصر ،کار کردهای عناصر قرآنی در اشعار او که شامل کار کرد محتوایی ، ادبی و دلالتهای اسطوره ای است ،مورد نقد وبررسی قرار گرفته است.وهمچنین تأثیر پذیری شاعر از قرآن چگونه ودر چه سطحی است.
-4بررسی اصلی ترین عوامل تحول آفرین در شعر واندیشه طاهره صفار زاده ،نویسنده ،محمود صادق زاده پاییز 1389چاپ در مقاله علمی پژوهشی با موضوع تجزیه وتحلیل،طبقه بندی ومقایسه وبررسی اشعار ومصاحبه های وی به مهم ترین عوامل موثر بر ابعاد زندگی ،اندیشه وشعر وی پرداخته است.
روش تحقیق با توجه به اینکه موضوع پژوهش آثار طاهره صفار زاده مربوط به گذشته است . لذا پژوهش کتابخانه ای و مراجعه به اسناد ومدارک موجود است.
زندگی نامه طاهره صفارزاده
دکتر طاهره صفّارزاده شاعر، نویسنده، محقق و مترجم در 27 آبان 1315 در سیرجان در خانوادهای متوسط که پیشینهای عرفانی داشتند متولد شد. در 6 سالگی تجوید و قرائت و حفظ قرآن را در مکتب محل آموخت. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در کرمان گذرانید. نخستین شعر را در 13 سالگی سرود که نقش روزنامه دیواری مدرسه شد. اولین جایزه شعر را که یک جلد دیوان جامی بود در سال چهارم دبیرستان به پیشنهاد دکتر باستانی پاریزی که آن زمان از دبیران دبیرستان بهمنیار بود، از رئیس آموزش و پرورش استان دریافت کرد.
نزد ملت ایران شهرتطاهره صفّارزاده با شعر "کودک قرن" پدید آمد. در امتحان ورودی دانشگاه در رشتههای حقوق، زبان و ادبیات فارسی، و زبان و ادبیات انگلیسی قبول شد و چون تردید در انتخاب داشت خانوادهاش به استخاره رجوع کردند و در نتیجه در زبان و ادبیات انگلیسی لیسانس گرفت.
مدتی به عنوان مترجم متون فنی در شرکت نفت کار کرد و چون به دنبال یک سخنرانی در اردوی تابستانی فرزندان کارگران مجبور به ترک کار شد، برای ادامه تحصیل به انگلستان و سپس به آمریکا رفت.در دانشگاه به درجه ی ام ،اف ،ای نایل آمد
.ام،اف،ای،آیوا هم در گروه نویسندگان بین المللی پذیرفته شدوهم به کسب درجه مستقل است. که به نویسندگان وهنرمندانی که داوطلب تدریس در دانشگاه باشند اعطا می شود و نویسندگان به جای محفوظات و تاریخ ادبیات به آموختن نقد بهصورت تئوری و عملی و انجام پروژههای ادبی متنوع مطالعات وسیع درباره آثار نویسندگان و شاعران میپردازند. دوره آن یک سال بیش از فوق لیسانس است و استخدام دارنده این مدرک در دانشگاههای آمریکا با پایه دکتری انجام میپذیرد.
طاهره صفّارزاده برای دروس اصلی "شعر امروز جهان"، "نقد ادبی" و "نقد عملی ترجمه" را انتخاب کرد و در مراجعت به ایران اگرچه به دلیل فعالیتهای سیاسی در خارج، مشکلاتی برای استخدام داشت اما چون در کارنامهاش از 48 واحد درسی 18 واحد ترجمه ثبت شده بود و کمبود و نبود استاد ترجمه برای رشتههای زبان خارجی باعث گله مندی گروههای زبان بود، در سال 1349 با استخدام او در دانشگاه ملی - شهید بهشتی - موافقت گردید.
دکتر طاهرهصفّارزاده پایهگذار آموزش ترجمه به عنوان یک علم و برگزارکننده نخستین "نقد عملی ترجمه" در دانشگاههای ایران محسوب میشود. اگرچه سابقه برگردان آثار ادبی و مذهبی به 200 سال قبل از میلاد مسیح میرسد اما تا اوایل سالهای 1960، ترجمه، حرفهای ذوقی و غیر آکادمیک به شمار میرفت و تدریس آن به برنامههای آموزشی دانشگاههای مغرب زمین راه نیافته بود.
