بخشی از مقاله
چکیده
فضاي مجازي فضایی است که قوانین خاص خود را دارد. امروزه تهدیدها در قالب شبکههاي رایانهاي و مخابراتی رو به افزایش است. بخشهاي کلیدي اقتصاد تمامی کشورها در حال حاضر، از جمله امکانات دولتی و خصوصی، بانکداري و امور مالی، حملونقل، تولید، پزشکی و... همگی براي انجام عملیات روزانه وابسته به رایانه اي ومخابراتی هستند. هدف از حملهي سایبري، دستیابی به اطلاعات سایر کشورها، ایجاد وقفه در تجارت و یا ایجاد خدشه در زیر ساختها مانند: »آب، برق، حملونقل و...« به نحوي که هزینههاي اقتصادي را افزایش دهند. .وجود نداشتن قوانین بینالمللی باعث شده که هر کشوري به خود اجازه دهد تا برضد کشور دیگر وارد جنگ مجازي شود.
اما در در مارس2013 انتشار راهنماي تالین پیرامون حقوق بین الملل قابل اعمال بر جنگ افزارهاي سایبري ،که به درخواست و سفارش ناتو انجام گرفته بود،تفکر اغلب حقوقدانان فضاي سایبري که در حیطه ي جنگ سایبري قلم فرسایی می نمودند را معطوف به این گردانید که ،آیا مفهوم توسل به زور در این فضا نیز به همان شکل که در بند 4 ماده 2 منشور سازمان ملل است شکل خواهد گرفت یا نه؟ نوشتار حاضر می کوشد تا با تحلیل مسئله ي توسل به زور در جنگ سایبري ظرفیت ها و چالش هاي احتمالی تعمیم بند 4 ماده 2 منشور سازمان ملل را به این نوع جنگ بررسی نموده و مشخص نماید که چنین تقنینی درباره ي جنگ سایبري،زمینه ساز صلح سایبري خواهد بود یا تداعی کننده ي نابسامانی هاي نوین.
کلیدواژه ها:حقوق بینالملل،جنگ سایبري،توسل به زور،جنگ افزارهاي سایبري،صلح سایبري
مقدمه
از اوان تاریخ بشر جنگ به عنوان پدیده اي شوم پیوسته زندگی آدمی را در این کره ي خاکی تحت تاثیر خود قرار داده و هماره یکی از بدترین خاطرات انسان بوده است وبه این خاطر است که پیوسته روشنفکران ومصلحان در سرتاسرجهان در پی مقابله با آن بوده اند در طول تاریخ حقوق نیز جنگ یکی از موضوعات حساس بوده است که فرایندهاي طویلی را تا به امروز گذرانده است تا اینکه بعد از گذر از مفاهیمی همچون جنگ مشروع ،حق بر جنگ ومفاهیم دیگر که اکثرا ناظر بر جنگ و وضع مقررات بر آن بوده اند به مرحله ي ممنوع شدن جنگ در اسناد بین المللی همچون معاهده ي پیمان بریان–کلوگ1 ومنشور سازمان ملل نایل گردیده است.
با طی شدن مراحل مذکور شاید افکار بشریت به سوي صلح جهانی رهنمون می گردید ولی ظهور اینترنت به عنوان یک ابزار جدید سریع وارزان ارتباطی عرصه هاي مختلف بشر رادچار دگرگونی کرد در واقع با فراگیر شدن اینترنت فضاي جدید مطرح گردیده بود که مقتضیات خاص خود را می طلبید وبالطبع مسائل ومشکلات خاصی خود را نیز در پی داشته است مسئله ي جنگ نیز در این فضا مطرح گردیده است. امروزه هر دولتی میتواند با انگیزههاي مختلفی و بدون در نظر گرفتن هنجارهاي بینالمللی،به انجام توسل به زور در فضاي سایبري اقدام نماید و این خود به وجودآورندهي اقدامات تلافی جویانهاي خواهد بود.
حال مسئله این است که این استفادهي غیرقانونی از زور یا تهدید به آن نقض قوانین بینالمللی محسوب میشود یا نه؟به منظور ارائهي تعریفی از توسل به زور در فضاي سایبر باید جامعهي بینالمللی به اجماعی برسد،که تا کنون حاصل نگردیده است.در معناي چنین فعالیتهایی در سایه روشن منشور سازمان ملل متحد2 به طور خاص بند4مادهي2، باید دید که گسترهي این مقرره در باب منع توسل به زور متوجه توسل به زور در فضاي سایبر نیز میشود یا باید مقررههاي دیگري را تدوین نمود.البته باید بیان نمود که توسل به زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوري که بهطور کلی مغایر ارزشها و اهداف سازمان ملل باشد، ممنوع است.
.1فضاي سایبر و طرح مساله جنگ در آن
بشري در طول گذران تاریخ خود مراحل مختلفی را طی نموده است و از اوان خلقت در این کره ي خاکی به دنبال ارتباط با هم نوع خود بوده است. عمر این ماجرا را می توان از روزي که بشر با شوق فراوان با ایماء و اشاره با همنوع خود ارتباط برقرار ساخت تا اختراع خط و ... متصور شد. ولی در صده ي 20 میلادي بشر با فراگیر شدن ارتباطات در بستري جدید، رویکردي نو در مقابل خویشتن مشاهده کرد و براي اولین بار مسئله اي به نام فضاي مجازي3 برایش مطرح گردید - صابرنژاد،. - 1392اصطلاح فضاي سایبر4 یا فضاي هدایت شده، نخستین بار در سال 1928 میلادي در یک داستان علمی –تخیلی به کار برده شد. از آن زمان تاکنون فضاي سایبر را به معناي مکانی غیر فیزیکی و مجازي می شناسیم که واقعیت ها را با عنوان واقعیت مجازي در فضاي الکترونیکی بازتاب می دهد - مسعودي،. - 1383
باید دانست که با مطرح شدن فضاي سایبر مهمترین تحولی که در سالهاي اخیر در حوزه جنگ رخ داده است، استقرار و به-کارگیري فناوري اطلاعات و ارتباطات رایانهمحور میباشد.5 اما،در این وانفساي مناظره پرشور در مورد»فناوري اطلاعات و ارتباطات6« ما نباید این واقعیت را نادیده بگیریم که آنچه در پس برخی دستگاهها و ابزارهاي عملیات اطلاعاتی قرار دارد به مراتب گستردهتر از فناوري رایانه محور اطلاعات و ارتباطات است و چه بسا حتی فناوري را در اموري فراتر از اطلاعات پراکنی درگیر سازد - هالپین و دیگران،. - 1389 در واقع توجه به این نکته ضروري است که با مطرح شدن جنگ در این عرصهي نوین، جنگ به محیطی برده شد که آن فضا مترادف با دنیا کامپیوترها وشبکه اینترنت بود - قاجار قیونلو،. - 1391
همانطور که مشخص است جنگ سایبري7 شکل کاملا جدیدي از رزم است که باز تاب آن هنوز به طور کامل درك نگردیده است - Clark,2009 - اما درباره ي این موضوع ، آنچه که به ذهن متبادر می گردد این است که به نظر می رسد این نوع جنگ با اشکال سابق جنگ تفاوت چندانی ندارد و فضاي سایبر را نیز به عرصه هاي سنتی تر افزوده است ولی با این تعریف آنچه که از چشم پنهان می ماند پس زمینه جاري حمله سایبري به عنوان بخشی از برنامه اي کل نگر و هماهنگ براي دستیابی به اهداف سیاسی ،اقتصادي و اجتماعی کشورهاست - - Michael,2010 با وجود این باید به این نکته توجه کرد که بر خلاف دیپلماسی نیروي نظامی وجنگ اقتصادي در این عرصه موضوع اصلی" که همانا مسئله ي کشورها و وجود آنها براي تخاصم بین المللی است" به چالش کشیده می شود.
در واقع فضاي سایبر این امکان را براي سوژه هاي8 غیر دولتی نظام بین المللی، سازمانهاي تجاري وحتی افراد فراهم می کند که وسایل و انگیزه براي فعالیت جنگ طلبانه را کسب کنند.از فحواي آن چه که بیان گردیده است پیداست که جنگ سایبري یکی از خطرناك ترین نوع جنگ و درگیري می باشد.ویژگی و اهمیت ویژه این جنگ سبب گردیده است که کشورهایی همچون روسیه ، ایالات متحده آمریکا و چین این نوع جنگ را مهمتر از جنگ خطرناکی همچون نبرد هسته اي قلمداد کنند که صد البته یکی از علل اصلی آن فراگیري و سهل الوصولی این جنگ می باشد شاید اگر متوجه ادعاي مشاور عالی امنیت ضد تروریسم پیشین ایالات متحده شده باشیم که عقیده داشت این نوع جنگ می
